TÜRKİYE DEVRİMCİ GENÇLİK FEDERASYONU / DEV-GENÇ (1969-1971

Dev-Genç, 1960’ların ortalarından itibaren örgütlenmeye başlayan sosyalist üniversite öğrencilerinin önemli bir bölümünün 12 Mart Muhtırasıyla birlikte vardığı son duraktır. Millî demokratik devrim (MDD) stratejisini benimsemiş olan Dev-Genç, bir “öğrenci örgütü” kimliğinden çıkıp öğrenci olmayanlara da açık bir “gençlik örgütü” kimliğine bürünmüş olsa da MDD hareketinin partileşmemiş olması nedeniyle, neredeyse bir siyasal parti gibi faaliyet göstermiştir. Dev-Genç’in gündemini öğrenci veya gençlik sorunlarından çok sosyalist hareketin genel sorunları oluşturmuştur. Bu nedenle, her ne kadar yönetici kadrolarının ve üyelerinin büyük çoğunluğunun üniversite öğrencilerinden oluşması nedeniyle esas itibarıyla öğrenci / gençlik hareketleri tarihini ilgilendirse de toplumsal mücadeleler ve sosyalist hareketin tarihinde de önemli bir yer tutmaktadır. Bu makalede, “devrimci” kimliğinin “öğrenci” ve “gençlik” kimliklerinin önüne geçtiği bir dönemin ürünü olan Dev-Genç’in MDD mücadelesindeki konumu ve üstlendiği roller, yönetici kadroları arasındaki çatışmalar ve ayrışmalar, yayın organları ve 12 Mart Muhtırası karşısında konumlanışı açıklanmaktadır.

The Revolutionary Youth Federation of Turkey / Dev-Genç (1969-1971)

Dev-Genç was the last stop that a significant part of the socialist university students, who started to organize in the mid-1960s, arrived with the March 12 Memorandum. Dev-Genç which adopted the national democratic revolution (MDD) strategy, turned from a "student organization" to a "youth organization" open to non-students. However, due to the fact that the MDD movement was not partisan, it operated almost like a political party. Dev-Genç's agenda was more about the general problems of the socialist movement than student or youth problems. For this reason, although it mainly concerns the history of the student or youth movements since the majority of its administrative staff and members were university students, it also has an important place in the history of social struggles and socialist movement. Dev-Genç was the product of a period in which the "revolutionary" identity preceded the "student" and "youth" identity. In this article, Dev-Genç's position and roles in the MDD struggle, conflicts and divisions among the executive staff, media organs and its position in relation to the March 12 Memorandum are explained.

PDF

___

Ahmad, Feroz (2010). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980) (4. Basım) (İstanbul: Hil Yayınları) (Çev. Ahmet Fethi). Akın, Yiğit (2008). “Uluslararası Etkileşim Yapısı İçinde Türkiye Sol Hareketinin Önemli Polemikleri”, Gültekingil, Murat (Der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 8: Sol (2. Basım) (İstanbul: İletişim Yayınları): 86-104.
Aktolga, Münir Ramazan (1970), “Nasıl Çalışmalıyız?”, İleri, (1): 27.
Alper, Emin (2018). Jakobenlerden Devrimcilere: Türkiye’de Öğrenci Hareketlerinin Dinamikleri (1960-1971) (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları) (Çev. Eylem Yenisoy).
Ant (14.10.1969), “FKF Kongresi’nde MDD’ciler Birbirleriyle Çatıştılar”, (146): 4-5.
Ant (21.10.1969), “FKF’den Çıkartılan Gençler Konuşuyor”, (147): 7.
Atılgan, Gökhan (2017), “‘68’in Kapıları”, Kaynar, Mete Kaan (Haz.), Türkiye’nin 1960’lı Yılları (İstanbul: İletişim Yayınları): 315-358.
Aybar, Mehmet Ali (1968). Bağımsızlık Demokrasi Sosyalizm-Seçmeler: 1945-1967 (İstanbul: Gerçek Yayınevi).
Aydınlık Sosyalist Dergi (Haziran 1969), “Aydınlık’ta Dünya ve Türkiye”, (8): 81-104.
Aydınlık Sosyalist Dergi (Ocak 1970), “Bir Açıklama”, (15): 161-162.
Aydınoğlu, Ergun (2011). Türkiye Solu: Bir Amneziğin Anıları (3. Basım) (İstanbul: Versus Kitap Yayınları).
Aytav, Erkam Tufan (Der.) (2013). Aydınlık’tan Kaçanlar: Ayrılanların Gözü ile Maocu Aydınlık Hareketi (İstanbul: Ufuk Yayınları).
Belli, Mihri (1968), “Türkiye’de Bugün Devrimci Eylem Nedir?” Türk Solu, (47): 7.
Belli, Mihri (1971), “29-30 Ekim Kurultay Konuşması”, Aydınlık Sosyalist Dergi, (27): 212-229.
Bora, Tanıl (2020). Cereyanlar: Türkiye’de Siyasî İdeolojiler (7. Basım) (İstanbul: İletişim Yayınları).
Bostancıoğlu, Adnan (Söy.) (2011). Bitmeyen Yolculuk: Oğuzhan Müftüoğlu Kitabı (6. Basım) (İstanbul: Ayrıntı Yayınları).
Çalışlar, Oral (2011). ‘68 Anılarım (16. Basım) (İstanbul: Everest Yayınları).
Çavdar, Tevfik (1999). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi: 1950-1995 (İstanbul: İmge Kitabevi).
Çayan, Mahir (1970), “Yeni Oportünizmin Niteliği Üzerine”, Aydınlık Sosyalist Dergi, (20): 127-158.
Çayan, Mahir (2003). “Aydınlık Sosyalist Dergi’ye Açık Mektup”, Bütün Yazılar, (Eriş Yayınları): 147-165
Çubukçu, Aydın (2008). Bizim ‘68 (10. Basım) (İstanbul: Evrensel Yayınları).
Erdoğdu, Vahap, Erdoğan Güçbilmez, Doğu Perinçek (1969), “Proleter Devrimci Safları Çelikleştirelim”, Aydınlık Sosyalist Dergi, (12): 422-429.
Feyizoğlu, Turhan (2004). Fikir Kulüpleri Federasyonu: Demokrasi Mücadelesinde Sosyalist Bir Öğrenci Hareketi (2. Basım) (İstanbul: Ozan Yayıncılık).
Feyizoğlu, Turhan (2011). Mahir: On’ların Öyküsü (İstanbul: Alfa Yayınları).
İleri (Ocak 1970), “İdeolojik Eğitimi Gerçekleştirelim”, (4): 28-30.
Kardam, Ahmet (1970), “29-30 Ekim Toplantısı ve Parti Sorunu”, Aydınlık Sosyalist Dergi, (26): 113-132.
Kışlalı, Ahmet Taner (1974). Öğrenci Ayaklanmaları. (Ankara: Bilgi Yayınevi).
Kurtuluş (01.04.1971), “Dev-Genç’in Komutanların Muhtırasının Hemen Arkasından Yayınladığı Bildiri” (2): 1-2.
Kurtuluş Gazetesi Arşivi, https://www.tustav.org/sureli-yayinlar-arsivi/kurtulus/ (31.07.2021)
Kürkçü, Ertuğrul (2009), “Ertuğrul Kürkçü: 1968’de Devrimci Olmamak Ayıptı. Gençler Bugün Devrimci Oluyorlarsa Bu Çok Daha Önemli”, Mater, Nadire (Ed.), Sokak Güzeldir: 68’de Ne Oldu? (İstanbul: Metis Kitabevi): 197-215.
Lüküslü, Demet (2015). Türkiye’nin 68’i: Bir Kuşağın Sosyolojik Analizi (Ankara: Dipnot Yayınları).
Milliyet (13.03.1971), “Silahlı Kuvvetler Sunay’a ve Meclislere Muhtıra Verdi”: 1.
Proleter Devrimci Aydınlık (Ocak 1970), “Yaşasın Proleter Devrimci Aydınlık”, (1-15): 161.
Sarp, Atilla (1970), “Gençliğin Proleter Devrimci Kavgadaki Yeri”, Aydınlık Sosyalist Dergi, (16): 276-280.
Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, (1988a), “Devrimci Mücadele ve Kitleler”, Belge, Murat (Gen. Yön.), Kürkçü, Ertuğrul (Yay. Yön.), 7. Cilt, (İstanbul: İletişim Yayınları): 2134-2165.
Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, (1988b), “12 Mart Müdahalesi ve Silahlı Mücadele”, Belge, Murat (Gen. Yön.), Kürkçü, Ertuğrul (Yay. Yön.), 7. Cilt, (İstanbul: İletişim Yayınları): 2166-2188.
Şener, Mustafa (2010). Türkiye Solunda Üç Tarz-ı Siyaset: Yön, MDD ve TİP (İstanbul: Yordam Kitap). TİİKP Davası Belgeler - 1. (1975). (İstanbul: Aydınlık Yayınları).
Türk Solu (14.01.1969), “FKF Kongresinde Millî Demokratik Devrim Stratejisi Kabul Edildi”, (61): 12-13.
Türk Solu (14.10.1969), “Fkf (DEV-GENÇ) Kurultayı Proleter Devrimcilerinin!”, (100): 8.
Türk Solu (21.10.1969), “Atilla Sarp Görüşlerini Açıkladı: ‘Millî Cephe Politikasını Titizlikle Uygulayacağız”, (101): 6-7.
Yıldırım, Ali (2008). FKF Dev-Genç Tarihi (1965-1971): Belgelerle Bir Dönemi Serüveni (3. Basım) (İstanbul: Doruk Yayınları).
Zileli, Gün (2000). Yarılma (1954-1972) (İstanbul: Ozan Yayıncılık).
Zürcher, Erik Jan (2012). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi (27. Basım) (İstanbul: İletişim Yayınları) (Çev. Yasemin Saner).