TOPLUMSAL BİLİMLERDE METODOLOJİNİN SINIRLARI: İKTİSAT BAĞLAMINDA BİR TARTIŞMA

Özellikle iktisatta olmak üzere, toplumsal bilimlerde nicel çözümlemelere yer verilmektedir. Ancak toplumsal ilişkilerin ve bunlardan türeyen kategorilerin nicelleştirilmesi, özünde bir soyutlamayı gerektirmektedir. Bu soyutlama gerçek ve gerekli olmakla birlikte, soyutlamayı mümkün kılan toplumsal ilişkilerin özünün göz ardı edilmesine neden olmaktadır. Bu durumda, nicelleştirilebilir görüngüler temelinde yapılan çözümlemeye ilişkin yöntem tartışmaları, bu görüngüleri mümkün kılan ilişkileri ele alamamakta, yapılan şey toplumsal ilişkilerin değil, onun belirli bir biçiminin çözümlenmesiyle sınırlı kalmaktadır. Bu durum, metodoloji tartışmalarında yansımasını bulmakta, doğrulanabilir olmayı tek bilimsel ölçüt görme eğilimindeki çözümlemeler, gerçek soyutlamayı mümkün ve gerekli kılan ilişkileri ele alma kapasitesinden yoksun kalırken, metodoloji tartışmalarında ilişkilerin esasıyla ilgili içeriğin ele alınmadığı görülmektedir. İktisadi çözümlemede karşımıza çıkan iki örnek, ücret ve fiyat kavramlarıdır. Bu kavramlar nicel boyutlarıyla sınırlı bir çözümlemeye konu oldukları ölçüde, bunları ortaya çıkaran ilişkiler, hem çözümlemeye hem metodoloji tartışmalarına dışsal kalmaktadır..

The Limits of Methodology in Social Sciences: A Discussion Within the Context of Economics

Quantitative analyses have a place in social sciences, especially in economics. However, quantification of both social relations and those categories derived from them is, in essence, possible through abstraction. Abstraction, though real and necessary, leads one to ignore the social relations that make this abstraction possible. Debates on the method of analysis which is based on the quantified phenomena, then, fails to take into consideration those relations which give rise to these phenomena and analysis, thus, turns out to be limited to the forms of social relations instead of these relations themselves. This, of course, is reflected in the methodological debates. Those analyses which tend to consider verification as the only scientific criterion fails to handle the relations through which real abstraction becomes possible and necessary. The essence of these relations, thus, are omitted from methodological discussions. The concepts of wage and price in this sense constitute two examples which we observe in economic analysis. As long as these concepts, in analyses, are limited to their quantitative aspects, the relations from which they derive are also excluded from both those analyses and methodological debates.

PDF

___

Althusser, Louis (1977), Reading Capital (Londra: New Left Books) (çev. Ben Brewster).
Backhaus, Hans-Georg (1992), “Between Philosophy and Science: Marxian Social Economy as Critical Theory”, Bonefeld, Werner, Richard Gunn ve Kosmas Psychopedis (Der.), Open Marxism: Volume I: Dialectics and History (Londra: Pluto Press): 54-92.
Bhaskar, Roy (2008), A Realist Theory of Science (Londra: Routledge).
Bonefeld, Werner (2014), Critical Theory and the Critique of Political Economy: On Subversion and Negative Reason (New York: Bloomsbury)
Gulbenkian Komisyonu (2003), Sosyal Bilimleri Açın: Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması Üzerine Rapor (İstanbul: Metis) (Çev. Şirin Tekeli).
Hobsbawm, Eric (1999), Tarih Üzerine (Ankara: Bilim ve Sanat) (Çev. Osman Akınhay).
Jappe, Anselm (2013), “Sohn-Rethel and the Origin of ‘Real Abstraction’: A Critique of Production or a Critique of Circulation”, Historical Materialism 21 (1): 3-14.
Lange, Elena Louisa (2019) “Form Analysis and Critique: Marx’s Social Labour Theory of Value” Peter Osborne, Eric Alliez ve Eric-John Russell (Der.), Capitalism: Concept, Idea, Image: Aspects of Marx’s Capital Today (London: CRMEP Books): 21-35.
Marx, Karl (2011), Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi, 1. Cilt, (İstanbul: Yordam) (Çev. Mehmet Selik ve Nail Satlıgan).
Marx, Karl (1973), Grundrisse: Foundations of the Political Economy (London: Penguin) (Çev. Martin Nicolaus).
McCarthy, George (1988), Marx’ Critique of Science and Positivism: The Methodological Foundations of Political Economy (Dordrecht: Kluwer).
Meaney, Mark E. (2002), Capital As Organic Unity: The Role of Hegel’s Science of Logic in Marx’s Grundrisse (Dordrecht: Kluwer Academic Publishers).
Pinkard, Terry (1994), Hegel’s Phenomenology: The Sociality of Reason (Cambridge: Cambridge University Press).
Postone, Moishe (2003), Time, Labor, and Social Determination: A Reinterpretation of Marx’s Critical Theory (Cambridge: Cambridge University Press).
Reichelt, Helmut (2005), “Social Reality as Appearance: Some Notes on Marx’s Conception of Reality”, Bonefeld, Werner ve Kosmas Psychopedis (Der.), Human Dignity: Social Autnomy and the Critique of Capitalism (Aldershot: Ashgate): 31-67.
Ricardo, David (2008), Siyasal İktisadın ve Vergilendirmenin İlkeleri (İstanbul: İş Bankası Yayınları) (Çev. Barış Zeren).
Searle, John R. (1983), Intentionality: An Essay in the Philosophy of Mind (Cambridgde: Cambridge University Press).
Sohn-Rethel, Alfred (1978), Intellectual and Manual Labour: A Critique of Epistemology (London: MacMillan Press).