Ana Baba ve Çocuk Arasında Kişisel İlişki Kurulmasında Çocuğun İradesinin Dikkate Alınması

TMK m. 323 hükmü uyarınca “ana ve babadan her biri, velayeti altında bulunmayan veya kendisine bırakılmayan çocuk ile uygun kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkına sahiptir”. Anılan madde hükmünde sadece ana baba yönünden ifade edilmişse de kişisel ilişki kurma hakkı, karşılıklı olup hem ana babanın hem de çocuğun kişilik hakkına dahildir. Kişisel ilişkinin düzenlenmesinde yönlendirici temel düşünce, çocuğun yararı olmakla birlikte, çocuğun iradesi de dikkate alınmalıdır. Zira çocuğun görüşünün alınması, diğer ifadeyle çocuğun dinlenilmesi, çocuğun kişilik hakkının doğrudan bir sonucudur. Çocuğun iradesi, çocuğun yararı ile her zaman örtüşmeyebilir. Bununla birlikte çocuğun iradesi, çocuğun kişiliğinin parçası olarak kişisel ilişki kurma hakkının belirlenmesinde göz ardı edilmemelidir. Diğer taraftan çocuğun iradesi, kişisel ilişki kurma hakkının gerçekleştirilmesi sırasında da dikkate alınmalıdır. Özellikle çocuğun kişisel ilişkiye direnmesi halinde çocuk, buna zorlanmamalıdır. Türk hukukunda çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin mahkeme kararlarının yerine getirilmesi, İcra ve İflâs Kanununun 25/a ve 25/b maddeleri çerçevesinde düzenlenmiştir. Kişisel ilişkinin gerekirse zorla gerçekleştirilebileceğini öngören bu düzenleme, çocuğun yararını olumsuz etkileyebilecek bir uygulamaya yol açabilecek niteliktedir. Çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin hükümlerin, çocuğun yararı ile birlikte çocuğun iradesini de dikkate alan bir bakış açısıyla gözden geçirilmesi isabetli olacaktır. Kişisel ilişki kurulmasını istemenin çocuk yönünden de bir hak olduğu ve bu konuda çocuğun görüşünün alınması gerekliği, Türk hukukuna dâhil uluslararası sözleşmeler çerçevesinde kabul edilmiş bulunmaktadır. Ancak bu husus, Türk Medeni Kanunu temelinde de vurgulanmalıdır. Kişisel ilişki kurma hakkının gerçekleştirilmesi ise İcra ve İflâs Kanunu dışında düzenlenmelidir.

Taking into Account the Child’s Will in Establishing a Personal Relationship Between the Child and Mother-Father

As per Article 323 of the Turkish Civil Code: “Either of the mother and father, who have not been granted parental custody or whose child is not resident with them, are entitled to request the establishment of a reasonable contact with the child.” Although the aforementioned article has been construed in relation only to the mother and father, a request for establishing a personal relationship is reciprocal and is included in not only the mother and father’s but also the child’s personality right. While the main leading factor in regulating the personal relationship is the interest of the child, the child’s will should also be taken into consideration. This is because obtaining the child’s view, or in other words, listening of the child, is a direct outcome of the child’s personality right. The will of the child may not always align with the interest of the child. Nevertheless, as a part of the child’s personality, the will of the child should not be disregarded in regulating the personal relationship. The child’s will should also be taken into consideration during the realization of the right to establish a personal relationship. Especially, if the child resists the personal relationship, he/she should not be forced to the contrary. In Turkish law, forcible enforcement of court decisions regarding the establishment of a personal relationship with the child is regulated in articles 25/a and 25/b of the Enforcement and Bankruptcy Law. These provisions which stipulate that the personal relationship can be forcibly realized, if required, are of a nature that may result in a practice that could negatively impact the interest of the child. The provisions regarding establishing a personal relationship with the child should be re-evaluated with a view that considers the interest and the will of the child. That the right to request establishing a personal relationship is also a right of the child, and that obtaining the child’s opinion is a requirement have been established in international agreements, which are also part of the Turkish law. This aspect, however, should also be emphasised on the basis of the Turkish Civil Code; and the realization of the right to establish personal relationship should be regulated outside the scope of the Enforcement and Bankruptcy Law.

PDF

___

Aksoy Dursun, S. (2021). Çocuk İle Kişisel İlişki Kurma Hakkı ve Uygulamadaki Sorunlar. Türk Medeni Kanunu Hükümlerinin Çocuk Hakları İle Uyumlaştırılması (Editörler: Aslı Makaracı Başak/Seda Öktem Çevik/Gülen Sinem Tek). Ankara: Seçkin Yayınevi, 183- 198.
Akyüz, E. (2013). Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları ve Korunması (3. Baskı). Ankara: Pegem Yayınevi.
Alkan, F. Boşanma Sonrası Ortaya Çıkan Önemli Bir Sorun: Çocukla Kişisel İlişki Kurma (Kurabilme) Hakkı ve Devletin Pozitif Yükümlülükleri. tihek.gov.tr/upload/file_editor/2019/07/1563525442.pdf, 1- 28 (Erişim tarihi: 05.06.2021).
Baygın, C. (2010). Soybağı Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
Belgin, D. (2011). Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına Dair İlâmların İcrası (İİK m. 25, m. 25/a, m. 25/b) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bodenmann, G. ve Rumo- Jungo, A. (2003). Die Anhörung von Kindern aus rechtlicher und psychologischer Sicht. Fampra.ch, 22- 40.
Bräm, V. (1999). Die Anhörung des Kindes im neuen Scheidungsrecht. AJP, 1568- 1573.
Bräm, V. (1999). Die Anhörung des Kindes aus rechtlicher Sicht. SJZ, 309- 312.
Brauchli, A. (1982). Das Kindeswohl als Maxime des Rechts. Zürich: Schulthess Verlag.
Brunner, S. ve Simoni H. (2011). Alltags- und Beziehungsgestaltung mit getrennten Eltern- Mitbestimmen und Mitwirken von Kindern aus psychologischer SichtTrennung und Scheidung: Übergänge im familialen Lebenslauf. FamPra.ch, 349- 361.
Bucher, A. (2009). Natürliche Personen und Persönlichkeitsschutz (4. Auflage). Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag.
Büchler, A. (2017). FamKomm, Scheidung (3. Auflage). Bern: Stämpfli Verlag. Büchler, A. ve Enz, B. V. (2018). Der Persönliche Verkehr- Unter besonderer Berücksichtigung des Kindeswillens. FamPra.ch, 911- 939.
Demir, R. (2020). Türk Medeni Kanunu’na Göre Çocukla Kişisel İlişki Kurulması. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 25 (Sayı 42), 169- 195.
Doğan, G. (2007). Çocuk ile Kişisel İlişki Kurabilme Hakkı. Prof. Dr. Ergon Çetingil ve Prof. Dr. Rayegan Kender’e 50. Yıl Birlikte Çalışma Armağanı, 529- 535.
Dural, M., Öğüz, T. ve Gümüş, M. A. (2018). Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku (13. Bası). İstanbul: Filiz Kitabevi.
Erlüle, F. (2018). Yargıtay Kararları Çerçevesinde Velayetin Kullanılması Kendisine Bırakılmayan Tarafın Çocuğu Ziyaret Hakkı. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 9 (Sayı 2), 259- 284.
Erlüle, F. (2010). Çocuk İle Kişisel İlişki Kurulması. MÜHF- HAD, Cilt 16 (Sayı 3- 4), 217- 248.
Güven, A. (2016). Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına Dair İlâmların İcrası. Ankara: Adalet Yayınevi.
Häberli, T. (2013). Übersicht zur Rechtsprechung im Kindes- und Erwachsenenschutzrecht (März bis Juni 2013). ZKE, 251- 280.
Hegnauer, C. (1999). Grundriss des Kindesrechts (5. Auflage). Bern: Stämpfli Verlag.
Hegnauer, C. (1997). Berner Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Familienrecht, Band II, 2. Abteilung, Die Verwandtschaft, 2. Teilband, Die Wirkungen des Kindesverhältnisses, 1. Unterteilband, Die Gemeinschaft der Eltern und Kinder, Kommentar zu Art. 270- 275 ZGB, Bern: Stämpfli Verlag.
İmamoğlu, S. Hülya (2005). Yeni Medeni Kanundaki Düzenleme ve Velayete Hakim İlkeler Çerçevesinde Tedip Hakkının Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 54 (Sayı 1), 165- 190.
İnan, A. N. (1999). Çocuğun Korunmasında Medenî Kanunumuzun İlkeleri ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşmede Hak Grupları. Cumhuriyet’in 75. Yıl Armağanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 703- 720.
Mavi, Ö. (2008). İcra Takibiyle Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasının Sebepleri, İcrada Uzmanın Rolü ve Çocuğun Durumu. TBB Dergisi (Sayı 74), 269- 281.
Meier, P. ve Häberli, T. (2016). Übersicht zur Rechtsprechung im Kindes- und Erwachsenenschutzrecht (Februar bis April 2016). ZKE 2016, 213- 243.
Meier, P. ve Häberli, T. (2015). Übersicht zur Rechtsprechung im Kindes- und Erwachsenenschutzrecht (Juli bis Oktober 2015). ZKE, 447- 480.
Meier, P. ve Häberli, T. (2014). Übersicht zur Rechtsprechung im Kindes- und Erwachsenenschutzrecht (Juli bis Oktober 2014). ZKE, 514- 550.
Oktay Özdemir, S. (2009). Boşanma Davalarında Çocuklara İlişkin Kararlar Bakımından Çocuğun Dinlenme Hakkı. Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan, Cilt II. İstanbul: 1219- 1242.
Öcal Apaydın, B. ve Hışım, S. (2021). Türk Aile Hukukunda Çocuğun Katılım Hakkı. Türk Medeni Kanunu Hükümlerinin Çocuk Hakları İle Uyumlaştırılması (Editörler: Aslı Makaracı Başak/Seda Öktem Çevik/Gülen Sinem Tek). Ankara: Seçkin Yayınevi, 285- 323.
Özbay, İ. (2009). Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına İlişkin İlamların İcrası (İİK m. 25/a ve İİK m. 25/b). e- akademi, Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, Şubat (Sayı 4).
Öztan, B. (2015). Aile Hukuku (6. Bası). Ankara: Turhan Kitabevi.
Salzgeber, J. ve Schreiner, J. (2014). Kontakt- und Betreuungsmodelle nach Trennung und Scheidung. FamPra.ch, 66- 91.
Schwander, I. (2018). Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch I, Art. 1- 456 (6. Auflage). Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag.
Schweighauser, J. (2017). FamKomm, Scheidung (3. Auflage). Bern: Stämpfli Verlag.
Schwenzer, I. (1994). Die UN- Kinderrechtskonvention und das schweizerische Kindesrecht. AJP, 817- 834.
Schwenzer, I. ve Cottier, M. (2018). Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch I, Art. 1- 456 (6. Auflage). Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag.
Serdar, İ. (2007). Kişisel İlişki Kurma Hakkı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 9 (Özel Sayı),739- 781.
Serozan, R. (2005). Çocuk Hukuku (2. Bası). İstanbul: Vedat Kitapçılık.
Staub, L. (2012). Bedeutung des Kindeswillens und des Persönlichkeitsrechts bei Umgangswiderständen. Der neue Familienprozess, 6. Symposium zum Familienrecht 2011. Zürich: Schulthess Verlag, 141- 161.
Staub, L. (2010). Kontaktwiderstände des Kindes nach der Trennung der Eltern: Ursache, Wirkung und Umgang. ZKE, 349- 362. (Kontaktwiderstände)
Staub, L. ve Kilde, G. (2013). Erinnerungskontakte bei urteilsfähigen Kindern aus psychologischer und juristischer Sicht. ZBJV, 934- 954.
Tschümperlin, U. (1989). Die elterliche Gewalt in Bezug auf die Person des Kindes (Art. 301 bis 303 ZGB). Freiburg: Universitätsverlag.
Vetterli, R. (2017). FamKomm, Scheidung (3. Auflage). Bern: Stämpfli Verlag.
Wolf, S. (1998). Die UNO- Konvention über die Rechte des Kindes und ihre Umsetzung in das schweizerische Kindesrecht. ZBJV, 113- 153.
Yılmaz, C. (2015). Yargıtay Kararları Işığında Çocukla Kişisel İlişki Kurulması. MHB, Yıl 35 (Sayı 1), 103- 141.
Yücel, Ö. (2013). Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı Bağlamında Çocuğun İradesi. Ufuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Aralık (Sayı 2), 117- 137.