Demokrat Parti Dönemi Maliye Politikası

Demokrat Parti 1950 yılında iktidara geldiğinde, liberal politikalar uygulayarak hızlı büyümeyi hedefledi. Bütçe politikasını iktisat politikasındaki hedefleri bütçe politikasını da belirledi. 1953 yılma dek dünya konjonktürünün ve Marshall Planı çerçevesinde Türkiye'ye gelen yardımların etkisiyle ekonomi hızla büyüdü. Tarım kesimi hızla makineleşti, pazara bağlandı. İhracat arttı. Ancak, Kore Savaşının etkisi geçince, uluslar arası koşullarda meydana gelen gelişmeler, dış kaynakları sınırladı. Hızlı büyüme hedefi emisyon kaynak gösterilerek sürdürüldü. Vergi sistemi ekonomideki gelişmeleri izleyemedi. Vergi kapasitesi artmasına rağmen vergi yükü azaldı. Bütçe açıkları kronikleşti. Kalkınmanın finansmanı konusu çözümlenemedi.

The Fiscal Policy of the Democrat Party

The purpose of this paper is to analyze the budgetary policy of the Democrat Party goverments in historical perspective. Democrat party aimed at rapid economic growth. It wanted to reduce state intervention in the economy, encourage private enterprise and liberalize the economy. Although, the idea of balanced budget was adopted as a principle during the rule of the Democrat Party, the budget could only be balanced in 1958. The tax burden in 1938 stood at 12 % and did not change in the 1950s. Inflation and foreign debts were utilized to finance rapidly increasing public sector expenditures. Despite the growing economy and increasing tax capacity, tax reform could not be realized to increase tax revenues. However, emission was intensively practiced in order to finance government expenditures. As a result of inflationary economic growth, difficulties in foreign debt payments and shortages in the economy brought about instabilities and bottlenecks in the economy.

PDF

___

ADLER, John H. (1967), Yabancı Devlet Sektörü Mali Yardımının İktisadi Gelişmeye Etki ve Faydalan (ed.: Milliyet Gazetesi ve EŞEK Heyeti, Dış Yardım): 67-89.
AHMAD, Feroz (1994), Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-80 (İstanbul: Hil Yayınları).
AKBANK (1978), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi (İstanbul: Akbank).
AKGÜÇ, Öztin (1992), 100 Soruda Türkiye'de Bankacılık (istanbul: Gerçek).
AKYÜZ, Yılmaz (1973), Money and Inflation in Turkey (1950-68) (Ankara: SBF).
ÂREN, Sadun (1956), İktisadi ve Mali Kronik, İktisat ve Maliye Dergisi, 3:4.
ARSAN, Üren (1960), Türkiye'de İç Devlet Borçlan (Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi).
ARZIK, Nimet (1960), Menderes'i İpe Götürenler (Ankara: Kurtuluş Matbaası).
AYDEMİR, Şevket Süreyya (1984), Menderes'in Dramı (İstanbul: Remzi Kitabevi).
BAŞKAYA, Fikret (1991), Azgelişmişliğin Sürekliliği (Ankara: İmge). BAŞKAYA, Fikret (1994), Kalkınma İktisadının Yükselişi ve Düşüşü (Ankara: İmge).
BEHRAMOĞLU, Namık (1973), Türkiye Amerikan Ilişkileh-Demokrat Parti Döneminde (İstanbul: Yar Yayınları).
BERKSOY, Taner (1982), "Türkiye'de İstikrar Arayışları ve IMF," ERDOST, Cevdet (Ed.), IMF İstikrar Politikaları ve Türkiye (Ankara: Savaş Yayınları).
BHAGWATI, Jagdish (1984), "Development Economics in Retrospect and Prospect, Special Issue on Development Economics," ODTÜ Gelişme Dergisi, 11/1-2: 49-70.
BORATAV, Korkut (2003), Türkiye İktisat Tarihi (Ankara:İmge).
BORATAV, Korkut (1982), Türkiye'de Devletçilik (Ankara: Savaş Yayınları).
BOZDAĞ, ismet (1986), Celal Bayar Anlatıyor: Başvekilim Adnan Menderes (İstanbul: Tercüman).
BULUTOĞLU, Kenan (1970), Türkiye'de Yabana Sermaye (istanbul: Gerçek Yayınevi).
CERRAHOĞLU, Piraye (1996), Demokrat Parti Masalı (İstanbul: Milliyet Yayınları).
COŞAR, Nevin (2004), Kriz, Savaş ve Bütçe Politikası 1926-1950 (İstanbul: Bağlam).
DEMİRKAN, Uçar (1979), Türkiye'de Uygulanan Maliye Siyasaları ve Sanayileşme (Ankara: MTK).
DEMOKRAT PARTİ (1951), Yeni İktidarın Çalışmaları, 22 Mayıs 1950-1 Ağustos 1951 (Ankara).
DEMOKRAT PARTİ (1953), Yeni İktidarın Çalışmaları 22 Mayıs 1950-22 Mayıs 1953 (Ankara).
DEMOKRAT PARTİ (1954), Kalkman Türkiye (Ankara).
DEMOKRAT PARTİ (1957), Üç Devir (istanbul).
DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ (1994), İstatistik Göstergeler (1923-91) (Ankara: DİE).
DOĞAN, Mustafa (1957), Adnan Menderes Konuşmaları Cilt 1-2 (istanbul: Ekicigil Matbaası).
DOĞAN, Yalçın (1980), IMF Kıskacında Türkiye 1946-1980 (Ankara: Toplum Yayınevi).
ERDER, N. / KARAOSMANOĞLU, A. / ÇİLİNGİROĞLU, A. / SÖNMEZ, A. (2003), Planlı Kalkınma Serüveni (İstanbul: Bilgi Üniversitesi).
ERGİN, Feridun (1960), "Kredi Siyaseti," Cumhuriyet Gazetesi, 20 Mart.
ERHAN, Çağrı (2002), "ABD ve NATO'yla İlişkiler," ORAN, Baskın (Der.), Türk Dış Politikası (İstanbul: İletişim).
EROĞUL, Cem (1990), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi (Ankara: imge).
ERTUĞRULOĞLU, Mehmet (1954), "Amortisman ve Kredi Sandığı," SBF Dergisi, IX: 4.
FRANCK, Peter G. (1959), "Türkiye'nin Yeni İktisadi Politikası," İktisat ve Maliye, 5:12.
GÖRGÜN, Sevim (1971), "iktisadi Gelişme ve Türk Vergi Sistemi," Türkiye'de İktisadi Gelişme Meseleleri (İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi).
GÜLALP, Haldun (1987), Gelişme Stratejileri ve Gelişme İdeolojileri (Ankara: Yurt, İkinci Basım).
GÜNCE, Ergin (1981), "Türkiye'de Planlı Gelişmenin Yirmi Yılı 1960-1980," ODTÜ Gelişme Dergisi, Özel Sayı: 117-132.
HERSHLAG, Z.Y. 1968, Turkey: The Challenge of Growth (Leiden: E.J. Brill, Second Edition).
İNCE, Macit (2001), Devlet Borçları ve Türkiye (Ankara: Gazi Kitabevi).
İNSEL, Ahmet (1990), Türkiye Toplumunun Bunalımı (İstanbul: Birikim). İNSEL, Ahmet (1996), Düzen ve Kalkınma Kıskacında Türkiye (istanbul: Ayrıntı).
KAZGAN, Gülten / KAZGAN, H. (1964), Türkiye'de Maliye Politikası 1950-1960 (İstanbul: İstanbul Üniversitesi iktisat Fakültesi).
KAYRA, Cahit (2002), 38 Kuşağı, Anılar (istanbul: İş Bankası).
MALİYE BAKANLIĞI (1995), Bütçe Gider ve Gelir Gerçekleşmeleri (1924-1995), (Ankara:Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, gözden geçirilmiş ikinci baskı).
MALİYE TETKİK KURULU (1954), Türk Ekonomisinin Ana Hatları (Ankara: MTK yayınları).
MENDERES, Adnan (1990), Bir Devre Damgasını Vuran Nutuklar (İstanbul: Mesafe Yayınlan).
OKYAR, Osman (1960), "istikrar Programımız Muvaffak Oldu Mu?," Cumhuriyet, 24 Mart.
ÖNEROĞLU, İlhami (1959), Yabancı Gözüyle Demokrat Türkiye 1950-59 (Ankara: Ege).
ÖZMEN, Selahattin (1967), Türkiye'de ve Dünyada İktisadi Devlet Teşekkülleri (Ankara: Sevinç Matbaası).
SCHMITZ, Hubert (1996), "Azgelişmiş Ülkelerde Sanayileşme Stratejileri: Tarihsel Deneyimden Çıkarılacak Dersler," SENSES, F. (Der.), Kalkınma İktisadı Yükselişi ve Düşüşü (İstanbul: iletişim): 255-83.
SHAW, Stanford (1977), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, vol 2 (London: Cambridge).
SIMPSON, Dwight J. (1965), "Development As a Process, The Menderes Phase in Turkey," The Middle East journal, 19/2 (Spring).
SINGER, Morris (1977), The Economic Advance of Turkey 1938-1960 (istanbul: Turkish Economic Society Pub.).
SÖNMEZ, Atilla (1999), "Türkiye'de 1950 Sonrası Sanayileşme Politikası Üzerine Gözlemler," Bilanço 1923-1998 (İstanbul: Tarih Vakfı).
SÖNMEZ, Sinan (1998), Dünya Ekonomisinde Dönüşüm (Ankara: imge).
SENSES, Fikret (1996), Kalkınma İktisadı Yükselişi ve Gerilemesi (istanbul: iletişim).
TEKELİ, Esat (1960), "Kredi Meselesi ve Faiz Hadleri," Cumhuriyet, 27 Haziran.
TEMEL, Adil (1999), "Büyüme, Ekonomik Yapı Değişmeleri (1946-1997)," Bilanço 1923-98 (istanbul: Tarih Vakfı).
TEZEL, Yahya S. (1986), Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950) (Ankara: Yurt Yayınları, Genişletilmiş ikinci Basım).
TOKER, Metin (1990), Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları, Demokrat Partinin Altın Yılları 1950-54 (Ankara: Bilgi).
TOKER, Metin (1991), Demokrasimizin İsmet Paşalı Yıllan, Demokrat Parti Yokuş Aşağı 1954-57 (Ankara: Bilgi).
TOKER, Metin (1991), Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları, Demokrasiden Darbeye 1957-60 (Ankara:Bilgi).
TURGUT, Serdar (1991), Demokrat Parti Döneminde Türkiye Ekonomisi (Ankara). Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Cerideleri 1950-60 Bütçe Görüşmeleri (Ankara).
YAŞA, Memduh (1971), Devlet Borçlan (İstanbul: Sermet Matbaası, ikinci Baskı).
YAŞA, Memduh (1966), İktisadi Meselelerimiz (İstanbul: Sermet Matbaası).
YAZICI, Bülent (1954), "Devlet Sektörünün Tamamına Şamil Bir Bütçe," Forum, 1:3.
YENAL, Oktay (1999), "Türkiye'nin Finans Sistemi," İktisat Siyasası Üzerinde İncelemeler (İstanbul: iş Bankası).