GELENEKSEL MUTFAK KÜLTÜRÜNÜN BESLENME AÇISINDAN ÖNEMİ

İnsan büyüme ve gelişme başta olmak üzere her türlü hayatsal aktivitesini yapabilmek için beslenmek zorundadır. Ayrıca insan sağlıklı kalarak, iç ortamının dengesini (homeostasiz) koruyabilmesi ve ortam koşullarına uyabilmesi için de yeterli ve dengeli beslenme yapmalıdır. Bu nedenle beslenme, çevresel faktörler içerisinde, sağlıklı ve dinç kalarak kaliteli uzun ömürlü yaşamın olmazsa olmazlarındandır. Yeterli ve dengeli beslenebilmek için de besinlerin büyük bir kısmını oluşturan bitki ve hayvanların yetiştirilmesi, toplanması, depolanması ve bunlardan yemek hazırlanmasına kadarki süreçte tüm işlemlerin titizlikle yapılması gereklidir. Öncelikle besin ve gıda olarak kullanılacak bitki ve hayvanların yetiştirildikleri yerlerin havası, suyu ve toprağı kirlenmemiş olmalıdır. Kirlenmiş ortamda yetiştirilen bitki ve hayvanlardan, sağlıklı ve besin değeri yüksek besinler elde etmek mümkün değildir. Hatta bu bitki ve hayvanların vücudunda biriken artık ve toksik (zehirli) maddelerden dolayı bunları besin olarak aldığımızda yarar yerine zararlı bile olurlar. Bitki ve hayvansal besinlerin toplanması ve bazı işlemlerden geçirilerek gıda haline getirilip depolanması safhalarında yapılacak veya uygulanacak yöntem hatalarının da besinlerin sağlıklı ve kaliteli olup olmamasında önemli rolü olmaktadır. Ayrıca besin ve gıdalardan çeşitli yemeklerin yapılmasından sofranın hazırlanmasına kadarki süreçte sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenme bakımından önemi büyüktür. Bu bilgiler dikkate alındığında beslenme, insan için yaşamsal öneme sahiptir ve beslenme bir sanattır diyebiliriz. Günümüzde hava, su, toprak kirlenmesi başta olmak üzere, insanlarda giderek azalan aktivite yetersizliği, aşırı suni gübre, zirai mücadele ilacı ile GDO’lu ürünlerin yaygın olarak kullanımı sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenmeyi imkansız hale getirmektedir. Geleneksel Mutfak Kültürünün hakim olduğu dönemlerde bitki ve hayvansal besinlerin yetiştirilmesinden, toplanmasına, depolanmasına ve bunlardan yemeklerin hazırlanmasına kadarki süreçte uygulanan yöntemlerin büyük bir kısmının uygun olması sağlıklı bir beslenmenin yapılabilme koşullarının var olduğunu göstermektedir. Bu literatür çalışmasında sağlıklı ve kaliteli yaşam için beslenmenin önemi, besinlerin yetiştirilmesi, toplanması, depolanması, yemeklerin hazırlanması yöntemlerinin önemi ve değeri ana hatlarıyla açıklanıp değerlendirilecektir.

___

  • Acar, Z. Ş. (2011). Iğdır Yöresinde Bitkiler İle Yapılan Yemekler. III. Uluslararası Doğu Anadolu Bölgesi Mutfak Kültürü ve Erzurum Yemekleri Sempozyumu, 19-21 Ekim 2011, s. 283-288, Erzurum