Mycobacterium tuberculosis'de direnç sorunu

Modern tanı, tedavi ve kontrol yöntemlerine rağmen tüberküloz halen önemli halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Dünya nüfûsunun üçte biri tüberküloz basilleriyle infektedir. Yılda yaklaşık iki milyon kişi tüberkülozdan ölmektedir. Türkiye'de tüberküloz insidansı yıllar içinde düşüş göstermekle birlikte, ülkemiz tüberküloz insidansmın orta düzeyde olduğu ülkeler arasında yer almaktadır (insidans: 26/100,000 kişi, 2003). Yüksek tüberküloz insidansmın en önemli nedenlerinden biri anti-tüberküloz ilaçlara direnç gelişmesidir. Türkiye genelinde direnç profilini ortaya koyacak bir çalışma olmamakla birlikte, lokal çalışmalardan primer çoğul direnç oranının % 1-5, sekonder çoğul direnç oranının ise % 4-17 arasında olduğu görülmüştür. En az bir major ilaca karşı primer ve sekonder direnç oranlarının sırasıyla % 18-27 ve % 28-53 arasında değiştiği bildirilmiştir. Üçüncü "WHO/IUATID Global Project on Anti-Tuberculosis Drug " raporuna göre, dünya genelinde en az bir ilaca karşı primer ve sekonder direnç oranlarının ortalaması sırasıyla % 10.2 ve % 18.4 olarak saptanmıştır. Ortalama çoğul direnç oranları ise yeni hastalarda % 1.1, tedavi görmüş hastalarda % 7 kadardır. Bu yazıda Türkiye ve dünyada major anti-tüberküloz ilaçlara direncin sıklığı ve direncin nedenleri hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İlaç direnci, bakteriyel, Mycobacterium tuberculosis

The resistance problem in mycobacterium tuberculosis

İn spite of modern diagnostic, treatment and control methods tuberculosis is still continuing to be an important public health problem. One third of the world's population has been infected with tubercle bacilli and annually about 2 million persons die due to tuberculosis. Although tuberculosis incidence in Turkey is in the declining trend (incidence: 26/100,000 inhabitants, 2003), Turkey is among the countries having moderate incidence. One of the most important reasons for the high tuberculosis incidence is development of resistance to anti-tuberculosis drugs. Although a surveillance of the drug-resistance has not been performed at the national level, in local studies, initial multi-drug resistances (MDR) are in a range of 1 % to 5 % and acquired MDR in a range of 4 % to 17 %, have been reported. According to published reports, the frequencies of primary and secondary resistance to at least one drug vary from 18 % to 27 % and 28 % to 53 %, respectively. In the world, according to the third report of the WHO/IUATLD Global Project on Anti-Tuberculosis Drug, the median prevalences of primary and secondary resistance to at least one antituberculosis drug were 10.2 % and 18.4 %, respectively. The median prevalences of MDR was 1.1 % in the new patients and 7.0 % in the previously treated patients. This paper has provided information about the reasons and frequency of the resistance to major antituberculosis drugs in Turkey and the world.

Keywords:

Drug Resistance, Bacterial, Mycobacterium tuberculosis,

PDF

___

1.Çağlar AŞ,Çiçek AM,Özkan S,Çağlar A:Ankara’da akciğer tüberkülozlu hastalarda ilaç direnci, XXIII. Ulusal Tüberküloz ve Göğüs Hastalıkları Kongresi, Kongre kitabında s.90, Malatya (2003).
2. Durmaz R, Ozerol IH, Durmaz B, Gunal S, Senoglu A, Evliyaoglu E: Primary drug resistance and molecular epidemiology of Mycobacterium tuberculosis isolates from patients in a population with high tuberculosis incidence in Turkey, Microb Drug Resist 2003;9(4):361-6.
3. National Committee for Clinical Laboratory Standards: Susceptibility Testing of Mycobacteria, Nocardia, and OtherAerobic Actinomycetes; Approved standardM24-A,National Committee for Clinical Laboratory Standards,Wayne, Pa. (2003).
4. Riska PF, Jacobs WR Jr, Alland D: Molecular determinants of drug resistance in tuberculosis, Int J Tuberc Lung Dis 2000;4(2):S4-10.
5. Saniç A: Tüberküloz direnç mekanizmaları, 5.Ulusal Mikobakteri Sempozyumu, Sempozyum kitabında s. 24-35, İzmir (2004).
6. Tahaoglu K, Kizkin O, Karagoz T, Tor M, Partal M, Sadoglu T: High initial and acquired drug resistance in pulmonary tuberculosis in Turkey, Tuber Lung Dis 1994;75(5):324-8.
7. Talay F, Altın S, Çetinkaya E, Kümbetli Ş: İstanbul Eyüp Verem Savaş Dispanserinde 1997-2000 yıllarında ilaç direnç oranları, XXIII. Ulusal Tüberküloz ve Göğüs Hastalıkları Kongresi, Kongre kitabında s.89, Malatya (2003).
8. Verem Savaş Daire Başkanlığı: Yıllara göre veremli hasta sayısı ve verem insidansı, Ankara (2005).
9. World Health Organization: Report 2005, Global tuberculosis control: surveillance, planning, financing, Geneva, World Health Organization (WHO/HTM/TH/2005.349) (2005).
10. World Health Organization: Anti-tuberculosis drug resistance in the world, Third Global Report. The WHO/IUATLD Global Project on anti-Tuberculosis Drug Resistance Surveillance 1999-2002,WHO (2005).
11. Yolsal N,Malat G,Dişçi R, Örkün M,Kılıçaslan Z:Türkiye’de tüberküloz ilaçlarına direnç sorununun 1984-1989 ve 1990-1995 yılları için karşılaştırılması: Meta-analiz, Klimik Dergisi 1998;11(1):6-9.