Bu çalışmada, iyonize radyasyon uygulama¬sına bağlı plazma lipid profilindeki değişiklikler araştırıldı. Bu amaçla deney grubundaki erişkin erkek ratlara gama ışını uygulandı (tek doz 5-Gy). Sham-grubundaki ratlara radyasyon verilmeden benzer işlemler uygulandı. Uygulamadan önce ve on gün sonra plazma total kolesterol, total lipid, trigliserid, VLDL-kolesterol, LDL-kolesterol, HDL-kolesterol düzeyleri ölçüldü. Her iki grubun baş¬langıç değerleri arasında önemli farklılıklar bulun¬madığı saptandı. Yalancı uygulamadan sonra 10. günde lipid profili kontrol grubunun başlangıç de¬ğerlerinden farklı değildi. Radyasyon uygulanan ratlarda, plazma total kolesterol, total lipid, trigli¬serid, plazma VLDL-kolesterol ve LDL-kolesterol düzeyleri önemli ölçüde artmış, HDL-kolesterol düzeylerinde ise önemli değişiklikler olmamıştı. Yakın tarihlerde yapılan çalışmalarda; yüksek dozlarda iyonize edici radyasyonun insanlarda ve deney hayvanlarında çeşitli mekanizmalar ile ate-roskleroz gelişimini hızlandırıcı bir etkiye neden olabileceği bildirilmiştir. Bu çalışmalarda yüksek doz radyasyonun aracılık ettiği damar endoteli ve düz kas hasarı ile lipid metabolizması ve plazma lipid profilinde görülebilecek değişiklikler tarif edilmiştir. Bu araştırmanın sonuçları da tek ve yüksek doz gama radyasyon uygulamasının ratlar¬da plazma lipid profilini önemli derecede değişti¬rebildiğini ortaya koymaktadır. Bizim bulguları¬mız Çernobil kazasında aşırı doz iyonize radyas¬yona maruz kalan kişilerden elde edilen sonuçlar ile benzerlik göstermektedir.

In this study, the changes in plasma lipid pro¬files related with ionizing irradiation were investi¬gated. For this purpose, adult male rats in experi¬mental group were exposed to gamma-radiation (single external 5-Gy dose). Sham-exposed rats were subjected to the identical manipulation pro¬cedure without irradiation. Before and 10 days af¬ter the exposures, levels of plasma total choleste¬rol, total lipid, triglycerides, VLDL-cholesterol, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol were determi¬ned. The differences between initial parameters of both groups were not significant. At the 10tn day after the sham-exposure, lipid profiles were not significantly different from the initial values of sham-control groups. In irradiated rats, levels of plasma total cholesterol, total lipid, triglycerides, plasma VLDL-cholesterol and LDL-cholesterol were increased and levels of HDL-cholesterol le¬vels did not change significantly. Recent studies have been suggested that high doses of ionizing ir¬radiation causes the acceleration of atherosclero¬sis by the several mechanisms in humans and ex¬perimental animals. In these studies; it has been postulated that high doses of irradiation induces the injuries of endothelial and smooth muscle cells and the changes in plasma lipid profile. Re¬sult of present investigation demonstrated that single high dose of gamma-irradiation caused sig¬nificantly changes in plasma lipid profiles. Our data were similar to the results obtained from the individuals exposed to excessive ionizing radia¬tion in Chernobyl disaster.