Göz Ardı Edilen Bir Durum: Yaşlı Istismarı ve Etkileyen Faktörler

Dünya’da artan yaşlı nüfus ile birlikte yaşlı istismarı araştırılması ve üzerinde durulması gereken konular arasına girmeyebaşlamıştır. Yaşlı istismarı “Güven beklentisi olan herhangi bir ilişkide yaşlıya zarar veren veya strese sokan tek ya da tekrarlayanuygunsuz davranışlarda bulunulmasıdır” şeklinde tanımlanmaktadır. Yaşlanma süreci ile birlikte bireyin baş etmesi gerekentoplumsal, fiziksel, psikolojik ve ekonomik süreçler yaşlıyı büyük oranda sıkıntıya sokmaktadır. Bu süreçte yaşlı bireyleregereken desteği vermek en başta aile üyelerine düşmektedir. Ancak yaşlı istismarı değerlendirildiğinde, yaşlılarınçoğunlukla aile üyeleri tarafından istismar edildiği ve genellikle duygusal, fiziksel, ekonomik ve psikolojik istismaramaruz kaldıkları görülmektedir. Sağlık çalışanlarının büyük çoğunluğunun çocuk istismarına yoğunlaşması yaşlı istismarve ihmalinin genellikle göz ardı edilen bir konu olmasına sebep olmuştur. Oysa, istismar yaşlıları inciten, yaralayan,psikososyal sorunlara yol açan önlenebilir bir sorundur. Yapılan literatür incelemelerinde psikolojik sıkıntı/depresyon,sosyal izolasyon/düşük sosyal destek, yalnız yaşama gibi sosyal yaşama ait özellikler ve cinsiyet, eğitim düzeyi, düşükgelir düzeyi/yoksulluk, kırsal alanda yaşama gibi demografik özellikler, kronik hastalık varlığı ve yaşlı bireye bakımveren kişi/kişilerin özelliklerinin yaşlı istismarını etkileyen faktörler olduğu saptanmıştır. Bu derleme ile yaşlı istismarı,istismarı etkileyen faktörler ve hemşirenin sorumluluklarına ilişkin bilgiler verilerek istismarla ilgili farkındalığınartırılması amaçlanmıştır

A Condition That is Ignored in the Health Care System: Elder Abuse and Affecting Factors

Along with the growing elderly population in the world, elder abuse has attracted attentia and begun to be investigated Elderly abuse is defined as "a single or recurrent inappropriate behavior that causes damage to or destroys the elderly in any relationship that is a trust expectation". The social, physical, psychological and economic processes that the individual must deal with the aging process puts the old person in great trouble. In this process, giving the necessary support to elderly people falls into the family members at first. However, when elder abuse is evaluated, it is seen that the elderly are mostly exploited by family members and are generally exposed to emotional, physical, economic and psychological abuse. The overwhelming majority of health professionals focus on child abuse, which has often led to neglect of elder abuse. In fact, abuse is a preventable problem that hurts and wounds the elderly and leads to psychosocial problems. In this review characteristics of social life such as living alone, psychological distress/depression, social isolation/low social support, and demographic characteristics such as living in rural areas, gender, education level, low income level/poverty, presence of chronic disease and features of caregivers are determined as the factors affecting the elderly abuse. With this review, it is aimed to increase awareness on elderly abuse, the factors affecting the abuse and the responsibilities of the nurse

PDF

___

1. Er D. Psikososyal açıdan yaşlılık. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2009;4:131-144.
2. Dong X, Chen R, Chang ES, Simon M. Elder abuse and psychological well-being: a systematic review and implications for research and policy-a mini review. Gerontology. 2013;59:132-42.
3. Akdemir N, Görgülü Ü, Çınar Fİ. Yaşlı istismarı ve ihmali. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 2008;68-75.
4. Kurt G, Beyaztaş YF, Erkol Z. Yaşlıların sorunları ve yaşam memnuniyeti. Adli Psikiyatri Dergisi. 2010;24:32-9.
5. Kıssal A, Beşer A. Yaşlı istismar ve ihmalinin değerlendirilmesi. TAF Prev Med Bull. 2009;8:357-64.
6. Yeşil P, Taşcı S, Öztunç G. Yaşlı istismarı ve ihmali. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2016;6:128-34.
7. Dural B, Con G. Türkiye’de sosyal devlet ve yaşlı hakları üzerine bir inceleme, Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, 2011:483-496. http://www.sosyalhaklar.net/2011/bildiri/dural-con.pdf. Erişim Tarihi 05 Eylül 2018.
8. Yıldırım KY. Yaşlı istismarı ve önlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2005;21:167-174.
9. Cooper C, Selwood A, Livingston G. The prevalence of elder abuse and neglect: a systematic review. Age Ageing. 2008;37:151- 60.
10. Koştu N. Yaşlı istismarı ve ihmalinin önlenmesinde halk sağlığı hemşiresinin rolü. Özveri Dergisi. 2007.
11. Dong X, Simon M, Mendes de Leon C, Fulmer T, Beck T, Hebert L. et al. Elder self-neglect and abuse and mortality risk in a community-dwelling population. JAMA. 2009;302:517-26.
12. Gökçe N. Yaşlı istismarı ve ihmali. Kastamonu Sağlık Akademisi. 2017;2:100-11.
13. Dong X. Medical implications of elder abuse and neglect. Clin Geriatr Med. 2005;21:293-313.
14. Wu L, Chen H, Hu Y, Xiang H, Yu X, Zhang Tao et al. Prevalence and associated factors of elder mistreatment in a rural community in people’s republic of China: A cross-sectional study. PLoS One. 2012;7:e33857.
15. Dong X, Simon MA, Gorbien M. Elder abuse and neglect in an urban chinese population. J Elder Abuse Negl. 2007;19:79-96.
16. Dong X, Simon MA, Odwazny R, Gorbien M. Depression and elder abuse and neglect among a community-dwelling Chinese elderly population. J Elder Abuse Negl. 2008;20:25-41.
17. Günaydın R. Assessment of quality of life in older people. Turk J Geriatr. 2010;13:278-84.
18. Cisler JM, Begle AM, Amstadter AB, Acierno R. Mistreatment and self-reported emotional symptoms: Results from the National Elder Mistreatment Study. J Elder Abuse Negl. 2012;24:216-30.
19. Begle AM, Strachan M, Cisler JM, Amstadter AB, Hernandez M, Acierno R. Elder mistreatment and emotional symptoms among older adults in a largely rural population: the South Carolina elder mistreatment study. J Interpers Violence. 2011;26:2321-32.
20. Dong X, Simon MA. A descriptive study of sex differences in psychosocial factors and elder mistreatment in a Chinese community population. Int J Gerontol. 2008;2:206-214.
21. Hansen MC, Flores DV, Coverdale J, Burnett J. Correlates of depression in self-neglecting older adults: A cross-sectional study examining the role of alcohol abuse and pain in increasing vulnerability. J Elder Abuse Negl. 2016;28:41-56. doi: 10.1080/08946566.2015.1136252.
22. Beach SR, Schulz R, Castle NG, Rosen J. Financial exploitation and psychological mistreatment among older adults: differences between African Americans and non-African Americans in a population-based survey. Gerontologist. 2010;50:744-57. doi: 10.1093/geront/gnq053.
23. Dong X, Beck T, Simon MA. The associations of gender, depression and elder mistreatment in a community-dwelling Chinese population: the modifying effect of social support. Arch Gerontol Geriatr. 2010;50:202-8.
24. Garre-Olmo J, Planas-Pujol X, Lopez-Pousa S, Juvinya D, Vila A, Vilalta-Franch J et al. Prevalence and risk factors of suspected elder abuse subtypes in people aged 75 and older. J Am Geriatr Soc. 2009;57:815-22.
25. Dong XQ, Simon MA, Beck TT, Farran C, McCann JJ, Mendes de Leon CF et al. Elder abuse and mortality: the role of psychological and social wellbeing. Gerontology. 2011;57:549-58.
26. Danış MZ. Türkiye’de yaşlı nüfusun yalnızlık ve yoksulluk durumları ve sosyal hizmet uygulamaları açısından bazı çıkarımlar. Toplum ve Sosyal Hizmet. 2009;20:67-83.
27. Kalaycı I, Özkul M. Modernleşme sürecinin toplumsal mağdurları olarak yaşlılar: Türkiye’de yaşlı istismarı ve ihmali. SDÜ FenEdebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018;43:92-119.
28. Pérez-Rojo G, Izal M, Montorio I, Penhale B. Risk factors of elder abuse in a community dwelling Spanish sample. Arch Gerontol Geriatr. 2009;49:17-21.
29. Özel-Kızıl ET. Yaşlılık psikiyatrisi penceresinden kadın olmak. Kimlik ve Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Dergisi. 2015;1: 54-61.
30. Özmete E. Yaşlılıkta toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yansımaları: Bakım veren ve bakım alanlar için psiko-sosyal, ekonomik ve kültürel kanıtlar. Kimlik ve Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Dergisi. 2015;1:28-29.
31. Dağ A. Toplumsal cinsiyet bağlamında yaşlılık ve sosyal dışlanma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2016;4:480-500.
32. Bilgili N. Toplumsal cinsiyet bağlamında yaşlı kadın istismarı ve ihmali. Kimlik ve Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Dergisi. 2015;1:62-72.
33. Natan MB, Lowenstein A, Eisikovits Z. Psycho-social factors affecting elders’ maltreatment in long-term care facilities. Int Nurs Rev. 2010;57:113-120.
34. Mattoo KA, Garg R, Kumar S. Geriatric forensics - Part 2 "Prevalence of elder abuse and their potential forensic markers among medical and dental patients". J Forensic Dent Sci. 2015;7:201-7.
35. Fisher BS, Regan SL. The extent and frequency of abuse in the lives of older women and their relationship with health outcomes. Gerontologist. 2006;46:200-209.
36. Aslan H. Yaşlıların istismar ve ihmal ile karşılaşma durumları ve etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Malatya, 2012.
37. Keskinoglu P, Pýcakcýefe M, Bilgic N, Giray H, Karakus N, Ucku R. Elder abuse and neglect in two different socioeconomic districts in Izmir, Turkey. Int Psychogeriatr. 2007;19:719-31.
38. Melchiorre MG, Chiatti C, Lamura G, Torres-Gonzales F et al. Social support, socio-economic status, health and abuse among older people in seven European countries. PLoS One. 2013; 8:e54856.
39. Lachs MS, Pillemer K. Elder abuse. Lancet. 2004;364:1263-72.
40. Cooper C, Katona C, Finne-Soveri H, Topinková E, Carpenter GI, Livingston G. Indicators of elder abuse: a crossnational comparison of psychiatric morbidity and other determinants in the Ad-HOC study. Am J Geriatr Psychiatry. 2006;14:489-97.
41. Acierno R, Hernandez MA, Amstadter AB, Resnick HS, Steve K, Muzzy W et al. Prevalence and correlates of emotional, physical, sexual, and financial abuse and potential neglect in the United States: the National Elder Mistreatment Study. Am J Public Health. 2010;100:292-7.
42. Reay AM, Browne KD. Risk factor characteristics in carers who physically abuse or neglect their elderly dependants. Aging Ment Health. 2001;5:56-62.
43. Sayan A, Durat G. Yaşlı istismarı ve ihmali: önleyici girişimler. Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2004;7:97-106.
44. Koç İ, Eryurt MA, Adalı T, Seçkiner P. Türkiye’nin demografik dönüşümü. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2010, Ankara.
45. Dong X, Simon MA, Gorbien M, Percak J, Golden R. Loneliness in older Chinese adults: a risk factor for elder mistreatment. J Am Geriatr Soc. 2007;55:1831-5.
46. Chen F, Short SE. Household Context and Subjective Well-Being Among the Oldest Old in China. J Fam Issues. 2008;29:1379-1403.
47. Özden D, Kelleci M, Güler N. Yaşlı bireylerin ruh sağlığının şiddete maruz kalma ve bazı özellikler açısından incelenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2010;3:5-13.
48. Lök N. Türkiye'de yaşlı istismarı ve ihmali: Sistematik derleme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry. 2015;7:149-156.
49. Beşer A, Kıssal A. Yaşlı istismarı ve ihmali. Yaşlılık: Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler-2. (Ed. Velittin Kalınkara). Birinci Basım. Nobel Akademik Yayıncılık. 2016, Ankara. 50. Arpacı F, Bakır B. Yaşlı istismarı ve ihmali. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2017;3:691-703.