Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirlerinin Sınıflandırılması

Temel hak ve hürriyetlere ciddi düzeyde müdahale niteliği taşıyan “koruma tedbirleri” ceza muhakemesi hukukunun önemli konularından biridir. Nitekim 5271 sayılı ve 2005 tarihli Ceza Muhakemesi Kanunu, selefi 1412 sayılı Kanunun aksine, “koruma tedbirleri” başlığını taşıyan ayrı bir bölüm içermesinin yanı sıra koruma tedbirlerine ilişkin oldukça ayrıntılı hükümlere yer vermektedir. Ayrıca ceza muhakemesi hukukunun gelişim süreci içerisinde, yakın tarihlerde, yeni koruma tedbirlerinin kabul edildiği görülmektedir. Örneğin 9 Ağustos 2016 tarihinde yürürlüğe giren 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 63. maddesiyle değişik 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5. maddesinde düzenlenen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı bunlardan biridir. Dolayısıyla ceza muhakemesi hukukunda koruma tedbirleri, gerek nicelik gerekse nitelik bakımından, gittikçe çeşitlilik ve önem kazanmaktadır. Kuşkusuz koruma tedbirlerinin söz konusu gelişim sürecinin önemli teorik yansımaları vardır. Bu çalışma, koruma tedbirlerinin sınıflandırılmasına ilişkin olarak ceza muhakamesi hukuku doktrininde ve ceza muhakemesi mevzuatında esas alınan çeşitli kıstasları açıklamayı ve koruma tedbirlerinin sınıflandırılması konusunda yeni kıstaslar önermeyi amaçlamaktadır.

Classifıcation of Measures of Protection in Criminal Procedure Law

As serious interferences with fundamental rights and freedoms, “measures of protection” are one of the significant titles of criminal procedure law. Just as the Turkish Criminal Procedure Code of 2005 No: 5271, unlike its predecessor, the Code No: 1412, contains not only a part titled “measures of protection”, but also reasonably detailed provisions regarding the measures. Moreover various new measures have been recently adopted, in development process of criminal procedure law, such as prohibition of drawing cheque and opening cheque account in Article 5 of the Cheque Law No. 5941 amended by Article 63 of the Law Amending Certain Laws for Improvement of Investment Environment no. 6728 entered into force on 9 August 2016. Thus measures of protection in criminal procedure law, both quantitatively and qualitatively, are increasingly gaining in diversity and importance. Clearly the development process of measures of protection has some substantial theoretical reflections. This study aims to clarify the classification of measures of protection based on various criteria by the literature on criminal procedure law or regulations of criminal procedure and to offer new criteria for the classification.

PDF

___

Akyazan, Ahmet Emrah, “Teknik Araçlarla İzleme (CMK m. 140)”, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 6, 2007, ss. 83-89.
Aldemir, Hüsnü, Hürriyeti Kısıtlayan Koruma Tedbirleri: Yakalama, Gözaltına Alma, Tutuklama ve Adli Kontrol, 4. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi, 2020. Anayasa Mahkemesi, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/Basvurular/tr/pdf/2016-4557.pdf.
Apiş, Özge, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüpheli/Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek Alınması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 1, 2012, ss. 267-296.
Aprile, Ercole, Le misure cautelari nel processo penale, Seconda edizione, Milano: Giuffrè Editore, 2006.
Aygün, Aydın, “Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı: 8, 2016, ss. 49-73.
Batur Necat, “Ceza Yargılamasında Moleküler Genetik İnceleme”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 126, 2016, ss. 69-94.
Brazzi, Massimo, La difesa dell'indagato nella fase precautelare: L'arresto in flagranza e il fermo, Milano: Giuffrè Editore, 2012.
Canoğlu, Veysel Candan, Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davaları (Haksız Yakalama, Gözaltı, Tutuklama, Arama ve El Koyma), Ankara: Seçkin Yayınları, 2017.
Centel, Nur- Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 16. Bası, İstanbul: Beta Yayınları, 2019.
Centel, Nur- Zafer, Hamide – Çakmut, Özlem, Karşılaştırmalı Tablolu Türk Ceza Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ve İlgili Mevzuat, 9. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları, 2008.
Cihan, Erol – Yenisey, Feridun, Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları, 1996.
Codice di procedura penale, https://www.gazzettaufficiale.it, https://www.camera.it, http://www.parlamento.it, https://www.altalex.com/documents/codicialtalex/2014/10/30/codice-di-procedura-penale.
Conso, Giovanni – Grevi, Vittorio, Commentario breve al nuovo codice di procedura penale, a cura di Vittorio Grevi, Padova: Cedam, 1997.
Çöpoğlu, Hakan Serdar, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Arama Koruma Tedbirinde Belirlilik İlkesi”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2019/1, 2019, ss. 155-229.
Doğan, Recep, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 142, 2019, ss. 93-132.
Donay, Süheyl, Ceza Yargılama Hukuku, 2. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları, 2012.
Duran, Gökhan Yaşar, “Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoyma (CMK m.134)”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 173-174, 2019, ss. 173-241.
Erem, Faruk, Diyalektik Açısından Ceza Yargılaması Hukuku, 6. Baskı, Ankara: Işın Yayıncılık, 1986.
Ergün, Güneş Okuyucu-, “Soruşturmanın Gizliliği”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 59, Sayı: 2, 2010, ss. 243-275.
Ersoy, Uğur, “Bir Koruma Tedbiri Türü Olarak Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini (CMK m. 133)”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 65, Sayı: 4, 2016, ss. 3393-3431.
Feyzioğlu, Metin, “Yasama Dokunulmazlığı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 42, Sayı: 1, 1992, ss. 21-45.
Geleri, Aytekin, “Türkiye’de Terör ve Organize Suçlarla Mücadelede İletişimin Denetlenmesi”, Polis Bilimleri Dergisi, Cilt: 13 (2), 2011, ss. 73-96.
Gökcen, Ahmet, Ceza Muhakemesi Hukukunda Basit Elkoyma ve Postada Elkoyma, Ankara: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1994.
Gökcen, Ahmet – Balcı, Murat – Alşahin, M. Emin – Çakır, Kerim, Ceza Muhakemesi Hukuku, 3. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
Hakeri, Hakan, “Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu'na Göre El Koyma Koruma Tedbiri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 60, 2005, ss. 97-104.
Işık, Mehmet, “Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 110, 2014, ss. 383-398.
İpekçioğlu, Pervin Aksoy, “Yakalama ve Gözaltına Alma Koruma Tedbirleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 9, Özel Sayı, 2007, ss. 1215- 1254.
İpekçioğlu, Pervin Aksoy, “Vücuttan Örnek Alma İşleminin Hukuki Niteliği ve Anayasaya Uygunluğu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, Cilt: 19, Sayı: 2, 2013, ss. 1157-1175.
Kaymaz, Seydi, “Mevcut Yasal Düzenleme Karşısında Telefon ile Yapılan Haberleşmenin Denetlenmesi”, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt.70, Sayı:10–11– 12, 1996, ss. 796-803.
Keçelioğlu, Elvan, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Gözlem Altına Alma”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2015/3, 2015, ss. 221-245.
Keskin, Serap, "Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı", Ed. Korkut Tankuter, İnsan Hakları, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2000, ss. 64-97.
Kızılarslan, Hakan, Türk Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Tüzel Kişilere Özgü Koruma ve Güvenlik Tedbirleri, Ankara: Seçkin Yayınları, 2020.
Kocaoğlu, Serhat Sinan, “Üst ve Büro Araması, Postada Elkoyma, İletişimin Denetlenmesi Gibi Çeşitli Koruma Tedbirlerinin Pasif Öznesi Olarak Kuram ve Uygulamada Avukatın Bağımsızlığı”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2012/1, 2012, ss. 43-69.
Kunter, Nurullah, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 6. Baskı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1978.
Mantovani, Giulia, “Arresto, fermo e allontanamento d’urgenza dalla casa familiare”, diretto da Giulio Illuminati-Livia Giuliani, Trattato teorico pratico di diritto processuale penale, Volume V: Le indagini preliminari e udienza preliminare, (a cura di Daniele Negri), Torino: G. Giappichelli Editore, 2017, ss. 75-174, https://iris.unito.it/retrieve/handle/2318/1638107/334013/Mantovani%20G.%2 c%20Arresto%2c%20fermo%20e%20allontanamento%20d%27urgenza%20da lla%20casa%20familiare.pdf;jsessionid=6B21A63A1B2BA8104BEEB37918E 88183.suir-unito-prod-02.
Negri, Daniele, “Nuove tecnologie e compressione della libertà personale: la sorveglianza con dispositivi elettronici dell’imputato sottoposto a misure cautelari”, Revista Brasileira de Direito Processual Penal, vol. 5, n. 3, set.- dez. 2019, ss. 1255-1275.
Ömeroğlu, Ömer, “Ceza Muhakemesinde Şüpheli ve Sanığın Fizik Kimlik Tespiti”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 115, 2014, ss. 61-102.
Öğütçü, Özlem, Cezai ve Hukuki Boyutlarıyla Tutuklama, Ankara: Seçkin Yayınları, 2019.
Özbek, Veli Özer – Doğan, Koray – Bacaksız, Pınar, Ceza Muhakemesi Hukuku, 13. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2020.
Özbek, Veli Özer – Doğan, Koray – Bacaksız, Pınar, Ceza Muhakemesi Hukuku Temel Bilgiler, 10. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2019.
Özbek, Veli Özer-Kanbur, Mehmet Nihat-Doğan, Koray-Bacaksız, Pınar-Tepe, İlkerBaşbüyük, İsa-Meraklı, Serkan, Açıklamalı-Şematik Pratik Çalışma Kitabı - II- Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2015.
Özen, Mustafa, Ceza Muhakemesi Hukuku Dersleri, 5. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
Özgüven, A. Duygu, “Ceza Muhakemesi Kanunu Çerçevesinde ‘Adli Kontrol’”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 81, 2009, ss. 1-42.
Öztürk, Bahri – Kazancı, Behiye Eker – Güleç, Sesim Soyer, Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri, 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2019.
Öztürk, Bahri-Tezcan, Durmuş-Erdem, Mustafa Ruhan-Gezer, Özge Sırma-Kırıt, Yasemin F. Saygılar-Akcan, Esra Alan-Özaydın, Özdem-Tütüncü, Efser ErdenVillemin, Derya Altınok-Tok, Mehmet Can, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Ed. Bahri Öztürk, 14. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2020.
Schroeder, Friedrich-Christian – Verrel, Torsten, Ceza Muhakemesi Hukuku, Çev. Salih Oktar, Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
Selçuk, Sami, “Doğru Terim ‘Muhakeme’ Değil, ‘Yargılama’dır”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, Cilt: 19, Sayı: 2, 2013, ss. 295-317.
Soyaslan, Doğan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 7. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2018.
Şahin, Cumhur- Göktürk, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku-I, 11. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2020.
Şeker, Hilmi “Duruşmaya Katılma Hakkı”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2017/1, 2017, ss. 221-248.
Tonini, Paolo, Manuale di procedura penale, Undicesima edizione, Milano: Giuffrè Editore, 2010.
Toroslu, Nevzat-Feyzioğlu, Metin, Ceza Muhakemesi Hukuku, 20. Baskı, Ankara: Savaş Yayınevi, 2020.
Tosun, Öztekin, Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri: Cilt I Genel Kısım, 4. Baskı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1984.
Tosun, Öztekin, “Ceza Muhakemesinde İhtiyat Tedbirleri”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, 1968, ss. 7-22.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu, Esas No: 1/535, 1/292, Karar No: 65, 1.12.2004, https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss698m.htm.
Ünver, Yener – Hakeri, Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 17. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
Yaşar, Osman, Yeni İçtihatlarla Uygulamalı ve Yorumlu Ceza Muhakemesi Kanunu, I. Cilt, 9. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2020.
Yaşar, Yusuf, “6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’un 18’inci Maddesinde Yer Alan ‘Seyirden Yasaklanma’ ile ‘Seyirden Yasaklama’ Tedbirleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 1, 2013, ss. 3-38.
Yenisey, Feridun-Nuhoğlu, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2020.
Yıldız, Ali Kemal, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Yakalama ve Gözaltına Alma”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 1, 2006, ss. 131- 214.
Yurtcan, Erdener, Ceza Yargılaması Hukuku, 16. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2019.
Yüce, Turhan Tufan, “Ceza Yargılama Hukukunda Zorlayıcı Önlem Teorisi”, Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 1, 1980, ss. 67-96.
Yüksel, Göksel, “5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Çerçevesinde ‘Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi’”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2011/3, 2011, ss. 287-298.