1914

MUĞLA MÜZESİ’NDEN BİR KOLCUKLU BALTA ÜZERİNE BAZI DÜŞÜNCELER

Prehistorik dönemlere ilişkin sahip olduğu önemli potansiyele rağmen Muğla ili arkeolojik araştırmaların sayısı açısından diğer bölgelerin oldukça gerisindedir. Bölge müzelerinde korunan çok sayıda eser bu potansiyelin bir göstergesiyken, ne yazık ki âtıl bir şekilde kalmış ve bilimsel bir çalışmaya konu olmamışlardır. Bu eksikliği gidermek amacıyla bölge müzelerinde başlattığımız bir çalışma müze buluntularından hareketle bölgenin Tunç Çağlarındaki durumunu ve potansiyelini ortaya koymayı hedeflemektedir. Bu kapsamda Muğla Müzesi’ndeki çalışmalar sırasında tespit edilen bir kolcuklu balta bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Bu eserden hareketle temsil ettiği tipin Anadolu’daki gelişimi, kullanım şekli ve bölgeler arası ilişkilere dair bazı öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kolcuklu Balta, Muğla, Anadolu, Tunç Çağları, Metal Endüstrisi

Leather and Leather Trade in Kültepe Texts

In the Assyrian Trade Colonies Period, Assyrian merchants traded especially tin and various wool fabrics, which were the main products they brought from Assyria, in the city-states of Anatolia. In addition, the merchants often tried to increase their income by trading products such as copper and wool of Anatolian origin. Leather or fleece, another Anatolian product, can be added to these Anatolian goods, which Assyrian merchants traded inside Anatolia. Two basic Akkadian terms, ārum and maškum occur in the Kültepe tablets for the meaning of leather or fleece/hides. Among these terms, which appear in more than 100 documents in total, especially maškum is more reflected in the texts as a commercial product; there are records of hundreds of them being bought and sold or transported from one place to another. The Kültepe tablets record a total of 45 ārum and 1674 maškum. In addition, there are records of maškum weighing approximately 42 talents in three different documents. It is not clear what kind of a distinction there is between the terms ārum and maškum as for the characteristics of the leather/fleece. However, the difference between these words could be in terms of the form of leather/fleece or whether it had undergone any processing, but not the animals from which it originated. ārum does not describe the skin of any animal except cattle, but the term maškum is also occurring for cattle skin in the documents. It is believed that the leather tanning process is one of the oldest occupations that human beings have mastered in terms of manufacturing techniques. In this respect, it is clear that leather tanning was known and practiced during the Old Assyrian Trade Colonies Period. However, there is no clear evidence in the Kültepe texts that would enable us to distinguish tanned leather from other rawhide or fleece. On the other hand, ārum, associated with the Hebrew word ‘ōr meaning “hide” in CAD A/II, p. 318a, may be related to the words erû “bare, empty” in CAD E, p. 320b, and a/arum “to be naked” in CDA p. 80a, and erium “naked” derived from this word. Accordingly, one may think that the term ārum may correspond to leather that had undergone some manufacturing process for tanning in some way.

Keywords:

Kültepe tablets commerce, maškum, ārum, leather, fleece,

PDF

___

Achilles, Daphne. “126: Lugged Axe”, ed. Oscar W. Muscarella, Ladders to Heaven: Art Treasures from Lands of the Bible. A Catalogue of Some of the Objects in the Collection Presented by Dr. Elie Borowski to the Land of the Bible Archaeology Foundation and displayed in the exhibition “Ladders to Heaven: Our Judeo-Christian Heritage 5000 BC – AD 500” held at the Royal Ontario Museum June 23-October 28, 1979. 160. Toronto: Royal Ontario Museum, 1981.
Akdeniz, Engin ve Karaca, Özgen. “Pirot Höyük’de Bulunan Kolcuklu Yassı Balta ve Bu Tip Baltaların Anadolu’da Yayılımı”, Anadolu Araştırmaları 17 (1) (2004): 51-66.
Alkım, U. Bahadır, Alkım, Handan ve Bilgi Önder. İkiztepe II. Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı, Yedinci Dönem Kazıları (1976-1980). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2003.
Aykurt, Ayşegül. Liman Tepe I. Orta Tunç Çağı Seramiği ve Küçük Buluntuları. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 2020.
Bass, George F., Throckmorton, Peter, Du Plat Taylor Joan ve diğ., “Cape Gelidonya: A Bronze Age Shipwreck”, Transactions of the American Philosophical Society Vol. 57 No. 8 (1967): 1-177.
Bilgen, A. Nejat, Coşkun, Gökhan ve Bilgen, Zeynep. “Seyitömer Höyük Projesi 2008 Yılı Kazı Sonuç Raporu”: ed. A. Nejat Bilgen, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2006-2010). 78-203. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi-TKİ, 2011.
Bilgen, A. Nejat, Coşkun, Gökhan, Bilgen, Zeynep, Yüzbaşıoğlu, Nazan ve Kuru, Asuman. “Seyitömer Höyük Projesi 2009 Yılı Kazı Sonuç Raporu”: ed. A. Nejat Bilgen, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2006-2010). 204-372. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi-TKİ, 2011.
Bilgen, A. Nejat, Coşkun, Gökhan, Kuru, Asuman ve diğ., “Seyitömer Höyük Projesi 2010 Yılı Kazı Sonuç Raporu”: ed. A. Nejat Bilgen, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2006-2010). 373-571. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi-TKİ, 2011.
Bilgen, A. Nejat, Coşkun, Gökhan, Bilgen, Zeynep ve diğ., “Seyitömer Höyük 2011 Kazı Raporu”: ed. A. Nejat Bilgen, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2011-2012). 1-199. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi-TKİ, 2013.
Bilgi, Önder. “Orta Tunç Çağı”, ed. Önder Bilgi, Anadolu, Dökümün Beşiği. 75-89. İstanbul: Döktaş, 2004.
Bittel, Kurt. Kleinasiatische Studien. Istanbuler Mitteilungen Heft 5. İstanbul: Universum Druckerei, 1942.
Braidwood, Robert J. ve Braidwood, Linda S. Excavatons in the Plain of Antioch I. The Earlier Assemblages Phases A-J. Oriental Institute Publications LXI. Chicago: The University of Chicago Press, 1960.
Çetin, Cengiz. “Isparta Müzesi’ne Ait Bir Grup Tunç Silah Hakkında Değerlendirme”, OLBA XXIII (2015): 111-151.
de Garis Davies, Norman, The Tomb of Rekh-Mi-Re at Thebes, Vol. II. New York: The Metropolitan Museum of Art Egyptian Expediton, 1943
Deshayes, Jean. Les Outils de Bronze, de l’Indus au Danube (IVe au IIe Millénaire). Paris: Libraririe Orientaliste Paul Geuthner, 1960.
Dullo, Eleonore. “Die kaukasischen Äxte der Bronzezeit”, Prähistorische Zeitschrift XXVII (1936): 66-172.
Erkanal, Hayat. Die Äxte und Beile des 2. Jahrtausends in Zentralanatolien. Prähistorische Bronzefunde IX, 8. München: C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, 1977.
Ertem, Hayri. Keban Projesi Han İbrahim Şah Kazısı 1970-1971. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1982.
Ertem, Hayri. Korucutepe I (1973-1975 kazı yıllarında ele geçen Erken Hitit-İmparatorluk Çağı arası buluntuları). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1988.
Fidan, Erkan, Massa, Michele, McIlfatrick, Orlene, Üyümez, Mevlüt ve Ahmet İlaslı. “Afyon Arkeoloji Müzesi’nden Tunç Çağlarına Tarihlenen Bir Grup Metal Eser”, Colloquium Anatolicum 16 (2017): 55-70.
Gernez, Guillaume. L’armement en métal au Proche et Moyen-Orient: Des origines à 1750 av. J.-C. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Paris: Université Panthéon- Sorbonne, 2007.
Goldman, Hetty. Excavations At Gözlü Kule, Tarsus. Vol. II (Text and Plates). From the Neolithic through the Bronze Age. Princeton: Princeton University, 1956.
Gordon, Douglas Hamilton, “The Chronology of the Third Cultural Period at Tepe Hissar”, Iraq Vol. 13 No. 1 (1951): 40-61.
Götze, Albrecht. “Die Kleingeräte aus Metall, Stein, Knochen, Thon und ähnlichen Stoffen”: ed. Wilhelm Dörpfeld, Troja und Ilion. Ergebnisse der Ausgrabungen in den Vorhistorischen und Historischen Schichten von Ilion, 1870 – 1894. 320-423. Athen: Beck & Barth, 1902.
Keskin, H. Levent ve Yıldız, Mehmet. “The Early Bronze Age in Southwest Anatolia: A Preliminary Report of the Studies on Materials from Local Museums”, The International Journal of Humanities and Social Studies, Vol. 4, No. 6 (2016): 196-204.
Keskin, Hakkı Levent. “Metals from Caves: The Significance of the Metal Finds from Karain and Kılıçini Caves within the Context of the Later Prehistory of the Antalya Region”, Cedrus VII (2019): 1-39.
Kökten, Kılıç, Özgüç, Nimet ve Özgüç, Tahsin. “1940 ve 1941 Yılında Türk Tarih Kurumu Adına Yapılan Samsun Bölgesi Kazıları Hakkında İlk Kısa Rapor”, Belleten Cilt 9, Sayı 35 (1945): 361-400.
Koşay, Hamit Zübeyr ve Akok, Mahmut. Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Alaca Höyük Kazısı. 1940 – 1948’deki Çalışmalara ve Keşiflere Ait İlk Rapor. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1966.
Kühner-Eggebrecht, Eva. Die Axt als Waffe und Werkzeug im alten Ägypten. Münchner Ägyptologische Studien 15. Berlin: Verlag Bruno Hessling, 1969.
Maryon, Herbert. “Some Prehistoric Metalworkers’ Tools”, The Antiquaries Journal Vol. 18 Issue 3 (1938): 243-250.
Maxwell-Hyslop, Rachel. “Bronze Lugged Axe- or Aze Blades from Asia”, Iraq Vol. 15 (1) (1953): 69-87.
Mellaart, James. “Objects other than metal”: ed. Seton Lloyd ve James Mellaart, Beycesultan Vol. I. The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels. 265-279. London: The British Institute of Archaeology at Ankara, 1962.
Müller-Karpe, Andreas. “M.Ö. III. Ve II. Binde Anadolu’da El Sanatları Konusunda Yapılan Araştırmalar”, V. Araştırma Sonuçları Toplantısı II. Cilt (1988): 203-210.
Müller-Karpe, Andreas. Altanatolisches Metallhadwerk. Offa-Bücher Band 75. Neumünster: Wachholtz Verlag, 1994.
Murray, Ann. “The Middle and Late Bronze Age Small Objects”: ed. James Mellaart ve Murray, Ann, Beycesultan Vol. III, Part II. Late Bronze Age and Phrygian Pottery and Middle and Late Bronze Age Small Objects. 113-191. London: The British Institute of Archaeology at Ankara, 1995.
Oğuzhanoğlu, Umay ve Pazarcı, Sabiha. “Karia Bölgesi’nde Yeni Bir Erken Tunç Çağı Merkezi: Çapalıbağ”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 37 (1) (2020): 195-219.
Özgüç, Nimet. “Acemhöyük Kazıları”, Anadolu/Anatolia X (1966): 1-28.
Özgüç, Tahsin ve Özgüç, Nimet. Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Kültepe Kazısı Raporu 1949. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1953.
Özgüç, Tahsin. “Koloni Devrinin Geç Safhasına (Ib) ait Bir Atölye Hakkında”, Belleten Cilt 19 Sayı 73 (1955): 64-72.
Özgüç, Tahsin. Kültepe-Kaniş II. Eski Yakındoğu’nun Ticaret Merkezinde Yeni Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1986.
Pecorella, Paolo Emilio. La Cultura Preistorica Di Iasos In Caria. Roma: Giorgio Bretschneider Editore, 1984.
Petrie, W. M. Flinders. Tools and Weaons. Illustrated by the Egyptian Collection in University College, London. London: The British School of Archaeology in Egypt, 1917.
Przeworski, Stefan. “Der Grottenfund von Ordu. Ein Beitrag Zu Den Kleinasiatisch-Kaukasischen Beziehungen Am Ende Des II. Jh. V. Chr.”, Archiv Orientální Vol. VII (1935): 390-414.
Przeworski, Stefan. “Der Grottenfund von Ordu. Ein Beitrag Zu Den Kleinasiatisch-Kaukasischen Beziehungen Am Ende Des II. Jh. V. Chr.”, Archiv Orientální Vol. VIII (1936): 49-68.
Przeworski, Stefan. “Die Metallindustrie Anatoliens in der Zeit von 1500 bis 700 v. Chr. Rohstoffe, Technik, Produktion”: S. Strelcyn (ed.), Stefan Przeworski, Opera Selecta. 69-351. Wroclaw: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk, 1967.
Pulak, Cemalettin Mustafa. A Late Bronze Age Shipwreck at Ulu Burun: Preliminary Analysis (1984-1985 Excavations Campains). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Texas: Texas A&M University, 1987.
Stronach, David. “Metal Objects”: ed. Seton Lloyd ve James Mellaart, Beycesultan Vol. I. The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels. 280-292. London: The British Institute of Archaeology at Ankara, 1962.
Süel, Aygül. “Ortaköy/Şapinuwa Ören Yerinde 2003 Yılı Çalışmaları”, 26. Kazı Sonuçları Toplantısı 2. Cilt (2005): 243-250.
Süel, Aygül. “The Religious Significance and Sacredness of the Hittite Capital City Sapinuwa”: Anacleto D’Agostino, Valentina Orsi ve Giulia Torri (ed.), Sacred Landscapes of Hittites and Luwians: Proceedings of the International Conference in Honour of Franca Pecchioli Daddi, Florence, February 6th-8th 2014. 101-111. Firenze: Firenze University Press, 2015.
Süel, Mustafa. “Balıbağı/1988 Kurtarma Kazısı”, Türk Arkeoloji Dergisi XXVIII (1989): 145-163.
Tekin, Halil. Madeni Eser Tipolojisi. Ankara: Bilgin Kültür ve Sanat Yayınları, 2018.
von der Osten, Hans Henning. The Alishar Hüyük. Seasons of 1930-32. Part II. Oriental Institute Publications XXIX. Chicago: The University of Chicago Press, 1937.
Wulsin, Frederick R. “Excavations at Tureng Tepe, Near Asterābād”, Bulletin of the American Institute for Persian Art and Archaeology Vol. 2 No. 1 (1932): 2-12.
Yıldırım, Tayfun. M.Ö. II. Bin’de Orta Anadolu’da Madeni Silah Üretimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi, 1993.
Yiğitpaşa, Davut ve Yağcı, Aynur. “Ordu Müzesi’nde Korunan ve MÖ 2. Bine Tarihlendirilen Tunç Kolcuklu Balta”: K. Serdar Girginer, Gonca Dardeniz, Ayça Gerçek ve diğ. (ed.), Amanosların Gölgesinde: Hayriye Akıl Anı Kitabı. 531-541. İstanbul: Ege Yayınları, 2020.