Şİİ JEOPOLİTİĞİNDE TÜRKİYE İLE İRAN’IN GÜÇ MÜCADELESİ

İran ve Türkiye arasındaki güç savaşı ve savaşın mezhepsel boyutunun ele alındığı bu çalışmadaaktörlerin bölgede izledikleri siyaset sonuçlarıyla birlikte ortaya konulacaktır. Soğuk Savaş’ın bitmesininardından, ABD’nin 1991 ve 2003 yıllarında gerçekleştirdiği Irak’a yönelik müdahaleler ve akabinde 2010’dabaşlayan Arap Baharı’ndan sonra Orta Doğu’da yeni dengeler oluştu. İran, bölgesel bir güç olarak Irak,Suriye ve bölgede özellikle Şiilik kozunu kullanarak etkinliğini arttırmaktadır. İran’ın hedeflediği “ŞiiHilali’nin” gerçekleşmesi durumunda ise Türkiye’nin Sünni-Arap dünyasıyla olan coğrafi bağı kopacaktır.Buna engel olmak ve bölgede nüfuzunu artırmak isteyen Türkiye Sünniliği ön plana çıkarmaktadır. Aynışekilde Sünni ve Şii azınlıklar da bulundukları ülkedeki güç dengesini kendi lehlerine değiştirmek amacıylaİran ya da Türkiye gibi bir dış gücün desteğini almak için mezhepsel farklılıklarını araçsallaştırmaktadırlar.Aktörlerinin İran ve Türkiye olarak ele alındığı güç oyununda mezhepler bir enstrüman olarak kullanılmaktave her aktör diğerinin güç kazanımını kendisinin güç kaybı olarak algılamaktadır.

Power Struggle Between Turkey and Iran in Shia Geopolitics

In this paper, which analyzes the power struggle between Iran and Turkey and its confessional dimension, the regional politics of the actors will be presented with their results. With the end of the Cold War, the US interventions towards Iraq between 1991 and 2003 and after the Arab Spring, which began in 2010, a new order arose in the Middle East. Iran has been increasing its influence as a regional power in Iraq, Syria and in the region, especially using the Shia trump. In the case Iran realizes its goal of a „Shia Crescent“, the regional link of Turkey with the Sunni-Arab world will be cut. To prevent this and increase its potency in the region, Turkey is pushing Sunnism to the fore. In the same way, Sunni/Shia minorities are instrumentalizing their confessional diversity in their countries to change the balance of power to their favour in getting the support of foreign powers like Iran or Turkey. In this power game where the actor Iran and Turkey are analyzed, the confessions are used as an instrument and every actor perceives a power gain of the other as its own loss of power.

PDF

___

AA (Auswärtigesamt), (2016), “Iran” http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Aussenpolitik/Laender/ Laenderinfos/01-Nodes_Uebersichtsseiten/Iran_node.html. (17.042017).
Alaçam, Müge (2010), “Türkiye’nin Kuzey Irak Politikası ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani’nin Türkiye Ziyareti” http://www.tasam.org/tr-TR/Icerik/1276/turkiyenin_ kuzey_irak_politikasi_ve_irak_kurt_bolgesel_yonetimi_baskani_mesud_barzaninin_turkiy e_ziyareti (15.10.2017).
Aljazeera (2017), “Iraq to sell Kirkuk oil to Iran”, http://www.aljazeera.com/news/2017/11/iraq-sellkirkuk- oil-iran-171111094338031.html, (11.11.2017).
Ahaber (2017), “Cumhurbaşkanı Erdoğan: Afrin'de gözümüzü karartırız.”, http://www.ahaber.com.tr/webtv/gundem/cumhurbaskani-erdogan-afrinde-gozumuzukarartiriz (25.08.2017).
Akkiraz, Sebahat (2012), “Alevi Raporu”, http://alevienstitusu.blogspot.com.tr/2012/12/sabahatakkirazn- hazrlattg-alevi-raporu.html (17.05.2017)
Al monitör (2017), “İsrail’den Hizbullah tehdidi için yeni değerlendirme”, http://www.almonitor. com/pulse/tr/contents/articles/originals/2017/03/israel-weighs-responsehezbollah- rocket-threat-iran-syria.html. (22.04.2017)
Al Sharq Forum (2017), “2017 Syria Situation Map: 22 February 2017”, http://sharqforum.org/2017/ 02/22/syria-situation-map-22-february-2017/ (22.052017).
Bakıcı, Tarık ve Şahan, Fazlı (2017), “Irak'ın birliğine tehdit”, http://www.yenisafak.com/gundem/ irakin-birligine-tehdit-2720748 (14.06.2017).
Beck, Jürgen (2015), Exodus Europa - Die Flüchtlingskrise 2015: Daten, Fakten, Hintergründ, (Loschberg: Jazzybee Verlag).
Becker, Petra (2015), Die Fragmentierung Syriens: Die Sunniten in Syrien – Fakten und Missverständnisse, SWP, 17.07.2015 Sonderausgabe, (Berlin: SWP)
Boone, Jon (2017), “Former Pakistan army chief Raheel Sharif to lead 'Muslim Nato”, https://www.theguardian.com/world/2017/jan/08/former-pakistan-army-chief-raheel-shariflead- muslim-nato (22.05.2017).
Böge, Frıederıke (2017), “Anschlag im Herzen des Feindeslandes”, http://www.faz.net/aktuell/ politik/ausland/is-terror-im-iran-teherans-kampf-in-der-region-15051187.html (22.06.2017).
Buchta, Wilfried (2015), Terror vor Europas Toren: Der Islamische Staat, Iraks Zerfall und Amerikas, (Frankfurt am Main: Campus Verlag GmbH).
Business İnsider (2017). “The 25 most powerful militaries in the World”, http://www.businessinsider.com/the-worlds-most-powerful-militaries-2017-3 (28.10.2017).
Büyükbaș, Hakkı (1998), Die Türkei auf dem Weg zur regionalen Großmacht: Eine Untersuchung über die regionale Außenpolitik der Türkei nach dem Ende des Ost-West Konfliktes, (Berlin: Uni Freiburg).
CIA (Central Intelligence Agency) (2011), “The World Factbook: Iran”, https://www.cia.gov/library/ publications/the-world-factbook/geos/ir.html (4.05.2017).
CIA (2016)a, “The World factbook”, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ geos/ir.html (18.06.2017).
CIA (2016)b, “The World factbook”, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ geos/tu.html. (18.06.2017).
CNN (2017), “Transcript of Trump's speech in Saudi Arabia?”, http://edition.cnn.com/2017/ 05/21/politics/trump-saudi-speech-transcript/, (18.06.2017).
CNN- Türk (2017)a, “Afrin'de, Rusya ve YPG bayrağı yan yana”, http://www.cnnturk.com/turkiye/ afrinde-rusya-ve-ypg-bayragi-yan-yana?page=1 (18.07.2017).
CNN, (2016), “Obama döneminde ABD-Türkiye ilişkilerinin inişli çıkışlı seyri”, https://www.cnnturk.com/video/dunya/obama-doneminde-abd-turkiye-iliskilerinin-inislicikisli- seyri (08.11.2016).
Cockburn, Patrick (2017), “Donald Trump puts US on Sunni Muslim side of bitter sectarian war with Shias”, http://www.independent.co.uk/voices/donald-trump-saudi-arabia-trip-sunni-shiasectarian- war-iran-a7748386.html (22.06.2017).
Çoşan, Burak (2017), “Habur iddiası: Referandum 7 milyar dolarlık ticareti de etkileyebilir”, http://www.hurriyet.com.tr/7-milyar-dolarlik-referandum-40588981 (24.09.2017).
Çakır, Ruşen (2017), “ABD'nin İslamcılığa karşı yeni savaşında hedef Türkiye ve Katar” https://www.pscp.tv/w/1PlKQQYaMeZKE, (13.12.2017).
Çetinsaya, Gökhan (2004), “Türk-İran İlişkileri.” İçinde: Türk Dış Politikasının Analizi. (Hrg) Faruk Sönmezoğlu. İstanbul: Der Yayınları, 2004.
DB (Deutscher Bundestag) (2016), Der „Islamische Staat“ und die mit ihm verbundenen Gruppierungen weltweit, 19. Januar 2016 (Berlin).
Dedeyev, Bilal (2009). “Çaldıran Savaşı’na Kadar Osmanlı - Safevi İlişkelerine Kısa bir Bakış”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 2/6 Kış, 126-135 (24.05.2017).
DİB (Dış işler Bakanlığı) (2017), “TÜRKİYE’NİN ENERJİ PROFİLİ VE STRATEJİSİ”, http://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-enerji-stratejisi.tr.mfa, (15.10.2017).
Dugin, Alexandr (2017), "Kürt devleti kurulursa ABD’nin eline bırakılmamalı", http://odatv.com/kurtdevleti- kurulursa-abdnin-eline-birakilmamali-0306171200.html (28.07.2017).
Duran, A. Ekin (2017), “Erbil ile ticarette referandum endişesi”, http://www.dw.com/tr/erbil-ileticarette- referandum-endişesi/a-40217058 (24.08.2017).
DW (2017), “Netanjahu, Putin und die radikalen Schiiten”, http://www.dw.com/de/netanjahu-putinund- die-radikalen-schiiten/a-37857086 (18.04.2017).
DW (2017)a, “Kuzey Irak’ta peşmerge 2014 sınırlarına çekildi”, http://www.dw.com/tr/kuzey-iraktapeşmerge- 2014-sınırlarına-çekildi/a-41020049 (18.10.2017).
DW (2017)b, “İran ve Türkiye'den Katar'a tam destek”, http://www.dw.com/tr/iran-ve-türkiyedenkatara- tam-destek/a-39410260, (26.06.2017).
DW (2017)c, “Türkiye ekonomisi ikinci çeyrekte büyüdü”, http://www.dw.com/tr/türkiye-ekonomisiikinci- çeyrekte-büyüdü/a-40452549, (26.06.2017).
EIA (2016), İnternatıonal Energy Statıstıcs, https://www.eia.gov/beta/international/rankings/#? prodact=57-6&iso=IRN&pid=57&aid= 6&tl_id=6-A&tl_type=a&cy=2016 (18.06.2017).
EIA (2016), “Inatıonal Energy Outlook 2016”, https://www.eia.gov/outlooks/ieo/pdf/nat_gas.pdf. (18.05.2017).
Ekinci, Arzu C. (2009), Türk Dılş politikası Bağlamında Türkiye İran ilişklerinin Önemi, içinde: Laçiner, sedat; Necefoğlu, Hacıali ve Özertem H. Ali: Türk Dış Politikası: Uluslararası III. Türk Dış Politikası Sempozyumu Tebliğleri, (Ankara: USAK Yayınları): 231-249.
Faath, Sigrid (2010), “Sunniten und Schiiten in Nordafrika: Nahost Temporaeres Beziehungstief oder wachsende Entfremdung?”, DGAP Berlin Januar 2010: 205-235.
Fisk, Robert (2017), “Donald Trump’s speech to the Muslim world was filled with hypocrisy and condescension”,http://www.independent.co.uk/voices/donald-trump-saudi-arabia-muslimspeech- a7747856.html (22.05.2017).
Foley, Sean (2010), “Turkey and the gulf states ın the twenty-fırst century”, http://www.gloriacenter. org/2010/09/foley-2010-09-03 (25.06.2017).
Fuller, Graham. E. (1991), The Center of the Universe: The Geopolitics of Iran, (Boulder/Colorado: Westview Press).
Gaub, Florence (2012), “Die schwere Wiedergeburt des Irak”, Internationale Politik, März /April 2012: 114-119.
Görçün, Ö. Faruk (2005). 1979 İran Devrimi Sonrası Türkiye-İran İlişkileri, İstanbul: Beta Yayınları Göksedef, Ece (2017), “Münih’te oklar İran’a döndü”, http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeeraozel/ munihte-oklar-irana-dondu (14.04.2017).
GTAI (2016), “Wirtschaftstrends Jahresmitte 2016 – Iran”, https://www.gtai.de/GTAI/ Navigation/DE/Trade/ Maerkte / Wirtschaftsklima/ wirtschaftstrends,t=wirtschaftstrendsjahresmitte- 2016--iran,did=1471680.html#1-Gesamtwirtschaftlicher-Ausblick- (22.004.2017).
Gündoğan, Ünal (2011), “Geçmişten Bugüne İran İslam Devrimi: Genel Değerlendirme”, Ortadoğu Analiz, Mayıs 2011 - Cilt: 3 - Sayı: 29: S: 93-99.
Güneş, Ergin (2013), “Tehdit Algılamaları Ekseninde Rusya’nın Yakın Dönem Kafkasya ve Orta Asya Politikası”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (27): 176-203.
Güneş, Ergin (2010), Die regionale Großmachtpolitik der Türkei und das südostanatolische Projekt GAP, (Freiburg: Freiburg Üniversitesi).
Güvenç, Duygu (2017), “Kürt referandumuna karşı İran’la görüşbirliği” http://www.cumhuriyet.com. tr/haber/dunya/804171/Kurt_referandumuna_karsi_iran_la_gorusbirligi.html (15.08.2017).
Hackensberger, Alfred (2017), “Kampf um den Korridor zum Mittelmeer”, https://www.welt.de/print/die_welt/politik/article163180451/Kampf-um-den-Korridor-zum- Mittelmeer.html (18.04.2017).
Haji-Yousefi, Amir M. (2009). “Whose Agenda Is Served by the Idea of a Shia Crescent?”, Alternatives: Turkish Journal of International Relations, Vol 8 No 1, 114-13.
Hamsici, Mahmut (2017), “Haşdi Şabi’deki Türkmenler”, http://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya- 41514522, (6.10.2017).
Hashem, Ali (2017), “Iran, Turkey move to re-establish role as regional backbone”, http://almonitor. com/pulse/sites/almonitor/contents/articles/originals/2017/08/iran-turkey-iraqikurdistan- krg-syria-regional-order-bagheri.html (23.08.2017)
Hawramy, Fazel (2017), “PKK’nın MİT’çileri kaçırma olayı Iraklı Kürtleri kaygılandırıyor”, http://www.al-monitor.com/pulse/tr/originals/2017/09/pkk-sulaymaniyah-kurdistan-iraqturkey- spy.html (30.08.2017)
Hawramy, Fazel (2017)a, “Iran cracks down on Salafists in wake of Tehran attacks”, http://www.almonitor. com/pulse/originals/2017/06/iran-tehran-attacks-crackdown-salafists-kurdishregion. html (30.06.2017)
Hermann, İsabella (2014), Irans Kampf um Respekt, (Hamburg: Diplomica Verlag GmbH). Hür, Ayşe (2015), “Rıza Şah'ın, Musaddık'ın, Humeyni'nin İran'ı”, http://www.radikal.com.tr/ yazarlar/ayse-hur/riza-sahin-musaddikin-humeyninin-irani-1328302/ (18.04.2017).
Hürriyet (2012), “Ana üs: Hatay”, Turkey http://www.hurriyet.com.tr/ana-us-hatay-turkey-21333062 (29.08.2017).
Hürriyet (2017), “Eski SDG sözcüsü Talal Silo: ABD silahları PKK’lı Safkan’a gidiyordu”, http://www.hurriyet.com.tr/eski-sdg-sozcusu-talal-silo-abd-silahlari-pkkli-safkanagidiyordu- 40666025, (03.12.2017).
IMF (2017), “IMF'nin Dünya Ekonomik Görünüm Raporu yayımlandı”, http://www.trthaber.com/ haber/ekonomi/imfnin-dunya-ekonomik-gorunum-raporu-yayimlandi-310068.html (17.04.2017).
İran Daily (2017), “Iran's global standing in 11 indices improved during 2013-16”, http://www.irandaily. com/News/193145.html (18.06.2017)
Irananders (2014), “Iran ändert seine Palästina-Strategie”, http://irananders.de/nachricht/detail/ 700.html (22.04.2017).
Kennedy, Robert F. Jr. (2016), Why the Arabs don’t want us in Syria”, http://www.politico.eu/article/why-the-arabs-dont-want-us-in-syria-mideast-conflict-oilintervention/ (18.04.2017).
Khajehpour, Bijan (2017), “İran-KBY ilişkileri nereye gidiyor?”, https://www.almonitor. com/pulse/tr/contents/articles/originals/2017/10/iran-krg-economic-ties-tradegeostrategic- concerns.html (16.10.2017).
Kılıç, Cemil (2017), “Hangi mezhebin nüfusu ne kadar”, http://odatv.com/hangi-mezhebin-nufusune- kadar-1505171200.html (18.07.2017).
Koçak, Arif (1976). Tarihte Türk-İran İlişkileri, Ankara: İnkılap Yayınları.
Kokew, Stephan (2016), “Sunniten und Schiiten: Das sind die Unterschiede”, https://www.bayernkurier.de/ausland/9081-sunniten-und-schiiten-das-sind-dieunterschiede/. (18.04.2017).
Koloğlu, Orhan (2005). “Osmanlı’nın İran İlişkileri”, Popüler Tarih, (Mayıs 2005), Sayı: 57.
Küçükdağ, Yusuf (1995), II. Bayezid, Yavuz ve Kanunî Devirlerinde Cemali Ailesi, (İstanbul: Aksarayî Vakfı Yayınları).
Liebscher, Robert (2015), “Die Entstehung des "Islamischen Staates"”, http://daserste.ndr.de/ beckmann/sendungen/Die-Entstehung-des-Islamischen-Staates,is134.html (11.02.2015).
Mamouri, Ali (2017), How Iraqis view Iran’s influence in their country, http://www.almonitor. com/pulse/originals/2017/04/iran-iraq-syria-lebanon-yemen-shiite-militiasqatar. html (27.04.2017).
MEM (2017), “Hezbollah says future war would be on Israeli territory”, https://www.middleeastmonitor.com/20170511-hezbollah-says-future-war-would-be-onisraeli- territory/. (18.05.2017).
Milliyet (2017), “Son dakika: ABD, Rojava'da Türkiye'nin burnunun dibinde üs kuruyor”, http://www.milliyet.com.tr/son-dakika-abd-rojava-da-turkiye--gundem-2382949/ (18.04.2017).
Milliyet (2016), “Son dakika: Irak'taki Türk askerleri hakkında küstah karar!”, http://www.milliyet.com.tr/irak-meclisi-nden-skandal-karar--dunya-2321545/, (16.04.2017).
Milliyet (2011), “Erdoğan: Suriye ile görüşmelerimizi bitirdik”, http://www.milliyet.com.tr/erdogansuriye- ile-gorusmelerimizi-bitirdik-siyaset-1441276/. (25.05.2017).
Nirumand, Bahman (1988), İran’da Soluyor Çiçekler, (Kemal Kurt, Çev.), İstanbul: Belge Yayınları
Nolte, Detlef (2012), Regionale Führungsmächte: Analysekonzepte und Forschungsfragen, içinde: Daniel Flemes; Dirk Nabers ve Detlef Nolte (Hrsg.) Macht, Führung und Regionale Ordnung, (Baden-Baden: Nomos Verlagsgesellschaft), s. 17-53.
N-tv, (2017), “Große Pläne am Stützpunkt TartusRussland richtet sich in Syrien ein”, http://www.ntv. de/politik/Russland-richtet-sich-in-Syrien-ein-article18827856.html (18.06.2017).
NTV (2017), “İran Savunma Bakanı'ndan Suudi Arabistan'a tehdit”, http://www.ntv.com.tr/dunya/ iran-savunma-bakanindan-suudi-arabistana-tehdit,Bzj7uiPNLUWarZy281aX7g (18.07.2017).
Nye, Joseph (2004), Soft Power: The Means to Success in World Politics, (New York: Public Affairs).
OIC, (2017), “History”, http://www.oic-oci.org/page/?p_id=52&p_ref=26&lan=en (15.06.2017).
Onat, Hasan (1997), Şiiliğin Doğuşu Meselesi (Birinci Hicrî Asır), A.Ü. İ.F.D., cilt: XXXVI, s. 79-118.
Özcan, Gencer (2005), Türkiye-İsrail İlişkileri 50. Yılına Girerken, Türk Dış Politikasının Analizi, TESEV, s. 159-177.
Öztürk, Hilal (2017), “Suriye aşiretleri YPG’ye karşı ulusal ordu koruyor”, http://www.karar.com/ dunya-haberleri/suriye-asiretleri-ypgye-karsi-ulusal-ordu-kuruyor-689703, (14.12.2017).
Pipes, Daniel (2014), “More on Turkish Support for ISIS”, http://www.danielpipes.org/ blog/2014/06/more-on-turkish-support-for-isis, (18.06.2014).
Reimann, Jakob (2016), “Der längst vergessene Krieg im Jemen”, https://diefreiheitsliebe.de/ politik/der-laengst-vergessene-krieg-im-jemen/ (18.02.2017).
Reissner, Johannes (2008). “Irans Selbstverstendlich als Regionalmach”, SWP Studie, Oktober Berlin.
RT (2017), “Katar bot den Taliban auf Bitten der USA eine Heimat”, https://deutsch.rt.com/ international/52317-katar-bot-taliban-auf-bitten/ (18.06.2017).
Sattar, Omar (2017), “Iraklı Sünniler İD sonrası Irak için kolları sıvadı”, https://www.almonitor. com/pulse/tr/originals/2017/03/arab-sunni-iraq-mosul-turkey-saudi.html, (22.03.2017).
Steinberger, Attila (2015), Turkmenische Minderheit im Irak und Syrien, http://www.trend.infopartisan.net/trd1215/t061215.html (25.12.2015).
SIPRI (2017), “Trends in World Mılıtary Expendıture 2016”, https://www.sipri.org/sites /default/files/Trends-world-military-expenditure-2016.pdf. (18.06.2017).
Şimşek, Cem (2017), “İran’dan ham petrol ithalatı Ocak-Temmuz döneminde 7 milyon 426 bin tona çıktı”, http://enerjienstitusu.com/2017/10/05/irandan-ham-petrol-ithalati-ocak-temmuzdoneminde- 7-milyon-426-bin-tona-cikti/ (05.10.2017).
Sönmez, Faik (2013), “Türk-Kürt petrol anlaşması Irak’ı kızdırdı”, http://enerjienstitusu.com/ 2013/05/15/turk-kurt-petrol-anlasmasi-iraki-kizdirdi-2/ (15.03.2013).
Sönmezoğlu, Faruk (2004), Türk Dış Politikasının Analizi, İstanbul: Der Yayınları. Sözcü (2016), “Erdoğan: Putin, El-Nusra için rica etti”, http://www.sozcu.com.tr/2016/gundem/ erdogan-muhtarlara-hitap-ediyor-2-1456770/ (19.10.2016).
Spunik (2017), “ABD, Türkiye’ye rağmen Suriye’de bir Kürt yönetimi oluşturur mu?”, https://tr.sputniknews.com/columnists/201703241027789459-abd-turkiye-suriye-kurtbolgesi/ (18.07.2017).
Spunik (2017)a, “Riyad merkezli ‘İslami NATO’nun başarı şansı var mı?”, https://tr.sputniknews.com/analiz/201701171026797239-suudi-arabistan-islami-nato/ (18.06.2017).
Spunik (2017)b, “TSK'ya bağlı özel birlikler İdlib'e girdi'”, https://tr.sputniknews.com/turkiye/ 201710121030569976-tsk-ozel-birlikler-idlibe-girdi/ (12.10.2017).
Steinberger, Attila (2015), “Turkmenische Minderheit im Irak und Syrien”, http://www.trend.infopartisan.net/trd1215/t061215.html, (05.12.2015).
Statista (2016), “Anteil der Schiiten an der Bevölkerung ausgewählter Länder im Nahen Osten”, https://de.statista.com/statistik/daten/studie/180586/umfrage/anteil-der-schiiten-an-derbevoelkerung- im-nahen-osten/ (18.07.2017).
Strafor (2017), “Iran: Officials Deny Joint Military Action With Turkey”, https://worldview.stratfor.com/situation-report/iran-officials-deny-joint-military-actionturkey#/ entry/jsconnect?client_id (22.08.2017).
Strafor (2017)a, “Syria, Iraq: The Race to the Border Enters Its Final Stretch”, https://worldview.stratfor.com/article/syria-iraq-race-border-enters-its-final-stretch (03.11.2017).
Stratfor (2017)b, “With Turkey, the U.S. Has Cards Left toPlay, https://worldview.stratfor.com/ article/turkey-us-has-cards-left-play (18.07.2017).
Stratejikortak (2016) “Irak Son Durum Haritası (2016)”, https://www.stratejikortak.com/2016/01/ suriyede-son-durum-haritas-ocak-2016.html, (17.02.2016).
Stratejikortak (2016)a, “Suriye Son Durum Haritası (Eylül 2016)”, https://www.stratejikortak.com/ 2016/09/suriye-son-durum-eylul.html (18.07.2017).
Sudagezer, Elif (2017), “Türkiye ve İran’ın Ortadoğu’daki ortak hedefi neresi?” https://tr.sputniknews.com/columnists/201708211029802660-turkiye-iran-operasyonkandil- sincar-idlib-irak-suriye-recep-tayyip-erdogan-ankara-tahran-ortadogu-korfez-hasdisabi- pkk-pjak/ (21.08.2017).
Süddeutsche Zeitung (2017), “USA und Saudi-Arabien schließen gigantischen Waffendeal”, http://www.sueddeutsche.de/politik/ruestungsgeschaeft-usa-und-saudi-arabienschliessen- gigantischen-waffendeal-1.3514974 (20.05.2017).
TASAM (2007), “Beşşar ’ın Türkiye Ziyar eti Ve Bölgesel Güvenlik”, http://www.tasam.org/tr- TR/Icerik/700/bessar_in_turkiye_ziyareti_ve_bolgesel_guvenlik (11.04.2017).
TASAV (2012), Geçmişten Günümüze İran: Tarih, Siyaset, Toplum ve Kültür, Türk Akademisi Dış Politika Araştırmaları Merkezi Rapor No. 2 // Kasım 2012, (Ankara).
Taştekin, Fehim (2014), Kürt dayanışması, Ezidi sürgünü, Türkmen yalnızlığı, http://www.radikal.com.tr/yazarlar/fehim-tastekin/kurt-dayanismasi-ezidi-surgunuturkmen- yalnizligi-1205241/ (18.07.2017).
Taştekin, Fehim (2017)a, “Kürtlerin 'çıkış' senaryosu”, http://www.gazeteduvar.com.tr/ yazarlar/2017/03/22/kurtlerin-cikis-senaryosu/ (15.07.2017).
Taştekin, Fehim (2017)b, “Şengal ve Rojava’ya vurmanın anlamı”, http://siyasihaber3.org/sengalve- rojavaya-vurmanin-anlami (18.07.2017).
Taştekin, Fehim (2017)c, “Kürtler iddiayı büyütüyor: Üç bölge altı kanton ne anlama geliyor?”, http://www.al-monitor.com/pulse/tr/originals/2017/08/turkey-syria-kurds-fear-improvedties- ankara-washington.html (16.08.2017).
Timeturk (2017), “Erdoğan: 'Pers milliyetçiliğinin' önünü kesmeliyiz”, http://www.timeturk.com/ erdogan-pers-milliyetciliginin-onunu-kesmeliyiz/haber-487924 (25.05.2017).
Timeturk (2015), “Türkiye Irak’ta Sünni aşiretleri silahlandıracak”, https://www.ti meturk.com/tr/ 2015/03/09/turkiye-irak-ta-sunni-asiretleri-silahlandiriyor.html, (09.03.2015).
Tütüncü, Umut (2011), “Erdoğan, Davutoğlu'nu Şam'a gönderiyor”, http://www.haberturk.com/ dunya/haber/656181-erdogan-davutoglunu-sama-gonderiyor (21.06.2017).
Uzgel, İlhan (2016), “Oyun kuruculuktan yeni Sünni cephenin neferi olmaya: AKP dış politikası”, http://www.birgun.net/haber-detay/oyun-kuruculuktan-yeni-sunni-cephenin-neferi-olmayaakp- dis-politikasi-99568.html (18.06.2017).
Uzunçarşılı, İ. Hakkı (1983), Osmanlı Tarihi, (Ankara: TTK yayınları), C.II-III.
Ünal, Bekir (2015), “İran’ın Vekâlet Savaşı Stratejisi ve Suriye’deki Şii Milisler”, Bilgesam analiz/Orta Doğu No: 1304, 22 Mart 2015.
Wright, Robin ve Baker, Peter (2004), “Iraq, Jordan See Threat To Election From Iran Leaders Warn Against Forming Religious State”, http://www.washingtonpost.com/wpdyn/ articles/A43980-2004Dec7.html. (17.04.2017).
YDH (2017), “Suudi medyası Türkiye’ye zehir zemberek”, http://ydh.com.tr/HD15280_suudimedyasi- turkiyeye-zehir-zemberek.html (17.04.2017).
Yeniakit (2017), “Erdoğan'ın 'Pers milliyetçiliği' açıklamasına İran'dan cevap!”, http://www.yeniakit.com.tr/haber/erdoganin-pers-milliyetciligi-aciklamasina-irandancevap- 278632.html (15.02.2017).
Yeni Şafak (2016), “Gar saldırısında iddianame hazırlandı” http://www.yenisafak.com/gundem/garsaldirisinda- iddianame-hazirlandi-2488000 (22.05.2017).
Yörükan, Y. Ziya (1953), “Vehhabilik”, AÜİFD, sy. 1: 51-67.
Zamirirad, Azadeh (2017), Iran und Russland: Perspektiven der bilateralen Beziehungenaus Sicht der Islamischen Republik, SWP-Studie, April 2017 (Berlin).
Zeit (2017), “Saudiarabischer Polizist bei Granatenangriff in sunnitischer Stadt getötet”, http://www.zeit.de/news/2017-05/16/saudi-arabien-saudiarabischer-polizist-beigranatenangriff- in-sunnitischer-stadt-getoetet-16184204. (28.05.2017).
Zengin, Gürkan (2010), Hoca: Türk Dış Politikası’ında “Davutoğlu Etkisi”, (Istanbul: İnkılap Kitabevi).