BİR RAPORUN HİKAYESİ: TÜRKİYE’NİN BATI İLE İTTİFAKINDA DIŞİŞLERİ BÜROKRASİSİNİN ROLÜ VE BAKANLIK İÇİ BİR İTİRAZ OLARAK “ÜÇÜNCÜ DÜNYACILIK

Soğuk Savaş dönemi boyunca Dışişleri bürokrasisini Türkiye’nin Batı İttifakı’na verdiği önemintaşıyıcı unsurlarından birisi olsa dahi Bakanlık içerisinde bir grup diplomat uluslararası siyasi ve iktisadigelişmeleri Türkiye’nin gerçeklikleriyle ilişkili bir şekilde analiz etmiş, Türkiye’nin katı sınırlara sahip olduğudüşünülen dış politika yönelimi için bir alternatif geliştirmiştir. Bu yazıda sözü edilen diplomatların geliştirdiğipolitika önerisinin Bakanlık bürokrasisi içerisinde bulduğu karşılık ve bu önerinin ülkenin dış politikayönelimine etki edebilme kapasitesi incelenecektir. Böyle bir çalışma ile Türkiye’de belirli kalıplar üzerindendeğerlendirilen Türk diplomatlarının, yeknesak bir profile sahip olmadığını ortaya koymak amaçlanmaktadır.Bunun yanı sıra çalışmada, profesyonel diplomatların hükümet yetkilileri ve meslektaşları ile daimi müzakerehalinde ülkelerinin temel dış politika tercihlerini etkileme eğilimi içerisinde olabildikleri sonucunavarılmaktadır.

Story of a Report: The Role of the Turkish Foreign Ministry in Turkey’s Alliance with the West and “Third Worldism” as an Intra-Ministry Objection

Although the Turkish diplomatic bureaucracy had been one of the main pillars of Turkey’s commitment to the Western alliance, even in this period, a group of diplomats within the ministry analyzed international political and economic developments in relation to Turkey’s realities and offered an alternative for Turkish foreign policy preferences that allegedly had strict boundaries. This article scrutinizes how the policy formulation asserted by aforementioned diplomats was responded in the Turkish MFA and its capacity to influence Turkey’s foreign policy orientation. Such a research, aims to reveal that Turkish diplomats, who are evaluated over certain patterns, do not have a uniform profile. Moreover, the article concludes that professional diplomats tend to influence main foreign policy preferences through continuous negotiations with government officials and their colleagues.

PDF

___

Afra, Haluk (1999), Hariciyeciler Dedikoduyu Sever (Ankara: Bilgi Yayınevi).
Adler-Nissen, Rebecca (2015), “Conclusion: Relationalism or Why Diplomats Find International Relation Theory Strange”, Sending, O.J., Vincent Pouliot ve Iver B. Neumann, (Der.), Diplomacy and the Making of World Politics (Cambridge University Press: Cambridge): 284-308.
Aydın Suavi. ve Taşkın Y. (2014) 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi (İstanbul: İletişim).
Barutçu, Ecmel (1999), Hariciye Koridoru (Ankara: 21. Yüzyıl Yayınları).
Başkut, Yaman (2004), Aferin İyiydin (Ankara: İnkılap Kitapevi).
Batora Jozef ve Nik Hynek.(2014), Fringe Players and the Diplomatic Order: The New Heteronom (New York: Palgrave-MacMillan).
Baytok, Taner (2005), Dış Politikada Bir Nefes: Anılar (İstanbul: Remzi Kitabevi).
Berger, Mark T. (2004), “After the Third World: History, Destiny and the Fate of Third Worldism”, Third World Quarterly, 25(1): 9-39.
Berridge, Geoffrey (2010), Diplomacy: Theory and Practice (London: Palgrave)
Birand, Mehmet Ali (1987), Otuz Sıcak Gün (İstanbul: Milliyet Yayınları).
Constantinou, Consantinos M. (1994) “Diplomatic Representations … or Who Framed the Ambassadors?” Millenium: Journal of International Studies, 23(1): 1-23.
Constantinou, Consantinos M. (1993) “Late Modern Diplomacies”, Millennium, 22(1): 89-96.
Constantinou, Costas M., Pauline Kerr ve Paul Sharp (Der.) (2016), The Sage Handbook of Diplomacy (London: Sage Publications).
Cooper, Andrew. F., Brian Hocking ve William Maley (Der.) (2008), Global Governance and Diplomacy: Worlds Apart? (New York: Palgrave).
Corea, Gomani (1977), “UNCTAD and New International Economic Order”, International Affairs, 53(2): 177-187.
Çalış, Şaban Halis (2017), Turkey’s Cold War: Foreign Policy and the Western Alignment in the Modern Republic (London: IB Tauris)
Darende, Daver (2008), Diplomatın Not Defteri (Ankara: Arkadaş Yayınevi).
Der Derian, James (1987), “Mediating Estrangement: A Theory for Diplomacy”, Review of International Studies, 13(2): 91-110.
Dinç, Nihat (1998), Gönüllü Diplomat: Bir Diplomatın Meslek Yaşamından Notlar (İstanbul: İthaki).
Eban, Abba (1983), The New Diplomacy: International Affairs in the Modern Age (New York: Random House).
Emirbayer, Mustafa (1997), “Manifesto for a Relational Sociology”, The American Journal of Sociology, 103(2): 281-317.
Eralp, Yalım (2017), Perdeyi Aralarken (İstanbul: Doğan Kitap).
Faizullaev, Alisher (2006), “Diplomacy and Self”, Diplomacy and Statecraft, 17(3): 497-522.
Gerger, Haluk (1998), Türk Dış Politikasının Ekonomi Politiği (İstanbul: Belge Yayınları).
Girgin, Kemal (1995), Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemleri Hariciye Tarihimiz : (Teşkilât ve Protokol) (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi).
Gökmen, Oğuz. (2006), Diplomasi : Diplomaside 40 Yıl, 11 Ay, 17 Gün ..! : "Savaşta Ve Barışta Diplomasi! (Ankara).
Göze, Ergun (1980), “Diplomasimizin Müesseseleri”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 7(2): 167- 183.
Gülen, Alaeddin (1998), Bellekte Kalanlar (İstanbul).
Günver, Semih (1985), Fatin Rüştü Zorlu’nun Öyküsü (Ankara: Bilgi Yayınevi).
Güvendiren, Ekrem (2013), Hayat Yollarında: Londra’dan Prag’a, Washington’dan Tel-Aviv’e Uzanan Diplomatik Yolculuk (İstanbul: Som Kitap).
Hurd, Ian (2015), “International Law and the Politics of Diplomacy”, Sending, O.J., Vincent Pouliot ve Iver B. Neumann, (Der.), Diplomacy and the Making of World Politics (Cambridge University Press: Cambridge): 31-54.
İnanç, Gül (2007), Türk Diplomasisinde Kıbrıs, 1970-1991: Büyükelçiler Anlatıyor (İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları).
Jackson, Patrick T. ve Daniel H. Nexon (1999), “Relations Before States: Substance, Process and the Study of World Politics”, European Journal of International Relations, 5(3): 291-332.
Jönsson Crister. ve Michael Hall (2005), Essence of Diplomacy (New York: Palgrave MacMillan). Kabaklı, Ahmet (1976), Bürokrasi ve Biz (İstanbul: Boğaziçi Yayınları).
Kaynar, Mete Kaan (Der.), (2017) Türkiye’nin 1960’lı Yılları (İstanbul: İletişim).
Kerr, Pauline. ve Geoffrey Wisemann (Der.) (2012), Diplomacy in a Globalizing World (London: Oxford University Press).
Kuneralp, Zeki (1999), Sadece Diplomat: Anılar-Belgeler (İstanbul: İSİS).
Kürkçüoğlu, Ömer (1992), “Gündüz Ökçün’ün Öğrettikleri ve Düşündürdükleri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 47(1): 5-7.
Leguey-Feilleux, Jean Robert (2009), The Dynamics of Diplomacy (Lynne Rienner Publishers, Boulder).
Meertz, Paul W. (1999), “The Changing Nature of Diplomatic Negotiation”, Mellissen, J. (Der.) Innovation in Diplomatic Practice (New York: Palgrave): 79-93.
Melek, Faik (1994), Hepsi Geldi Geçti: Dışişlerinde 43 Yıl (İstanbul: Milliyet Yayınları).
Mellissen, Jan (Der.) (1999), Innovation in Diplomatic Practice (New York: Palgrave).
Murray, Stuart (2013), “The Renaissance of Diplomatic Theory”, International Politics Quarterly, 4(33): 23-39.
Neumann, Iver (2012), At Home with the Diplomats: Inside a European Foreign Ministry (Ithaca: Cornell University Press).
Nicolson, Harold (1939), Diplomacy: Basic Guide to the Conduct of Contemporary Foreign Affairs (London: T. Butterworth).
Nicolson, Harold. (1961), “Diplomacy: Then and Now”, Foreign Affairs 40(1): 39-49.
Ortaylı, İlber, (1995), “Türk Dışişleri Memuru”, Yeni Türkiye 1(3): 536- 539.
Özcan, Feridun Cemal (2017), “Altmışlı Yıllarda Türkiye Ekonomisi”, Kaynar, M. K. (Der.), Türkiye’nin 1960’lı Yılları (İstanbul: İletişim): 179-204.
Satow, Ernest. M. (1917), A Guide to Diplomatic Practice (London: Longmans).
Sending, O.J., et al. (2015), Sending, O.J., “Introduction”, Pouliot, V. ve Neumann, I.B. (ed.) I Diplomacy and the Making of World Politics, Cambridge University Press, Cambridge.
Sending, O.J., et al. (2015), “Introduction”, Sending, O.J., Vincent Pouliot ve Iver B. Neumann, (Der.), Diplomacy and the Making of World Politics (Cambridge University Press: Cambridge): 1- 28.
Sert, Hüseyin. (2018) “Aynılar İçinde Bir Ayrı: Mahmut Dikerdem’in Dışişleri Memuriyeti”, Toplumsal Tarih 292 (Nisan 2018): 84-90.
Sharp, Paul (2009), Diplomatic Theory of International Relations (New York: Cambridge University Press)
Sharp, Paul. (1999), “For Diplomacy: Representation and the Study of International Relations”, International Studies Review, 1(1): 33-57.
Sharp, Paul. (1997), “Who Needs Diplomats? The Problem of Diplomatic Representation”, International Journal 52(4): 609-634.
Sofer, Sasson (1997), “The Diplomat as a Stranger”, Diplomacy & Statecraft, 8(3): 179-186.
Steiner, Barry. H. (2004), “Diplomacy and International Theory”, Review of International Relations, 30(4): 493-509.
Toker, Metin (1998), Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları (1944-1973): Tek Partiden Çok Partiye (1944-1950) (Ankara: Bilgi Yayınevi).
Tülümen, Turgut (2003), İki Mülkiyeli (Ankara: Kavaklıdere Kültür Yayınları)
Uzgel, İlhan (2001), “Türk Dış Politikasının Teorisi ve Pratiği”, Oran, B. (Der.) Türk Dış Politikası I: 1919-1980 (İstanbul: İletişim): 19-93.
Yılmaz, Eylem and Pınar Bilgin (2006), “Constructing Turkey’s ‘Western Identity’ during the Cold War: Discourses of the Intellectuals of Statecraft”, International Journal, 61(1): 39-59.
Yavuzalp, Ercüment (1996), Liderlerimiz ve Dış Politika (Ankara: Bilgi Yayınevi).
TC Dışişleri Bakanlığı Belleteni 6, (March 1965), 23.
TC Dışişleri Bakanlığı, “Yeni Uluslararası Ekonomik Düzen ve Türkiye: Gelişmiş Ülkeler ve Gelişme Yolundaki Ülkeler Arasındaki Müzakere Süreci”, Ankara, Temmuz 1977.
TC Dışişleri Bakanlığı, “Yeni Uluslararası Ekonomik Düzen: Dört Yılın Bilançosu”, Ankara, 7-11 Ağustos 1978.
TC Dışişleri Bakanlığı Yıllığı 1964-1965 (Ankara: TC Dışişleri Bakanlığı, 1964.
Birand, Mehmet Ali (1999), 12 Eylül Belgeseli. Show TV, İstanbul.
Milliyet, 24 Eylül
Milliyet, 18 Temmuz 1978.
Milliyet, 8 Ağustos 1978.
“Büyükelçi İlter Türkmen’e, Birleşmiş Genel Sekreter Özel Temsilcisi Görevini Alması için Bir Yıl Süreyle Aylıksız İzin Verilmesi,” BCA 030.18.1.2/380.246.7. 6 Ağustos 1979.
Bilhan, Murat (2016, 02/02), Yarı-Yapılandırılmış Görüşme.
Eralp, Yalım (2016, 01/15), İnternet Üzerinden Yapılan Mülakat.
İskit, Temel (2016, 02/24), Yarı-Yapılandırılmış Görüşme.
Lütem, Ömer Engin (2017, 01/20), İnternet Üzerinden Yapılan Mülakat.