DEMİRYOLU İLE YOLCU TAŞIMACILIĞINDAN KAYNAKLANAN AKİT DIŞI HUKUKÎ SORUMLULUK

Demiryolu aracının işletilmesi dolayısıyla üçüncü kişilerin uğradıkları zararlar karşısında demiryolu aracı işletenin akdî ve akit dışı hukukî sorumluluğu meydana gelecektir. Akit dışı sorumluluk, sözleşme dışı temellere dayanan bir haksız fiil/tehlike sorumluluğu olarak nitelendirilmektedir. Bununla birlikte, taşıyıcı ile aralarında sözleşmeden kaynaklanan bir taşıma ilişkisi bulunan yolcuların da demiryolu aracının sebep olduğu zararlardan ötürü haksız fiil sorumluluğu hükümlerine kıyasen taşıyanın sorumluluğuna başvurmaları mümkündür. Böyle bir durumda, akdî sorumluluk ile akit dışı sorumluluk hükümlerinin yarışması söz konusu olacağından, zarar gören, şartları dâhilinde dilerse akdî, dilerse akit dışı sorumluluk hükümlerine başvurabilir. Eski Borçlar Kanunu döneminde demiryolu aracının işletilmesi dolayısıyla üçüncü kişilerin ve yolcuların uğradıkları zararlar karşısında demiryolu aracı işletenin akit dışı hukukî sorumluluğuna uygulanabilecek özel bir kanun veya genel bir tehlike sorumluluğu hükmü olmadığı için sorumluluğun hukukî niteliği öğretide tartışmalıydı. Bu tartışmalar, tehlike sorumluluğunun kural mı yoksa istisna mı olduğuna ilişkindi. Tehlike sorumluluğunun istisna olarak kabul edilmesi hâlinde benzeri olgular için herhangi bir düzenleme bulunmadığından, hakkaniyete aykırı düşen farklı sonuçların ortaya çıkması kaçınılmazdır. Bu adaletsizliği gidermek amacıyla öğretinin, demiryolu aracının işletilmesi dolayısıyla üçüncü kişilerin ve yolcuların uğradıkları zararlar karşısında demiryolu aracı işletenin akit dışı hukukî sorumluluğuna ilişkin çeşitli görüşleri ve Yargıtay'ın çeşitli kararları söz konusudur.

Strict Liability Arisıng from Passenger Transportation by Railway

Operator may have contractual and strict liability because of damages that third parties suffer in consequence of being operated of rail-loading equipment. Strict liability is named as risk liability/tort liability based upon extracontractual principles. Besides, it is possible that passengers, between whom and carrier there is a conveyance relationship, appeal to the responsibility of carrier comparing with provisions of tort liability because of damages which rail-loading equipment causes. In such a case, competition of contractual and strict liability provisions is in question. Thereby, sufferer may appeal to contractual and strict liability provisions in case of meeting the conditions. Under the abrogated Code of Obligations, the legal characteristic of responsibility was open to dispute in doctrine. Because, there was not a specific Code or a common risk liability provision implemented to strict liability of operator in the face of damages of passengers and third parties because of being operated of rail-loading equipment. These discussions were connected with if risk liability is a rule or an exception. In the event of considering risk liability of an exception, it is not become unavoidable that different wrongful outcomes may show up for the reason that there is no regulation for suchlike events. So as to resolve this injustice, different comments of doctrine and Supreme Court decisions about the strict liability of operator in the face of damages of passengers and third parties because of being operated of rail-loading equipment are on the carpet.

PDF

___

Adal, Erhan: Trafik Kazalarında Akit-Dışı Hukukî Sorumluluk, İstanbul 1963.
Akartepe, Alpaslan: Türk Borçlar Kanunu'nun Haksız Fiilden Doğan Borç İlişkileri Alanında Getirdiği Yenilikler ve Değişiklikler, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 1-2, 2012, s. 159-190.
Akçura Karaman, Tuba: "Haksız Fiil Sorumluluğunda Hukuka Aykırılık Unsurunun İrdelenmesi ve Tehlike Kuralı", Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Erden Kuntalp'e Armağan, C. 1, İstanbul 2004.
Akkayan-Yıldırım, Ayça: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Düzenlemeleri Çerçevesinde Kusursuz Sorumluluğun Özel Bir Türü Olarak Tehlike Sorumluluğu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 70, S. 1, 2012, s. 203-220.
Akkurt, Sinan Sami: Türk Sivil Havacılık Mevzuatı ve Uluslararası Konvansiyonlar Kapsamında Sivil Havayolu İle Yolcu Taşımacılığından Kaynaklanan Hukukî Sorumluluk, Ankara 2014.
Aşçıoğlu, Çetin: Trafik Kazalarında Hukukî Sorumluluk ve Tazminat Davaları, Ankara 1989.
Atamer, Yeşim: Haksız Fiillerden Doğan Sorumluluğun Sınırlandırılması: Özellikle Uygun Nedensellik Bağı ve Normun Koruma Amacı Kuramları, İstanbul 1966 (Atamer, Sorumluluk).
Atamer, Yeşim: Revize Edilmiş Türk Borçlar Kanunu Tasarısı'na İlişkin Değerlendirmeler ve Teklifler, Hukukî Perspektifler Dergisi, S. 6, 2006, s. 8-37 (Atamer, HPD).
Ayan, Mehmet: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 8. Baskı, Konya 2013.
Baş, Ece: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Açısından Bina veya Yapı Eserlerinden Doğan Sorumluluk, İstanbul 2011.
Başaklar, Emin: İsviçre Karayolları Trafik Kanunundaki Hukukî Sorumluluğa İlişkin Bir İnceleme, YD., C. 2, S. 1-4, 1976, s. 59-84.
Bolatoğlu, Bolat: Karayolları Trafik Kanuna Göre Motorlu Araç İşletenin Hukukî Sorumluluğu (İşleten Kavramı ve Sorumluluğun Şartları), Ankara 1988.
Büyüksağiş, Erdem: Tehlike Esasına Dayanan Genel Sorumluluk Kuralı Üzerine Eleştirel Değerlendirmeleler, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 1, 2006, s. 1, 2 (Büyüksağiş, Tehlike).
Büyüksağiş, Erdem: Yeni Sosyo-Ekonomik Boyutuyla Maddî Zarar Kavramı, İstanbul 2007 (Büyüksağiş, Zarar).
Çağlar, Özel: Sözleşme Dışı Sorumlulukta Yansıma Zarar ve Giderimine İlişkin Bazı Düşünceler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 50, S. 1-4, 2001, s. 81-106.
Çelebi, Funda: Prof. Dr. İsmet Sungurbey'e Armağan, Borçlar Kanunu Genel Hükümler Konferansları, C. II, Haksız Fiilden Doğan Borç İlişkileri, Borç İlişkisinin Üçüncü Kişilere Etkisi, Borçların ve Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, Zamanaşımı, İstanbul 2014, s. 13-28.
Çeliktaş, Demet: 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nda İşletenin Hukukî Sorumluluğu, İzmir 1987.
Demircioğlu, Huriye Reyhan: Culpa in Contrahendo Sorumluluğu, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (Medeni Hukuk) Anabilim Dalı, Ankara 2007.
Deschenaux/ Tercier: Sorumluluk Hukuku, (Çev. Özdemir, Salim), Ankara 1983.
Deutsch, Erwin: Sorumluluk Hukukunun Temel İlkeleri (Çev. Şeref Ertaş), Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 2, 1981, s. 245- 259.
Erdem, Mehmet: Türk Borçlar Kanunu Uyarınca Tehlike Sorumluluğu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Özel Hukuk Sempozyumu Özel Sayısı, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu, Prof. Dr. Cevdet Yavuz'a Armağan, İstanbul 2011, s. 217-226.
Eren, Fikret: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 18. Baskı, Ankara 2015. (Eren, Borçlar)
Eren, Fikret: Karayolları Trafik Kanununa Göre Motorlu Araç İşletenin Akit Dışı Sorumluluğunun Hukukî Niteliği ve Unsurları, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 39, S. 1-4, 1982 (Eren, Trafik Kazaları).
Eren, Fikret: Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara 1975 (Eren, İlliyet).
Eren, Fikret: Türk Borçlar Hukukunda Tehlike Sorumluluğu, Türkiye-İsviçre Karşılaştırmalı Hukuk Sempozyumu 1, Borçlar Hukuku, 2015 Ankara (Eren, Tehlike).
Erişgin, Nuri: Çevre Kirletenin Hukuksal Sorumluluğunda İlliyet Bağı, Ankara 2005 (Erişgin, Çevre).
Erişgin, Nuri: Tehlike Bağı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 49, S. 1-4, 2000, s. 137-154 (Erişgin, Tehlike Bağı).
Erişgin, Nuri: Tehlike Sorumluluğu, Prof. Dr. İsmet Sungurbey'e Armağan, Borçlar Kanunu Genel Hükümler Konferansları, C. II, Haksız Fiilden Doğan Borç İlişkileri, Borç İlişkisinin Üçüncü Kişilere Etkisi, Borçların ve Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, Zamanaşımı, İstanbul 2014, s. 90-110 (Erişgin, Tehlike Sorumluluğu).
Erten, M. Ali: Borçlar Kanunu veyapı Denetimi Hakkında KHK Açısından Türk Hukukunda Yapıların Neden Oldukları Zararlardan Dolayı Sorumluluk, Ankara 2000 (Erten, Yapı Denetimi).
Erten, M. Ali: Türk Borçlar Hukukuna Göre Bina ve İnşa Eseri Sahiplerinin Sorumluluğu, Ankara 2000 (Erten, Bina ve İnşa Eseri). Gerek, Nüvit: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nda Öngörülen Tehlike Sorumluluğu, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 24, 2011, s. 31.
Görçün, Ömer Faruk/ Görçün, Özhan: Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetimi Perspektifinden Demiryolu Taşımacılığı, 2. Baskı, İstanbul 2010.
Gürsoy, Kemal Tahir: Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 29, S.1-2, 1972, s. 143-197 (Gürsoy, Destekten Yoksun Kalma Tazminatı).
Gürsoy, Kemal Tahir: Haksız Eylem (Fiil)den Doğan Talep Hakkı ve Bu Hakkın Diğer Talep Haklarıyla Yarışması (Dava Hakkının Telahuku), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 31, S. 1-4, 1974, s. 149-184 (Gürsoy, Telahuk).
Havutçu, Ayşe/ Gökyayla, K. Emre: Uygulamada 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanuna Göre Hukukî Sorumluluk, Ankara 1999.
İçel, Kayıhan/ Yurtcan, Erdener: Alman Karayolları Trafik Kanunu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 35, S. 1-4, 1969, s. 399- 413.
İmre, Zahit: Doktrinde ve Türk Hukukunda Kusursuz Mesuliyet Halleri, İstanbul 1945.
Kılıçoğlu, Ahmet M.: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 18. Baskı, Ankara 2014 (Kılıçoğlu, Borçlar).
Kılıçoğlu, Ahmet M.: Manevî Tazminatın Hukuksal Niteliği, Ankara Barosu Dergisi, 1984, S. 1, s. 15-21 (Kılıçoğlu, Manevî Tazminat).
Kılıçoğlu, Ahmet: 2918 Sayılı Yasaya Göre Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğu, BATİDER., C. 12, S. 2-3, 1984, s. 3-52 (Kılıçoğlu, Sorumluluk).
Koç, Nevzat: Bina veyapı Eseri Maliklerinin Hukukî Sorumluluğu, Ankara 1990.
Koçhisarlıoğlu, Cengiz: Objektif Sorumluluğun Genel Teorisi, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 2, 1984, s. 175-305.
Korkusuz, M. Halit: Tehlike Sorumluluğunun Hukukumuzdaki Yeri, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, 16, S. 22-25, 2010-2011, s. 89-99 (Korkusuz, Halit).
Korkusuz, M. Refik: Yeni Borçlar Kanunu Tasarısında Tehlike Sorumluluğu Düzenlemesi, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12-13, S. 16-17-18-19, 2007-2008, s. 23-44 (Korkusuz, Refik).
Kurt, Ekrem: Yapı Malikinin Sorumluluğu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 14, S. 4, 2008, s. 171-192.
Naimi, Tuğba Aytekin: Bina ve Yapı Eseri Malikinin Sorumluluğu, Yüksek Lisans Tezi, Kıbrıs 2011.
Nomer, Haluk N.: 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununa Göre Motorlu Araç İşletenin Hukukî Sorumluluğu, İstanbul Barosu Dergisi, C. 66, S. 1-2-3, 1992, s. 36-89.
Oğuzman, M. Kemal/ Öz, M. Turgut: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. II, 11. Baskı, İstanbul 2014.
Öztaş, İlker: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Açısından Yapı Malikinin Sorumluluğu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Özel Hukuk Sempozyumu Özel Sayısı, 6098
Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu, Prof. Dr. Cevdet Yavuz'a Armağan, İstanbul 2011, s. 189-203.
Öztürkler, Cemal: Uygulama İçinden Ölüm ve Bedeni Zarar Hallerinde Maddî Tazminatın Hesaplanması Teknikleri, Ankara 2003.
Saraç, Senem: Türk Borçlar Kanunu'nda Tehlike Sorumluluğu ve Denkleştirme: TBK. m. 71, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2012.
Schäfer, Hans-Bernd/ Mueller-Langer, Frank: Strict Liability Versus Negligence, http://www.jura.uni.hamburg.de/public/personen/schaefer/strict_liability _versus_negligence.pdf (Erişim Tarihi: 26.8.2015).
Schwenzer, Ingeborg: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Bern 2009.
Scott, WE.: The Theory of Risk Liability and Its Application to Vicarious Liability, The Comparative and International Law Journal of Southern Africa, V. 12, 1979, p. 44-64.
Süzek, Sarper: İş Güvenliği Hukuku, Ankara 1985.
Tandoğan, Haluk: Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, Ankara 1981 (Tandoğan, Sözleşme Dışı Sorumluluk).
Tandoğan, Halûk: Türk Mes'uliyet Hukuku (Akit Dışı ve Akdi Mes'uliyet), 1961 Yılı Birinci Basıdan Tıpkı Baskı, İstanbul 2010 (Tandoğan, Mesuliyet).
Tiftik, Mustafa: Türk Hukukunda Tehlike Sorumluluklarının Genel Kural İle Düzenlenmesi Sorunu, 2. Baskı, Ankara 2005.
Ulusan, İlhan: Tehlike Sorumluluğu Üstüne, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 4, S. 6, 1970, 23 - 57 (Ulusan, Tehlike).
Ulusan, İlhan: Türk Borçlar Kanununda Yer Alan Genel Tehlike Sorumluluğu Kuralına İlişkin Birkaç Tespit ve Hukuk Düzeni Tarafından Faaliyetine İzin Verilmiş Önemli Ölçüde Tehlike Arzeden İşletmelerin Yol Açtığı Zararların Uygun Bir Bedelle Denkleştirilmesi Sorunu, E-Journal Of Yaşar University (Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi), C. 8, Özel Sayı, 2013, s. 2897-2905 (Ulusan, Denkleştirme).
Uyumaz, Alper: Motorlu Taşıt Rehni, İstanbul 2012.
Üçışık, Güzin: Tehlike Sorumluluğunun Genel Kural İle Düzenlenmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu, Ankara 2009, s. 127-145.
Ünal, Mehmet: Manevî Tazminat ve Bu Tazminat Çeşidinde Kusurun Rolü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 35, S. 1-4, 1978, s. 397-437.
Visscher, Louis T.: Encyclopedia of Law and Economics, C. I, Tort Law and Economics, Second Edition, United States of America 2009.
Widmer, Pierre / Wessner, Pierre: Revision und Vereinheitlichung des Haftpflichtrecht Erlaeutender Bericht, Bern 2000.
Widmer, Pierre: Switzerland, Unification of Tort Law: Strict Liability, Kluwer Law International, New York, 2001.
Winiger, Benedit: La Responsabilite Pour Risque Est-Elle Dangereuse Pour la Faute?, Responsabilitie Objektives, Zürich 2003.
Yavuz, Cevdet: Türk Borçlar Kanunu Tasarısı'na Göre "Kusursuz Sorumluluk" Halleri Ve İlkeleri, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 14, S. 4, 2008, s. 29-61.
Yılmaz, Süleyman: Türk Borçlar Kanunu Tasarısında Sebep Sorumluluklarına İlişkin Yeni Hükümler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 59, S. 3, 2010, s. 551-578.
Yongalık, Aynur: "İstisnalar Dar Yorumlanır Kuralı ve Değerlendirilmesi", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 60, S. 1, 2011, s. 1-15.
Yücel, Özge: Türk Borçlar Kanununa Göre Genel Tehlike Sorumluluğu, Ankara 2014.
Zeytin, Zafer: Alman Hukukunda Zarar Kavramı ve Gelişimi-I, Maddî Zarar Olarak "Özel Kullanım Kaybı", Bankacılık ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 20, S. 2, s. 73-89.