ULUSLARARASI DOĞAL GAZ ALIM VE SATIM SÖZLEŞMELERİNİN DEĞİŞEN ŞARTLARA GÖRE UYARLANMASI VE UYGULANACAK HUKUK

Klasik uluslararası doğal gaz alım ve satım sözleşmeleri genellikle uzun dönemli sözleşmelerdir. Bu sözleşmeler uzun dönemli olmaları nedeni ile stratejik, ekonomik ve politik gelişmelerden etkilenmektedir. Sözleşmeler hazırlanırken taraflarca risk ve fayda analizi yapılmakta ve riskler paylaşılmaktadır. Alıcı sözleşmelerde yer alan “al ya da öde” hükmü ile miktar riskine, satıcı ise fiyat formülü ile fiyat riskine katlanmaktadır. Sözleşmeler imzalandıktan sonra tarafların kontrolü dışında gerçekleşen, öngörülemeyen ve beklenmeyen olaylar nedeni ile sözleşmelerin ekonomik dengesinin bozulması halinde ekonomik dengenin yeniden sağlanması ve sözleşmelerin başlangıçtaki pazarlığa ve risk paylaşımına yeniden kavuşturulması için yeniden müzakere edilerek değişen koşullara göre uyarlanması gündeme gelmektedir.Uyarlama sözleşmede fiyat revizyonu veya genel bir revizyon hükmünün bulunması halinde bu hükümler kapsamında gerçekleştirilmektedir. Bu hükümlerin yokluğunda sözleşmelerde mücbir sebep ve aşırı ifa güçlüğüne ilişkin düzenlemeler kapsamında uyarlama gerçekleştirilebilir. Sözleşmede bu tür hükümler yer alsa da almasa da sonuçta, uyarlamanın esas itibariyle sözleşmenin esasına uygulanacak hukukun izin verdiği ölçüde ve koşullarda yapılacağını söylemek yanlış olmaz. Taraflar arasında tahkim anlaşmasının varlığı halinde, hakemlerin, sözleşmenin değişen koşullara uyarlaması konusunda uyarlama yapma yetkisisadece lex causa’nın hakimiyeti altında olmayacaktır. Tahkim anlaşmasında tarafların uyarlama ile ilgili hususlara yer vermiş olmaları halinde hakem heyeti bu hususu göz ardı edemez. Nihayet, tahkim usulüne uygulanacak hukukun hakemlerin bu konudaki yetkisi ile ilgili hükümleri de hakemlerin uyarlama yapma yetkisi üzerinde etkili olacaktır.

Adaptation of the Natural Gas Sale and Purchase Contracts to Changing Circumstances and Applicable Law

Traditional international natural gas sale and purchase contracts have pattern of long term contracts. Therefore, these contracts are affected by strategic, economic and political developments. During the preparation of the contracts risk and rewards analysis are made by the parties and risks are shared. Buyers assume volume risk through take or pay provisions whereas sellers assume price risk through price provisions. However, after the conclusion of the contracts if the original equilibrium of agreement has been changed because of the unexpected, unforeseen events beyond the control of the parties, the question of renegotiation and adjustment ofthe contract to restore the original bargain and the allocation of risks initially agreed arises. If there is a price revision or renegotiation provision in the agreement, the adaptation is made within the scope of these provisions. In the absence of these provisions, force majeure and hardship provisions may be applied. However, adaptation would be subject to the requirements provided by applicable law to the contract, irrespective of the existence of such provisions in the contract. However, lex causa would not be the sole law which governs the power of arbitral tribunal for the disputes arising out the adaptation/adjustment of the contract when there is an arbitration agreement between parties.Indeed, any arbitral tribunal would respect parties’ intention regarding adaptation of the contract in arbitration agreement. The provisions of lex arbitri with regard to arbitral tribunal’s power of adaptation and adjustment should also be taken in to consideration.

PDF

___

AKINCI, Z.: Milletlerarası Tahkim, 4. B, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016
ATAMER, Y.: “Satıcının Sözleşmeye Aykırı Davranışı Ekseninde CISG’ın İfa Engelleri Sistemine Genel Bakış”, Milletlerarası Satım Hukuku, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması, (CISG), (Ed. Atamer, Y.), On İki Levha, İstanbul 2008.
ATAMER,Y. :Borçlunun CISG Madde 79 Uyarınca Tazminat Sorumluluğundan Kurtulması Halinde Alacaklının Diğer Taleplerinin Akıbeti Ne Olur? https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/179440.
AYANOĞLU MORALI, A.: “Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması’nın Öngördüğü Sorumluluktan Kurtulma Sistemi”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2013/1, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Anlaşması’nın (CISG) Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Değerlendirilmesi Sempozyumu Özel Sayısı, 289-312.
AYOĞLU, T.: “Milletlerarası Menkul Mal Satımları Hakkında Viyana Konvansiyonu’nda Boşlukların Doldurulması”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2013, No.1, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Anlaşması’nın (CISG) Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Değerlendirilmesi Sempozyumu Özel Sayısı, s. 87-110.
BAYATA CANYAŞ, A.: UNCITRAL Model Kanunu Temelinde Uluslararası Ticari Hakem Kararlarına Karşı Başvuru Yolu, Adalet Yayınları, Ankara 2016.
BAYSAL, B.: Sözleşmenin Uyarlanması, On İki Levha, İstanbul 2009.
BERGER, K. P.: “Power of Arbitrators to Fill Gaps and Revise Contracts to Make Sense, Arbitration. International 2001, Vol. 17, No 1,s. 1-17. (Power of Arbitrators)
BERGER, K. P.: “Force Majeure Clauses and their Relationship with the Applicable Law, General Principles of Law and Trade Usages”, ICC Digital Library. (Force Majeure Clauses)
BERNARDINI, P.: Stabilization and Adaptation in Oil and Gas Investments, The Journal of World Energy Law & Business 2008, Vol. 1, No. 1, s. 98–112.
BLESSING, M.:“Regulations in Arbitration Rules on Choice of Law” International Council for Commercial Arbitration, Planning Efficient Arbitration Proceedings, Working Group II:The Law Applicable in International Arbitration, , (General Editor. Albert Van Den Berg), 391-446.
BLYSCHAK, P. M.: “Arbitrating Overseas Oil and Gas Disputes: Breaches of Contract Versus Breaches of Treaty”, Journal of International Arbitration 2010, Vol.27, No. 6. s. 579-629.
BÖCKSTIEGEL, K-H.: “Hardship, Force Majeure and Special Risk Clauses” Adaptation and Renegotiation of Contracts in International Trade and Finace, (Ed. Rorbert Horn), Kluwer Law International, Deventer/Netherlands/Antwerp/Boston/London/Frankfurt, 1995.
CHUCKWUMERIJE, O.: Choice of Law in International Commercial Arbitration, Greenwood Publishing Group, London 1994.
CROFF, C.: “The Applicable Law in an International Commercial Arbitration: Is It Still a Conflict of Laws Problem”, Heinonline International Law 1982, Vol. 16, No. 4, s. 613-645
Energy Charter Secretariat, Putting a Price on Energy, International Pricing Mechanism for Oil and Gas, 2007.
EREN, F.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
FRICK, J.: Arbitration and Complex International Contracts, Kluwer Law International, Zürih, Hollanda 2001.
FUCCI, F.: “Hardship and Changed Circumstances as Grounds for Adjustment or Non-Performance of Contracts, Practical Considerations in International Infrastructure and Finance” A, American Bar Association Section of International Law, Spring Meeting, April 2006
GAILLARD, E./SAVAGE, J.: Fouchard Gaillard Goldman on International Commercial Arbitration, Part II, Kluwer Law International. The Hague 1999.
GAILLARD, E./BANIFATEMI, Y.:“IAI Series on International Arbitration No 5 Precedents”, International Arbitration, 2008.
GARRO, A.: Comparison Between Provisions of the CISG Regarding Exemption of Liability for Damages (Art. 79) and the Counterpart Provisions of the UNIDROIT Principles (Art. 7.1.7) , http://cisgw3.law.pace.edu/cisg/principles/uni79.htm.
GOODE, R.: Commercial LawPenguin Books, Ed. 3, London 2004.
GREENBERG, S. / KEE, C/ WEERAMANTRY, R.: International Commercial Arbitration: An Asia-Pacific Perspective, Cambridge, 2011.
HORN, N.: “Procedures of Contract Adaptation and Renegotiation in International Commerce”, Adaptation and Renegotiation of Contracts in International Trade and Finance, Antwerp, Boston, London, Frankfurt 1985.
JEMIELNIAK, J.: Legal Interpretation in International Commercial Arbitration, Routledge, London, New York, 2016.
KILIÇOĞLU, A.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Turhan Kitabevi, Ankara 2019.
LANDO, O.: “Salient Features of the Principles of European Contract Law: A Comparison with the UCC”, Pace International. Law Review 2001, Vol. 13, No. 2, s. 339-369.
LEW, J./ MISTELIS, L./ KRÖLL, S.: Comparative International Commercial Arbitration, Kluwer Law International, The Hague 1994.
MANIRUZZAMAN, A.F.M.: “International Energy Contracts and Crossborder Pipeline Projects: Stabilization, Renegotiation and Economic Balancing in Changed Circumstances- Some Recent Trends”, Oil, Gas & Energy Law Intelligence 2006, Vol. 4, No. 4, s. 1-18.(International Energy Contract)
MANIRUZZAMAN, A. F. M.: “The Lex Mercatoria and International Contracts: A Challenge for International Commercial Arbitration”, American University International Law Review 1999, Vol.14, No. 3, s. 658-734.
MANIRUZZAMAN, A.F.M.: “State Contracts with Aliens: The Question of Unilateral Change by the State in Contemporary International Law”, Journal of International Arbitration 1992, Vol. 9, No. 4, s. 141-172. (State Contracts with Aliens)
McARTHUR, J.B.: “The Take-or-Pay Crisis: Diagnosis, Treatment, and Cure for Immorality in the Marketplace”, New Mexico Law Review 1992, Vol. 22, No. 2, s. 354-458.
McKENDRICK, E.: Contract Law, Palgrave Law Masters, Ed.4, New York 2000.
MELIS, W.: “Force Majeure and Hardship Clauses in International Commercial Contracts in View of the Practice of the ICC Court of Arbitration”, Journal of International Arbitration 1984, Vol. 1, No. 3, s. 213-221.
OĞUZMAN, K./ÖZ, T.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 1, B. 17, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019.
ÖZÇELİK, B. Ş.: Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sebeplerle Borcun İfa Edilmemesi ve Mücbir Sebep Kayıtları, Yayınlanmamış Doktora ezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2009.
ÖZEL, S.: Milletlerarası Ticari Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri, Legal, İstanbul 2008.
Park, W.: “Gaps and Changed Circumstances in Energy Contracts: The Devil in the Detail”, Journal of World Energy Law & Business 2015, Vol. 8, No. 2, s. 89- 100.
PAZARCI, H.: Uluslararası Hukuk Dersleri, 1. Kitap, B.14, Turhan Kitabevi, Ankara 2017.
PAZARCI, H.: Uluslarararası Hukuk, B. 18, Turhan Kitabevi, Ankara 2019.
PETER, W.: Arbitration and Renegotiation of International Investment Agreements, Second and Enlarged Edition, Kluwer Law International.The Hague/Boston/London 1995.
POUDRET, J-F./ BESSON, S./ BERTI,S./ FONTI, A.: Comparative Law of International Arbitration, Ed.2, Sweet & Maxwell Ltd, London 2007.
PUELINCKX, A.H.: Frustration, Hardship, Force Majeure; Imprevision; Wegfall der Geschäftsgrundlage; Unmöglichkeit, Changed Circumstances: A Comparative Study in English, French, German and Japanese Law, Journal of International Arbitration 1986, Vol. 3, No .2, s. 47-66.
QURASHI, Z.: Renegotiation of International Petroleum Agreements, Journal of International Arbitration 2005, Vol. 22, No. 4, s. 261-300.
RÖSLER, H. (Çev. AYDIN-ÜNİVER, T.): Alman ve Uluslararası Sözleşme Hukukunda Değişen ve Öngörülemeyen Koşullar, İÜHFM 2008, C. LXVI, No.1, s. 353-363.
SCHWENZER, I.: Force Majeure and Hardship in International Sales Contracts, Victoria University of Wellington Law Review 2008 , Vol. 39, No. 4, s. 709- 726.
SEROZAN, R.: İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme (Kocayusufpaşaoğlu, Y./Hatemi, H. /Serozan, R./Arpacı, A: Boorçlar Hukuku Genel Bölüm, C.3, B.7, Filiz Kitabevi, İstanbul 2016.
SILBERMAN, L./FERRARI, F.: “Getting to the Law Applicable to the Merits in International Arbitration and Consequences of Getting It Wrong”, Conflict of Laws in International Arbitration, (Eds. Ferrari, F./ Kröll, S.) European Law Publishers, 2011.
SORNARAJAH, M.: Supremacy of the Renegotiation Clause in International Contracts, Journal of International Arbitration 1998, Vol. 5, No. 2, s. 97-114.
STROHBACH, H.: Force Majeure and Clauses in International Commercial Contracts and Arbitration: The East-German Approach, Journal of International Arbitration 1984, Vol. 1, No. 1, s. 39-52.
ŞAHİN, H.: Mücbir Sebep Nedeniyle Borcun İfa Edilmemesi, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
ŞANLI, C.: Milletlerarası Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk, Ankara 1986.