HİTİT METİNLERİNDE LÚAPIN.LÁ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

İnsanoğlu avcılık ve toplayıcılık ile başladığı besin hayatına, Neolitik dönemden itibaren tarımı eklemiştir. Zaman içerisinde gelişen tarım, birçok toplumun temel geçim kaynağı olmuştur. Tarımsal faaliyetlerinde tecrübelenen toplumlar, besin üretimine dayalı bir ekonomik modelin ortaya çıkıp gelişmesinin önünü açmıştır. Bu yeni ekonomik model, yerleşik hayat kavramını toplumlara aşılayan temel unsur olmuştur. MÖ. 2. binyıl Anadolu’sunun büyük bir siyasi gücü olan Hitit ülkesi, diğer toplumlar gibi tarıma büyük bir önem vermiştir. Hititçe metinlerde, ekip biçme işlemini gerçekleştiren çiftçiler, LÚAPIN.LÁ Sumerogramı ile anılmaktadır. Hitit Anadolu’sunun topraklarının ekilip biçilmesini sağlayan çiftçilerin ilk görevleri, elde ettikleri ürünleri insanlardan önce ve tam zamanında tanrılara sunmaktır. Bu konuyla ilgili uyarılan ve aksi bir durumda cezalandırılacakları belirtilen çiftçiler, siyasi antlaşma metinlerinde diğer kaçak kimselerden farklı olarak “işi teslim etme” olgusu çerçevesinde değerlendirilmiştir. Belgelerde, tahıl ambarlarının sorumluları olarak da karşımıza çıkan çiftçilerin, ekip biçme ve ürünü teslim etme işlemleri esnasında yalan söylemesi durumunda cezalandırılacağını görmekteyiz. Tarımsal faaliyetlerinin yanında, kimi zaman hayvanların tedarik ve muhafaza edilmesi işlerini yerine getiren çiftçiler, farklı görev ve fonksiyonları ile Hitit ekonomisinin en önemli bileşenlerinden birisi olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Hitit, çiftçi, LÚAPIN.LÁ, ekonomi, çivi yazısı

Some Thoughts on LÚAPIN.LÁ in Hittite Texts

After the Neolithic period, mankind added agriculture to its food life that started with hunting and gathering. Agriculture having developed over time, became the main source of livelihood of many societies. Societies having experience on agricultural activities opened the way to the emergence and development of an economic model based on food production. This new economic model happened to be the main factor instilling the concept of settled life into societies. The Hittite country, which was a great political power in the 2nd millennium BC Anatolia, gave great importance to agriculture like other societies. In the Hittite texts, farmers who had carried out the plowing and plantation were mentioned as the LÚAPIN.LÁ within Sumerogram. The first duty of the farmers, who ensured the cultivation of the lands of Hittite’s Anatolia, was to present their products to the gods on time before the other people. The farmers who were warned about this issue and otherwise who were to be punished, were evaluated within the framework of the phenomenon of "finishing the job", unlike other fugitives in the political treaty texts. From the documents, we learn that the farmers who also seemed to be in charge of granaries would be punished if they told lie during the cultivation and delivery of the product. In addition to their agricultural activities, the farmers who had sometimes performed the supplication and preservation of animals became one of the most important components of the Hittite economy with their different duties and functions.

Keywords:

Hittite, farmer, LÚAPIN.LÁ, economy, cuneiform,

PDF

___

Alp, Sedat. “Hititlerde Sosyal Sınıf NAM.RA’lar ve İdeogramın Hititçe Karşılığı”, Belleten 13, (1945): 245-270.
Alp, Sedat. Hitit Çağında Anadolu Çiviyazılı ve Hiyeroglif Yazılı Kaynaklar, Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2011.
Bawanypeck, Daliah. Die Rituale der Auguren, Heidelberg: Universitatsverlag Winter, 2005.
Beckman, Gary. “The Hittite Assembly”, Journal of the American Oriental Society, vol.102, no:3, (1982): 435-442.
Beckman, Garry M. Hittite Diplomatic Texts, Atlanta: Society of Biblical Literature, 1999.
Bozgun, Şafak. “CTH 89: Çiviyazılı Belgelerde Hitit Sınır Kenti Tiliura (I)”, Archivum Anatolicum, c.11, S.1, (2017): 29-74.
Bryce, Trevor. Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum, çev. Müfit Günay, Ankara: Dost Kitabevi, 2002.
Cohen, Yoram. Taboos and Prohibitions in Hittite Society, THeth 24, Heidelberg: Universitatsverlag Winter, 2002.
Devecchi, Elena. Trattati Internazionali Ittiti, Brescia: Paideia Editrice, 2015.
Groddek, Detlev. Hethitische Texte in Transkription KBo 45, DBH 31, Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 2010.
Hoffmann, Inge. Der Erlaß Telipinus, Heidelberg: Universitätsverlag Winter, 1984.
Hoffner, Harry A. Alimenta Hethaeorum Food Production in Hittite Asia Minor, New Haven: American Oriental Society, 1974.
Karauğuz, Güngör. Boğazköy ve Ugarit Çivi Yazılı Belgelerine Göre Hitit Devletinin Siyasi Antlaşma Metinleri, Konya: Çizgi Kitabevi, 2002.
Kassian, Alexei ve Yakubovich, Ilya. “Muršili II’s Prayer to Telipinu (CTH 377)”, ed. D. Gorddek ve M. Zorman, Tabularia Hethaeorum: Hethitologische Beiträge Silvin Košak zum 65th Geburtstag, (Dresdner Beiträge zu Hethitologie/DBH 25). 423-454. Wiesbaden 2007.
Kitchen, Kenneth A. ve Lawrence, Paul J. N. Treaty, Law and Covenant in the Ancient Near East, Part 1, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2012.
Marazzi, M. hethiter.net/: CTH 258.1, (Portal Mainz): 2011.
Miller, Jared L. Royal Hittite Instructions and Related Administrative Texts, Atlanta: Society of Biblical Literature, 2013.
Mouton, Alice. “Réflexions autour de la Notion de ritüel initiatique en Anatolie hittite. Au sujet de la fete haššumaš (CTH 633)”, Journal of Ancient Near Eastern Religions 11, (2011): 1-38.
Otten, Heinrich ve Rüster, Christel. “Textanschlüsse und Duplikate von Boğazköy-Tafeln (81-90)”, Zeitschrift für Assyriologie und Voderasiatische Archäologie, vol.72, (1982): 139-149.
Reyhan, Esma. “Hitit İktisadi Hayatı Üzerine Genel Bir İnceleme”, ed. L. G. Gökçek, E. Yıldırım ve O. Pekşen, Anadolu’nun Eski Çağlarında İktisadi ve Zirai Hayat. 281-316. İstanbul 2018.
Rieken, E. hethiter.net/: CTH 376.1, (Portal Mainz): 2011.
Rieken, E. hethiter.net/: CTH 375.1, (Portal Mainz): 2016.
Rüstel, Christel ve Wilhelm, Gernot. Landschenkungsurkunden Hethitischer Könige, StBoTB 4, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2012.
Salazar, J. M. Gonzalez. “Tiliura, un ejemplo de la Politica Fronteriza Durante el imperio Hitite (CTH 89)”, AuOr 12, (1994): 159-176.
Savaş, Savaş Özkan. “Birkaç Hitit Kentinin Lokalizasyonu Hakkında”, Archivum Anatolicum, c. 3, S. 1, (1997): 269-289.
Sevinç, Fatma. “Hititlerin Anadolu’da Kurdukları Ekonomik ve Sosyal Sistem”, SDÜ Sosyal Bilimler Dergisi, S. 17, (2008): 11-32.
Singer, Itamar. Hittite Prayers, Atlanta: Society of Biblical Literature, 2002.
Süel, Aygül. Hitit Kaynaklarında Tapınak Görevlileri ile İlgili Bir Direktif Metni, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, 1985.
Taggar-Cohen, Ada. “The Prince, the KAR.KID Women and the arzana-house: A Hittite royal festival to the goddes Katahha (CTH 633)”, Altorientalische Forschungen 37, (2010): 113-131.
Tischler, Johann. Hethitisches Handwörterbuch, Innsbruck: Institut für Sprachen und Literaturen der Universität Innsbruck, 2008.
Trabazo, José Virgilio Garcia. Textos religiosos hititas: Mitos, plegarias y rituales, Madrid: Editorial Trotta, 2002.
Ünal, Ahmet, Hititler Devrinde Anadolu, c.1, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2005.
Ünal, Ahmet. Hititçe-Türkçe Türkçe Hititçe Büyük Sözlük Hattice, Hurrice, Hiyeroglif Luvicesi, Çivi Yazısı Luvicesi ve Palaca Sözcük Listeleriyle Birlikte, Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 2016.
Yiğit, Turgut. “Hititçe Çivi Yazılı Belgelere Göre Çoban”, Belleten, c. LXVI, S. 247, (2002): 765-787.
Westbrook, Raymond ve Woodard, Roger D. “The Edict of Tudhaliya IV”, Journal of the American Oriental Society, Vol. 110, No:4, (1990): 641-659.
Wilhelm, Gernot. “Demographic Data from Hittite Land Donation Tablets”, Studia Asiana 5, (2009): 223-233.