SİVAS MERKEZ, HAFİK/YENİKÖY VE YILDIZ BELDESİ GEÇ DÖNEM EL ÖRGÜSÜ ÇORAP VE PATİKLERİN DEĞERLENDİRMESİ

İnsanın varoluşundan bu yana bir ihtiyaç olarak ortaya çıkan giyim kuşam, yerel kaynaklar, iklimsel faktörler, ait olduğu toplumun ekonomik, sosyal ve kültürel değerleri ile de harmanlanarak bir kimlik kazanmıştır. Anadolu’da giyim kuşam, her bölgede kendine has özellikler gösterir. Örf ve adetlerini koruyan yörelerden biri de Sivas’tır. Araştırma, Sivas il merkezi ile Hafik İlçesi Yeniköy ve Yıldız Beldesi’ndeki el örgüsü çorap ve patiklerle sınırlandırılmıştır. Araştırmaya konu 25 adet ürün (19 adet çorap, 6 adet patik), 1976- 2021 tarihleri arasında örülmüştür. Günlük kullanım ve özel günler için tasarlanmış olan çoraplarda yün iplik ve sentetik iplik tercih edilmiştir. Ürünler beş (5) adet şiş ile örülmüş, kenar çevirme ya da süslemeler tığ ve iğne işi ile tamamlanmıştır. Şiş örgü tekniği olarak düz, desenli ve renkli desenli temel örgü teknikleri kullanılmıştır. Bezemelerde böğrekli kıvrık, yürütme, çift kekül, kekül, aşuk, ceviz cıynağı (beksimet), kırk budak, kör göççe, tek kıvrım, altmış akıl yetmiş fikir, kıvrım, deli yılan, çatal kıvrım, göççeli yürütme, kiraz, sübüra, tazı kuyruğu, kabak çiçeği, göz, küpeli, elibelinde, kara bükme, yan bükme, zencir, bacaklı, suyolu, kelebek, muskalı, deli kıvrım, saçbağı, yarım aynalı ve üçgen olmak üzere toplam 32 farklı motifler uygulanmıştır. Bu bezemeler krem, kırmızı, siyah, mavi, sarı, pembe, açık pembe, açık yeşil, koyu yeşil, yeşil, beyaz, eflatun, lacivert, bordo, mor, gri, kahverengi ve kavuniçi ile de renklendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sivas, Kültürel miras, el örgü, çorap, patik

EVALUATION OF LATE PERIOD HAND-KNITTED SOCKS AND SHOES IN SİVAS CENTER, HAFİK/YENİKÖY AND YILDIZ LOCATION

Clothing, which has emerged as a necessity since the existence of human beings, has gained an identity by blending with local resources, climatic factors, and the economic social and cultural values of the society it belongs to. Clothing in Anatolia shows its own characteristics in each region. Sivas is one of the regions that preserve their customs and traditions. The research is limited to hand-knitted socks and booties in Sivas city center and Hafik District Yeniköy and Yıldız Town. 25 products (19 socks, 6 booties) that are the subject of the research were knitted between 1976 and 2021. Wool yarn and synthetic rope are preferred for socks designed for daily use and special occasions. The products are knitted with five (5) needles, edging or embellishments are completed with crochet and needlework. Plain, patterned and colored patterned basic knitting techniques were used as needle knitting technique. Decorations consist of 32 different motifs which are sprial, double fringe, fringe, anklebone,walnut kernel (rusk), forty knots, blind göççe, one fold, sixty minds and seventy ideas, fold, mad snake, forked fold, göççeli yürütme, sübüra, hound tail, zucchini flower, eye, earring, elibelinde, black bend, side bend, chain, legged, watercourse, butterfly, amulet, crazy fold, hair tie, half-mirror and unknown (triangle). These decorations are also colored with cream, red, black, blue, yellow, pink, light pink, light green, dark green, green, white, magenta, dark blue, claret red, purple, gray, brown and orange.

Keywords:

sivas, cultural heritage, hand knit, socks, booties.,

PDF

___

Acar, İsmail, H. Zara’da Çorapların Dili, İstanbul: Zara Haber-Zara Ajans: 2002.
Akpınarlı, H. Feriha, El Örgüsü Çorapların Teknik, Desen, Renk ve Kullanım Özellikleri, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, 1995.
Akpınarlı, H. Feriha. “Doğu Anadolu Bölgesi Geleneksel Çorap Örücülüğünde Motif Özellikleri”. Hars Akademi Dergisi. Cilt:5, Sayı: Aydın Uğurlu ve Geleneksel Sanatlar Özel Sayısı 3, 17-25, (2022):18.
Arslan, Pınar ve Akpınarlı, H. Feriha. “Karadeniz Çalıklı Teknikli Çorapların Tasarım Özellikleri”. İdil Sanat ve Dil Dergisi. Cilt/ Volume 9, Sayı/ Issue 65, (2020):166.
Barışta, Örcün. “Türk El Sanatlarından El Örgüsü Çoraplar”. Erdem Dergisi. Cilt:2, Sayı:6, (1986):14.
Kaynar, Hülya. “Somut Olmayan Kültürel Miraslardan El Örgüsü Çoraplar: Gölova Yöresi Örneği”. Art-E. Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi. Cilt:10, Sayı:19, (2017):289-301.
Onuk, Taciser ve Akpınarlı, H. Feriha, “Konya Yöresi El Örgüsü Çorapların Motif Kompozisyon Açısından Değerlendirilmesi”. Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi. Sayı:5/Kış Konya Özel Sayısı, (2008), s.63.
Özbel, Kenan. El Sanatları I Anadolu Çorapları. Ankara: Kılavuz Kitapları: IX: [t.y.].
Soysaldı, Aysen ve Çolak, Adem. “Bolu – Gerede İlçesi Mangallar Köyü El Örgüsü Çorap ve Patikleri”. İdil Sanat ve Dil Dergisi. Cilt/ Volume 7, Sayı/ Issue 49, (2018):1202.
Aslı Duman, 1981, Önlisans mezunu, Ev hanımı, Konya, 2021
Ayşe Temel, 1995, Önlisans mezunu, Ev hanımı, Sivas, 2021
Destegül Çağlar, 1996, Öğrenci, Sivas, 2021
İkramiye YILMAZ, 1947, Ev hanımı, Sivas, 2022
Mine Yüce, 1987, Önlisans mezunu, Kurs Eğitmeni, Sivas, 2021