Hz. Ebū Bekr ve Hz. Umer'in Hadis Tedvīnine Bakışları İle İlgili Rivayetlerin Tahlili
Hadis tarihinin en temel konularından biri, hadislerin hangi dönemde yazıya geçirilmeye başlandığı ve ne zaman tedvin edildiği meselesidir. Hadislerin yazılmasını hem teşvik eden hem de yasaklayan rivayetlerin varlığı, kitâbet olgusunun Hz. Peygamber döneminde başlayıp başlamadığı konusunda hadis âlimleri arasında bir görüş ayrılığı meydana getirmiştir. Buna benzer bir görüş ayrılığı hadislerin ne zaman tedvin edilmeye başlandığı hususunda yaşanmıştır. Kaynaklarda, tedvinin Hz. Ebū Bekr ve Hz. Umerin halifelikleri döneminde gündeme geldiği ve her ikisinin de diğer bazı sahâbîler gibi bu işle yakından ilgilendiği yönünde rivayetler yer almaktadır. Bu makalede, bu türden rivayetler, sened ve metin açısından tahlil edilmiş ve bunların ne ölçüde geçerli oldukları tartışılmıştır.
An Analysis of Riwāyas Concerning Abū Bakr s and Umar s Approaches to Hadith Compilation
The question of when the hadiths began to be recorded and compiled is one of the major issues of the history of hadith. The fact that there are riwāyas (transmitted reports) which both encourage and forbid the recording of hadith caused a split between hadith scholars over whether or not the kitābah (writing/recording) of hadiths began at the time of the Prophet Muhammad. One can also find a similar disagreement about when the hadiths began to compiled. Some riwāyas in sources have it that compilation of hadiths was first brought up during the caliphates of Abū Bakr and Umar and both caliphs took interest in this idea along with some other companions. This article examines these riwāyas in terms of the sanad (the chain of narration) and the matn (the text of the hadith), and discusses the validity of such reports.
___
- Abdurrazzāḳ b. Hemmām, Ebū Bekr eṣ-Ṣan ānī. el-Muṣannef. Tah. Ḥabīburraḥmān el-A ẓamī. Karaçi: el-Mektebul-İslāmī, 1983.
- Accāc el-Ḫaṭīb, Muḥammed. es-Sunne Ḳablet-Tedvīn. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1988.
- Ağırman, Cemal. Hadîs Edebiyâtının İntikal Safhaları ve Kitâbet Meselesi, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5:1 (2001), ss.155-168.
- Alī el-Muttaḳī, Alā uddīn b. Ḥusāmuddīn. Kenzul- Ummāl fī Sunenil-Aḳvāl vel-Aḥvāl. Beyrut: Mu essesetur-Risāle, 1981.
- Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılâhları Sözlüğü. İstanbul: Hadisevi Yayınları, 2006.
- ----------. Ehl-i Hadîs, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), c.10, ss.507-508.
- el-A ẓamī, Muḥammed Muṣṭafā. İlk Devir Hadîs Edebiyatı. Terc. Hulusi Yavuz. İstanbul: İz Yayıncılık, 1993.
- Bakan, Tevhit. Çağdaş Şîi Bilginlere Göre Hadislerin Yazılması, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26 (2006), ss.107-126.
- el-Beyhaḳī, Ebū Bekr Aḥmed b. el-Ḥuseyn. el-Medḫal ilās-Sunenil-Kubrā. Tah. Muḥammed Ḍiyā urraḥmān el-A zamī. Kuveyt: Dārul-Ḫulefā , 1404.
- el-Buḫārī, Muḥammed b. İsmā īl. et-Tārīḫul-Kebīr. Ḥaydarābād: Dārul-Me ārifil-Us̱ māniyye, tsz.
- el-Ḥākim en-Nīsābūrī, Ebū Abdillāh Muḥammed b. Abdillāh. el-Mustedrak alāṣ-Ṣaḥīḥayn. Tah. Muṣṭafā Abdulḳādir Aṭā. Beyrut: Dārul-Kutubil- İlmiyye, 1990.
- Ḥamīdullāh, Muḥammed. Muhtasar Hadis Tarihi ve Sahifa-i Hemmam İbn Münebbih. Terc. Kemal Kuşçu. İstanbul: Bahar Yayınevi, 1967.
- el-Ḫaṭīb el-Baġdādī. Ebū Bekr Aḥmed b. Alī. Taḳyīdul- İlm. Beyrut: Dāru İḥyā is-Sunnetin-Nebeviyye, tsz.
- ----------. Tārīḫu Baġdād. Tah. Muṣṭafā Abdulḳādir Aṭā. Beyrut: Dārul-Kutubil-İlmiyye, 1417.
- İbn Abdilberr, Ebū Umar el-Ḳurṭubī. Cāmi u Beyānil- İlm ve Faḍlihi. Tah. Ebūl-Eşbāl ez-Zuhrī. Riyad: Dāru İbnil-Cevzī, 1994.
- İbn Ebī Ḥātim, Ebū Muḥammed Abdurraḥmān er-Rāzī. el-Cerḥ vet-Ta dīl. Beyrut: Dāru İḥyā it-Turās̱ il- Arabī, 1952.
- İbn Ḥacer el- Asḳalānī, Ebūl-Faḍl Aḥmed b. Alī. Fetḥul-Bārī Şerḥu Ṣaḥīḥil-Buḫārī. Beyrut: Dārul-Ma rife, 1379.
- ----------. Tehẕībut-Tehẕīb. Ḥaydarābād: Maṭba atu Dāril-Me ārifin-Niẓāmiyye, 1326.
- ----------. Lisānul-Mīzān. Tah. Abdulfettāḥ Ebū Ġudde. Beyrut: Dārul-Beşā iril-İslāmiyye, 2002.
- İbn Sa d, Ebū Abdillāh Muḥammed. eṭ-Ṭabaḳātul-Kubrā. Tah. İḥsān Abbās. Beyrut: Dāru Ṣādir, 1968.
- Koçyiğit, Talat. Hadis Tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1988.
- el-Mu allimī, Abdurraḥmān b. Yaḥyā. el-Envārul-Kāşife. Beyrut: el-Maṭba atus-Selefiyye, 1986.
- Özkan, Halit. Tedvin Tarihinde Emevî Sarayı ve Zührînin Mirasına Bir Örnek: Şuayb b. Ebû Hamza Nüshası, Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 17:32 (2012), ss.1-37.
- er-Rāmhurmuzī, Ebū Muḥammed el-Ḥasen b. Abdirraḥmān. el-Muḥaddis̱ ul-Fāṣil beyner-Rāvī vel-Vā ī. Tah. Muḥammed Accāc el-Ḫaṭīb. Beyrut: Dārul-Fikr, 1404.
- eṭ-Ṭaberī, Ebū Ca fer Muḥammed b. Cerīr. Tārīḫul-Umem vel-Mulūk. Beyrut, 1407.
- es-Suyūṭī, Celāluddīn Abdurraḥmān b. Ebī Bekr. Cāmi ul-Aḥādīs̱ . Kahire: Maṭba atu Ḫaṭṭāb, tsz.
- el- Umerī, Ekram Ḍiyā . Hadis Tarihi. Çev. İsmail Kaya. Konya: Esra Yayınları, 1990.
- eẕ-Ẕehebī, Şemsuddīn Ebū Abdillāh Muḥammed b. Aḥmed. Teẕkiratul-Ḥuffāẓ. Beyrut: Dārul-Kutubil- İlmiyye, 1998.
- ----------. Mīzānul-İ tidāl fī Naḳdir-Ricāl. Tah. Alī Muḥammed el-Bicāvī. Beyrut: Dārul-Ma rife, 1963.
- ----------. Siyeru A lāmin-Nubelā . Tah. Şu ayb Arna ūṭ, Beşşār Avvād Ma rūf, Ekram el-Būşī, Ḥuseyn Esed, Alī Ebū Zeyd. Beyrut: Mu essesetur-Risāle, 1985.
- ----------. el-Muġnī fīḍ-Ḍu afā . Tah. Nūruddīn İtr. Halep: Dārul-Me ārif, 1971.