Çin Halk Cumhuriyeti ile Türkiye arasında Dış Ticaretin Gelişimi ve Türkiye'de İmalat Sanayinde Sektörel İstihdama Etkisi

Türkiye ile Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) arasındaki dış ticaretin hız kazanmaya başladığı 1990‟lı yıllardan itibaren, bu iki ülke arasındaki dış ticaret dengesi sürekli olarak Türkiye aleyhine bozulmaktadır. Bu çalışmada, süregelen bu dengesizliğin temelleri ve Türkiye ekonomisine etkileri, sektörel yoğunluk, endüstriiçi ticaret ve faktör içerik analizleri gibi farklı araçlar yardımıyla irdelenmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, iki ülke arasındaki dış ticaretin canlanmaya başlamasından beri, Türkiye‟nin ÇHC‟den olan ithalatı, sürekli olarak bu ülkeye yapılan ihracattan daha fazla sektörel çeşitlilik göstermiş ve 2000‟li yılların ortalarından itibaren ise özellikle orta-yüksek ve yüksek teknolojili sektörlerde çeşitlilik arz etmiştir. Diğer taraftan Türkiye‟den ÇHC‟ye ihracatın 2000‟li yıllarla birlikte hammaddelerde yoğunlaşması, ihracat ve ithalata konu sektörlerin teknolojik yoğunluklarında önemli bir dengesizliğe yol açmıştır. Kaldı ki, Türkiye ile ÇHC arasındaki dış ticaretin değişen yapısı, 2000‟li yıllarda tüm imalat sektörlerinde istihdamı (varsayımsal olarak) olumsuz yönde etkilemiştir ve en güçlü olumsuz etki, yüksek teknolojili sektörlerde izlenebilir. Bununla birlikte istihdamda en zayıf „dolaysız‟ Çin etkisinin düşük teknolojili sektörlerde yaşanmasına rağmen, bu teknoloji grubunda üçüncü ülkeler kaynaklı „dolaylı‟ Çin etkisinin daha baskın çıktığı, çalışmanın önemli bulgularından birisidir.

Anahtar Kelimeler:

Dış Ticaret, Yoğunlaşma, İstihdam Etkisi, Çin

The Evolution of Trade Relations Between Turkey and the People’s Republic of China, and the Impact on Sectoral Employment in Manufacturing in Turkey

The trade balance between Turkey and the People‟s Republic of China (PRC) has been steadily deteriorating against Turkey since the early 1990‟s, when trade relations between these two countries started to gain momentum. In this study, the sources of this ongoing imbalance and the resulting effects on the Turkish economy are examined from different perspectives, namely the sectoral concentration of trade, the intra-industry trade, and the factor content analyses. According to the findings, ever since the trade relations picked up between these two countries, imports from the PRC into Turkey have always been more diversified than exports from Turkey into the PRC. Since the mid-2000‟s, they have exhibited diversity particularly in mid-high and high-technology manufacturing sectors. Moreover, the changing structure of trade between Turkey and PRC since the early 2000‟s has impacted employment in all manufacturing sectors negatively without any exception, and the strongest hypothetical impact can be observed in high-technology sectors. One of the notable results of the study points out that although the weakest “direct” China employment effect in Turkey is encountered in low-technology sectors, third-country-induced “indirect” China effect in these sectors proves to be dominant.

Keywords:

Foreign Trade Concentration, Employment Effect, China, Turkey,

PDF

___

Balassa, Bela ve Luc Bauwens (1987), ―Intra-Industry Specialization in a Multi-Country and MultiIndustry Framework‖, The Economic Journal, 97 (388): 923-939.
Brülhart, Marius (2009), ―An Account of Global Intra-Industry Trade, 1962-2006‖, The World Economy, 32 (3): 401-459.
Clark, Don P. ve Denise L. Stanley (1999), ―Determinants of Intra-Industry Trade Between Developing Countries and the United States‖, Journal of Economic Development, 24 (2): 79-95.
Deviren, Nursen V. ve Muhammed Karataş (2007), ―Türkiye ile Çin Halk Cumhuriyeti Arasındaki Endüstri-içi Ticaret‖, İktisat İşletme ve Finans, 22 (250): 16:32.
Doğan, Seyhun ve Semanur S. Kaya (2011), ―Gümrük Birliği Sonrasında (1996-2009) Türkiye‘nin Avrupa Birliği ile Dış Ticareti‘nin Ülke ve Fasıl Bazlı Yoğunlaşma Analizi‖, Ekonometri ve İstatistik, 14: 1-18.
Eichengreen, Barry ve Hui Tong (2006), ―How China is Reorganizing the World Economy‖, Asian Economic Policy Review, 1: 73–97.
Ergenç, Ceren (2015), ―Can Two Ends of Asia Meet? An Overview of Contemporary Turkey-China Relations‖, East Asia, 32: 289-308.
Greenaway, David ve Chris Milner (1983), ―On the Measurement of Intra-Industry Trade‖, The Economic Journal, 93 (372): 900-908.
Greenaway David, Aruneema Mahabir ve Chris Milner (2008), ―Has China Displaced Other Asian Countries‘ Exports?‖, China Economic Review, 19: 152–169.
Grubel, Herbert G. ve Peter J. Lloyd (1975), Intra-Industry Trade: The Theory and Measurement of International Trade in Differentiated Products (New York: Wiley
Gündoğdu, Ceren (2015), Domestic Content of Exports and the Vertical Specialization: An Analysis for Turkish Export, 1995-2011, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi (Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi).
Kucera, David ve Leanne Roncolato (2011), ―Trade Liberalization, Employment and Inequality in India and South Africa‖, International Labour Review, 150 (1-2): 1-41.
Kucera, David, Leanne Roncolato ve Erik von Uexkull (2012), ―Trade Contraction and Employment in India and South Africa during the Global Crisis‖, World Development, 40 (6): 1122- 1134
Kucera, David ve William Milberg (2000), ―Gender Segregation and Gender Bias in Manufacturing Trade Expansion: Revisiting the ‗Wood Asymmety‘‖, World Development, 28 (7): 1191- 1210.
Kucera, David ve William Milberg (2003), ―Deindustrialization and Changes in Manufacturing Trade: Factor Content Calculations for 1978-1995‖, Review of World Economics, 139 (4): 601- 624.
Lall, Sanjaya ve Manuel Albaladejo (2004), ―China‘s Competitive Performance: A Threat to East Asian Manufactured Exports?‖, World Development, 32 (9): 1441-1466.
Loertscher, Rudolf ve Frank Wolter (1980), ―Determinants of Intra-Industry Trade: Among Countries and Across Countries‖, Weltwirtschaftslishes Archiv, 116 (2): 280-293.
Love, James (1979), ―Trade Concentration and Export Instability‖, Journal of Development Studies, 15 (33): 60-69.
Massell, Benton F. (1970), ―Export Instability and Economic Structure‖, The American Economic Review, 60 (4): 618-630
OECD (2011), ISIC Rev. 3 Technology Intensity Definition (Classification of Manufacturing Industries into Categories Based on R&D Intensities), OECD Directorate for Science, Technology and Industry, Economic Analysis and Statistics Division, Manuscript.
Saatçioğlu, Cem ve Betül Gür (2005), ―Tekstil ve Hazır Giyim Anlaşmasının Sona Ermesi Sürecinde Çin‘in Türk Tekstil ve Konfeksiyon Ticaretine Etkisi‖, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 10 (1): 149-170.
Shafaeddin, S. Mehdi (2004), ―Is China‘s Accession to WTO Threatening Exports of Developing Countries?‖, China Economic Review, 15: 109-144.
Stone, Joe A. ve Hyun-Hoon Lee (1995), ―Determinants of Intra-Industry Trade: A Longitudinal, Cross—country Analysis‖, Weltwirtschaftslishes Archiv, 131 (1): 67-85.
Şimşek, Mevlüdiye (2006), ―Değişen Dünya Koşullarında Çin Halk Cumhuriyeti ve Dış Ticaret Bakımından Türkiye-Çin Arasında Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri‖, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 26 (Ocak-Haziran): 1-24.
Turkish Statistical Institute (TurkSTAT), www.tuik.gov.tr
UNIDO-INDSTAT2 Rev3 Database (2015)
UNIDO-INDSTAT4 Rev3 Database (2015)
Yücel, Yener (2010), ―Uluslararası Ticaretin Serbestleştirilmesi Sürecinde Türk Tekstil ve Hazır Giyim Sektörünün Rekabet Gücü ve Çin Tehdidi‖, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 29 (2): 227-250.
Zhang, Jianhong, Arjen van Witteloostuijn ve Chaohong Zhou (2005), ―Chinese Bilateral IntraIndustry Trade: A Panel Data Study for 50 Countries in the 1992–2001 Period‖, Review of World Economics, 141 (3): 510-540.