Gençlerin Dini Referans Dünyası ve Dijital Medya

Araştırmanın konusu Türkiye’de 18-25 yaş aralığındaki üniversite öğrencisi gençlerin dini bilgi kaynakları ile dijital medya ilişkisinin incelenmesidir. Gençlerin dini referans dünyasını oluşturan başlıca kaynaklar arasında dijital mecraların artan rolü araştırmanın hareket noktasını oluşturmaktadır. Başta dini bilginin dolaşımı ve işlenişi olmak üzere dini inanç, pratik ve tutumların, dini duyarlılıkların, yönelimlerin ve algıların dönüşümünde dijital medya araçlarının belirleyici etkisi dijital din araştırmalarının öne çıkan konuları arasında yer almaktadır. Bu çalışmada üniversite gençliğinin dini bilgi kaynağı olarak dijital ortamlardan yararlanma durumları incelenmiştir. Ankara’da bulunan beş farklı üniversitede (Ankara Üniversitesi, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ve Yıldırım Beyazıt Üniversitesi) eğitim gören 758 öğrenciden dijital ortamda toplanan veriler SPSS 21 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Anket maddelerinin analizinde frekans dağılımlarının yanı sıra, ki-kare ilişki testi ve Sperman korelasyon testi uygulanmıştır. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeliyle gerçekleştirilen çalışmada üniversite gençliğinin dijital ortamlarda hangi dini konuları araştırdıkları, hangi dijital ortamları daha çok tercih ettikleri ve dini bilgiye nasıl ulaştıkları bağımsız değişkenlerle ilişkilendirilerek analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre üniversite öğrencilerinin yaklaşık %70’nin günlük 3 saat ve daha fazla dijital ortamları kullandığı, buna karşın çoğunlukla ve her zaman dijital dini bilgi kaynaklarını yeterli görenlerin oranının %36 oranında olduğu görülmektedir. Gençlerin %66’sı dijital ortamlarda aradığı dini bilgiye çoğunlukla ve her zaman kolayca ulaşmasına rağmen, yalnızca %31,5’i dini konularda görüşlerini oluştururken dijital medya kaynaklarından yararlandıklarını beyan etmiştir. Gençler dijital medyada inanç alanı ile ilgili olarak en çok Allah’ın varlığı ve yaratılış konularını araştırırken, ibadet alanında namaz, sosyal hayatla ilgili olarak ise kadın ve erkek rollerini araştırmaktadır. Gençlerin dini konularda güvenilir buldukları dijital kaynakların başında görüşlerine güvendikleri kişilerin mecraları gelirken, bunu sırasıyla Diyanet İşleri Başkanlığı’nın dijital mecraları ve gençlerin ürettikleri dini içerikli kaynaklar izlemektedir.

Anahtar Kelimeler:

dijital din, dijital medya, gençlik, dini bilgi, dini referans, dini otorite

The Religious Reference Setting of Youth and Digital Media

The subject of the research is to examine the relationship between the sources of religious knowledge of university students between the ages of 18-25 and digital media in Turkey. The increasing role of digital media among the main sources that constitute the religious reference world of young people constitutes the starting point of the research. The determining effect of digital media tools on the transformation of religious beliefs, practices and attitudes, religious sensitivities, orientations and perceptions, especially the circulation and processing of religious knowledge, is among the prominent topics of digital religion research. In this study, the utilization of digital media as a source of religious information by university youth was examined. The data collected digitally from 758 students studying at five different universities in Ankara were analyzed. In addition to frequency distributions, the chi-square correlation test and Sperman correlation test were applied in the analysis of the questionnaires. In the study, which was carried out with the relational survey model, one of the quantitative research methods, religious topics university youth research in digital environments, which digital environments they prefer more and how they access religious information were analyzed in relation to independent variables. According to the findings obtained, it is seen that approximately 70% of university students use digital media for 3 hours or more daily, while 36% of those mostly and always consider digital sources of religious information sufficient. Although 66% of young people mostly and always easily access the religious information they are looking for on digital media, only 31.5% of them stated that they benefit from digital media sources while forming their opinions on religious issues.

Keywords:

Digital Religion, Digital Media, Youth, Religious Knowledge, Religious Reference, Religious Authority,

PDF

___

Arıcan, Sümeyye ve Handan Yalvaç Arıcı. “Sosyal Medyanın Gençlerin Din Algısına Etkileri.” Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8:2 (2021): 1062-1106
Beyer, Peter. Religion and Globalization. London: Sage Publications, 1994.
Bozkurt, Aras, Nazire Burçin Hamutoğlu, Ayşegül Liman Kaban, Gülşah Taşçı ve Mona Aykul. “Dijital Bilgi Çağı: Dijital Toplum, Dijital Dönüşüm, Dijital Eğitim ve Dijital Yeterlilikler.” Açık Öğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi 7:2 (2021): 35-63.
Bunt, Gary R. Islam in the Digital Age: e-Jihad, Online Fatwas and Cyber Islamic Environments. London: Pluto Press, 2003.
Büyüköztürk, Şener, Ebru Kılıç Çakmak, Özcan Erkan Akgün, Şirin Karadeniz ve Funda Demirel. Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 2023.
Campbell, Heidi A. and Tsuria, Ruth. “Introduction to the Study of Digital Religion”. Digital Religion: Understanding Religious Practice in New Media Worlds. (ed) Heidi A. Campbell and Ruth Tsuria, New York: Routledge, 2012.
Castells, Manuel. Enformasyon Toplumu: Ekonomi, Toplum ve Kültür: Ağ Toplumunun Yükselişi. Çev. Ebru Kılıç. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
Çamdereli, Mete, Betül Önay Doğan ve Nihal Kocabay Şener. (ed.). Dijitalleşen Din [Medya ve Din 2]. İstanbul: Köprü, 2015.
Dereli, Mustafa Derviş. Sanala Veda Sosyal Medya ve Dönüşen Dindarlık. Ankara: Nobel Akademi Yayınları, 2020.
Eken, Metin. Çevrim İçi Dindarlık: M Neslinin İnanç Pratikleri. Ankara: Nobel, 2021.
Eşki, Burcu ve Çiğdem Tarhan. “Türkiye’de Eğitimde Dijital Dönüşüm: CBS Tabanlı Bir Analiz.” Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 24 (2022): 322-336.
Haberli, Mehmet. Sanal Din: Tarihsel, Kuramsal ve Pratik Boyutlarıyla İnternet ve Din. İstanbul: Açılım, 2014.
“Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması 2022.” Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2022-45587 (17.06.2023).
Karslı, Necmi. “FETÖ Darbe Girişiminin Gençlerin Din ve Cemaat Algısı Üzerindeki Etkisi: Trabzon İlahiyat Fakültesi Örneği,” Bilimname 37 (2019): 1187-1210.
Kılıç, Selim. “Örnekleme Yöntemleri.” Journal of Mood Disorders 3:1 (2013): 44-46.
Lövheim, Mia. “Young People, Religious Identity and the Internet.” Religion Online: Finding Faith on the Internet. ed. Lorne L. Dawson ve Douglas E. Cowan, içinde 59-74. London: Routledge, 2004.
Nişancı, Zübeyir. Sayılarla Türkiye’de İnanç ve Dindarlık. İstanbul: Mahya, 2023.
“Öğrenci Sayıları Özet Tablosu.” Yükseköğrenim Kurulu. https://istatistik.yok.gov.tr/ (23.11.2023)
Şimşek, Ali. “Araştırma Modelleri.” Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, ed. Ali Şimşek, içinde 80-106. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 2018.
Temel, Mustafa, Metin Eken ve Hakan Aydın “İnternet Üzerinden Dini Bilgi Edinme Süreci ve Eleştirel Yeterlilikler: Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğrencileri Üzerine Ampirik Bir Değerlendirme.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 11:59 (2018): 1121-1130.
Tosun, Cemal. “Din Eğitimi-Öğretimi ve Mezhep.” Journal of Islamic Research 29:2 (2018): 257- 267.
Türkiye’de Dinî Hayat Araştırması. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2014.
“Üniversitelerimiz.” Yükseköğretim Kurulu. https://www.yok.gov.tr/universiteler/universitelerimiz (23.11.2023).
Vardı, Recep. “İnternet Kullanıcılarının Dini İçerikli Kullanım Alışkanlıkları.” Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28 (2012): 101-138.