Fatih ÖZDEMİR, Yıldız AYBAR ERCAN, E. Özlem YİĞİT

Üstün Yetenekli Bireylerin Vatandaşlık Kavramına İlişkin Algıları

Giriş: Vatandaşlık devletlerin ve toplumların kimliklerini korumada önemli bir yere sahiptir. Ülkelerin bilimsel ve teknolojik gelişmelerinde önemli beyin gücünü temsil eden üstün yetenekli bireyler için vatandaşlık daha da önemli hale gelmektedir. Bu noktadan hareketle bu araştırmada Bilim ve Sanat Merkezlerinde (BİLSEM) eğitim alan üstün yetenekli bireylerin vatandaşlık kavramına yönelik algılarının ortaya koyulması amaçlanmaktadır. Yöntem: Çalışma nitel araştırma desenlerinden fenomonolojik desen ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim öğretim yılında İstanbul BİLSEM’lerde eğitim gören 13’ü erkek 10’u kadın olmak üzere toplam 23 6. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından geliştirilmiş olan yapılandırılmış görüşme formuyla elde edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Bulgular: Üstün yetenekli öğrencilerin vatandaşlığı; bir yerde yaşayan, ait olduğu yere karşı bazı temel sorumlulukları ve hakları olan birey olarak tanımladıkları belirlenmiştir. Öğrenciler kendilerini çoğunlukla iyi vatandaş olarak tanımlarken iyi vatandaşın çevresine ve ülkesine karşı sorumlulukları olduğunu ifade etmektedirler. Devletin insanların bir arada yaşadığı siyasal kurum olduğu görüşü bağlamında, sosyal ve hukuk devleti anlayışı hâkimdir. Vatandaşın temel sorumlulukları ülkeye ve topluma saygılı, çalışkan bireyler olmak olarak ifade edilmiştir. Öğrencilerin çoğunluğu kendini ülkeye bağlı hissederken, bağlılıkta en önemli etken kültür ve tarih olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye vatandaşı olmanın en olumlu yanı tarihi miras olarak görülürken, öğrencilerin bir kısmının gelişmiş Batı ülkelerinin vatandaşı olmayı istemesi dikkat çekmektedir. Tartışma: Öğrencilerin görüşleri vatandaşlık ve devlet tanımlamalarıyla beyin göçü temeline dayanan başka ülke vatandaşlığı konularında alanyazında yer alan çalışmalarla büyük oranda örtüşmektedir. Fakat bu çalışmada diğer çalışmalardan farklı olarak, üstün yetenekli bireylerin ayırt edici özellikleri arasında bulunan araştırmacı kişilik, vatandaş özellikleri arasında vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Vatandaşlık, vatandaşlık algısı, üstün yetenekli, üstün zekâlı, BİLSEM

Perceptions of Gifted People on The Concept of Citizenship

Introduction: Citizenship plays a crucial role in protecting the identity of states and societies. Citizenship becomes even more important for gifted people who make important contributions to the scientific and technological development of a country. From this point of view, this study aims to explore the perceptions of gifted people trained at Science and Art Centers (SAC) in relation to the concept of citizenship. Method: The study was conducted using a phenomenological design, one of the qualitative research designs. The study group of the research consisted of 23 6th grade students, 13 boys and 10 girls, studying at Science and Art Centers (BİLSEM) in İstanbul in the academic year 2020-2021. The data of the study was collected using a structured interview form developed by the researchers. Descriptive analysis was used to analyse the data. Findings: It was found that gifted students defined citizenship as a person living in a place and having some basic duties and rights to the place to which they belong. The students mostly defined themselves as good citizens and stated that a good citizen has responsibilities towards his environment and country. In the context of the view that the state is a political institution in which people live together, the understanding of a social and legal state dominates. The main responsibility of citizens is seen in being hardworking and respecting the country and society. The majority of students feel connected to their country, with the most important factor for this connection being culture and history. While the most positive aspect of being a citizen of Turkey is its historical heritage, it is noteworthy that some of the students wish to be citizens of the developed Western countries. Discussion: The students’ views are largely consistent with studies in the literature on citizenship and state definitions and citizenship of other countries based on brain drain. However, unlike other studies, this one emphasized researcher personality, which is one of the distinguishing characteristics of gifted individuals, among the characteristics of citizens.

Keywords:

Citizenship, perception of citizenship, gifted, talented, SAC,

PDF

___

Acun, İ., Demir, M. & Göz, N.L. (2010). Öğretmen adaylarının vatandaşlık yeterlilikleri ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişki. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 107-123.
Akhan, N. E. & Çiçek, S. (2019). Karşılaştırmalı sosyal bilgiler öğretimine bir örnek: Türk ve Rus ortaokul öğrencilerinin “iyi vatandaşlık algıları”. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(27), 177-195. https://doi.org/10.35675/befdergi.430390
Alptekin, D. (2011). Toplumsal aidiyet ve gençlik: Üniversite gençliğinin aidiyeti üzerine sosyolojik bir araştırma. (Tez Numarası: 294490) [Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
Bakioğlu, A. & Kurt, T. (2009). Öğretmenlerin demokrasi vatandaşlık ve vatanseverlik algılarının nitel olarak incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi Sayı: 29, 19-39.
Baloğlu, U.N. (2013). 8. sınıf Amerikan ve Türk öğrencilerinin vatandaşlık ile ilgili algılarının karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 38(170), 281-293.
Berkowıtz, M. W., & Hoppe, M. A. (2009). Character education and gifted children. High Ability Studies, 20(2), 131-142. 10.1080/13598130903358493
Boğazlıyan, B. & Yılmaz, A. (2018). Ortaokul 8. Sınıf Öğrencilerinin Vatandaşlık Üzerine Metaforik Algıları. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 70-89. Coşkun Keskin, S. & Yüceer, D. (2013). Danimarka’da vatandaşlık eğitimi. Journal of Social Studies Education Research, 4(1), 97-120.
Coşkun, B. (2007). Görsel sanatlarda üstün yetenekli çocukların eğitim ile ilgili öğretmen görüşleri ve değerlendirmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri. M. Bütün ve SB Demir, Çev.(Eds.). Siyasal Kitapevi.
Cross, T. L., Andersen, L., Mammadov, S. & Cross, J. R. (2017). Social and emotional development of students with gifts and talents. School of Education Book Chapters. 14. https://scholarworks.wm.edu/educationbookchapters/14
Çifçi, T. & Dikmenli, Y. (2016). Üniversite öğrencilerinin vatan algısı ve geçmişe dönük değişimi. Electronic Turkish Studies, 11(3). http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9286
Davaslıgil, Ü. & Zeana, M. (2004). Üstün zekâlıların eğitimi projesi. 1. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Bildiriler Kitabı, İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 84-86.
Elveren, A. Y., Toksöz, G., Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları, Ö., ... & Akpınar, T. (2018). Türkiye’de Beyin Göçü Yazını ve Bir Alan Araştırması. Gürhan Fişek’in İzinde Ortak Emek Ortak Eylem, Siyasal Kitabevi, Ankara, pp 191-214.
Enç, M. (1974) Beyin gücü göçü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 131-139.
Enç, M. (1979). Üstün beyin gücü: Gelişim ve eğitimleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Er, H. & Ünal, F. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin demokrasiye ilişkin görsel algılarının incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 93-106.
Erdik, E. (2016). Güney Kore'de üstün zekâlılar eğitimi ve Han Nehri mucizesi: gezi notları. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 3(2), 1-67.
Gagne, F. (1998). A proposal for subcategories within the gifted or talented populations. Gifted Child Quarterly, 42, 87–95.
Gibson, K., Rimmington, G., & Landwehr-Brown, M. (2008). Developing global awareness and responsible world citizenship with global learning. Roeper Review, 30, 11-23. 10.1080/02783190701836270
Goodlad, J. I., & McMannon, T. J. (Eds.). (2004). The teaching career. Teachers College Press.
Grıgnon, M., Owusu, Y. & Sweetman, A. (2012). The ınternational migration of health professionals. Iza Discussion Paper, pp.1-39.
Güler, A. (1989). Türkiye Cumhuriyeti eğitim politikasının ana devreleri ve karakteristikleri. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:4, 45-67.
Güneş, C. & Çetin, T (2020). Ortaokul öğrencilerinin beyin göçü kavramına ilişkin algılarının incelenmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi.55(2),928-955. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.20.05.1330.
Howard, S. & Gill, J. (2010). It's like we're a normal way and everyone else is different: Australian children's constructions of citizenship and national identity. Educational Studies, 27(1), 87-103.https://doi.org/10.1080/03055690020002152
İstanbul Ekonomi Araştırma (İEA) (2019). Türkiye’nin göç karnesi. https://www.turkiyeraporu.com/trkiyeningockarnesi, adresinden 11.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
Johnson, J. (2018). Gifted learners as global citizens: global education as a framework for gifted education curriculum. culminating projects in teacher development. (Master Tesis, St. Cloud State University)
Kalfa Ataay, C. (2016). Hayek ve Friedman’ın devlet anlayışı. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi. 4, (1), 129-151. 10.14782/sbd.2016117950
Kaya, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık algıları ile politik ilgi ve katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Tez Numarası: 349961) [Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
Kaya, M. (2009). Beyin göçü entelektüel sermaye erozyonu. Bilgi çağının gönüllü göçerleri beyin gurbetçileri. Eğitime Bakış, 5.13, 13-29.
Kılınç, E., & Dere, İ. (2013). Lise öğrencilerinin 'iyi vatandaş' kavramı hakkındaki görüşleri. Journal of Social Studies Education Research, 4(2).
Kıray, G. (2013). Khatena- Torrance Yaratıcılık Algı Envanterinin Türkiye koşullarına uyarlanması (Tez No:408921) Yüksek Lisans Tezi, Arel Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
Kızılay, N. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenim: Bana göre iyi vatandaş. Journal of Turkish Studies10(11), 987-1006. 10.7827/TurkishStudies.8468
Kurnaz, A. (2018). Üstün yetenekli öğrencilerde değerlerin gözlemlenme durumu ve öğrencilerin bu değerlere ilişkin algılarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 47(Özel Sayı 1), 413-436.
Kurnaz, A., Çiftci, Ü. & Karapazar, H. (2013). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin değer algılarının betimsel bir analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 185-225.
Miller Idriss, C. (2006). Everyday understandings of citizenship in Germany. Citizenship Studies, 10(5), 541-570. Öcal, A., & Kemerkaya, G. (2011). Yetiştirme yurdunda kalmış yetişkinlerin devlet ve vatandaşlık algıları üzerine nitel bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2011, 30(1), 63-82
Özbay, Y. (2013). Üstün yetenekli çocuklar ve aileleri. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayını. PDF kitap. ISBN: 978-605-4628-54-4.
Özkan, R., & Taşkın, M. A. (2014). İlköğretim öğrencilerinin vatan olgusuna ilişkin algılarının belirlenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 7(17), 889-906. http://dx.doi.org/10.14225/Joh461
Özmen, F., & Kömürlü, F. (2013). Türkiye’de üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin eğitimine ilişkin politika ve uygulamalar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 35-56.
Pakdil, N. (2010). Batı notları. Edebiyat Dergisi Yayınları.
Pamuk, A. (2009). Vatandaş yetiştirme aracı olarak tarih öğretimi: orta öğretim düzeyinde öğretmen, öğrenci ve veli görüşleri (Trabzon-Tunceli örneği). (Tez Numarası: 250853) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
Sak, U., Ayas, M. B., Sezerel, B. B., Öpengin, E., Özdemir, N. N., & Gürbüz, S. D. (2015). Türkiye'de üstün yeteneklilerin eğitiminin eleştirel bir değerlendirmesi. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 5(2), 110.
Sezer, Ö., & Vural, T. (2010). Kamu hizmetlerinin sunumunda devletin değişen rolü ve merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında yetki ve görev paylaşımı. Maliye Dergisi, 159, 203-219.
Sorularla Bilim ve Sanat Merkezleri (BİLSEM) (2015) http://aydintbbilsem.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/09/18/757529/dosyalar/2017_03/22115254_SORULARLA_BYLSEM.pdf adresinden 02.01.2021 tarihinde alınmıştır.
Sönmez, V., & Alacapınar, F. (2016). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Metotları (4. Baskı). Anı yayıncılık.
Sternberg, R. J. (2017). Accel: A new model for identifying the gifted. Roeper Review, 39(3), 152-169.
Suğur, N., & Doğru, E. S. (2010). Koruma altındaki çocukların aile ve devlet algısı üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(01), 115-133.
Tanrısevdi, F., Durdu, İ. & Tanrısevdi, A. (2019). Beyin göçü mü, beyin gücü mü? Journal of Travel & Tourism Research, 15. 133-158.
Tansel, A., & Güngör, N. D. (2006). türkiye’den “beyin göçü”: yurda dönmeyen öğrencilere ilişkin anket sonuçları. İktisat İşletme ve Finans, 21(246), 5-29.
Türk Dil Kurumu (TDK) (2020).https://sozluk.gov.tr/ adresinden 07.09.2020 tarihinde alınmıştır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2019). Uluslararası Göç İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Uluslararasi-Goc-Istatistikleri-2019-33709, adresinden 11.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü (TÜSSİDE) (2009). Üstün Yetenekliler/ Zekalılar Çalıştayı (BİLSEM MODELİ) Rapor. TÜBİTAK Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü. Kocaeli.
Yeşilbursa, C. C. (2015). Turkish pre-service social studies teachers’perceptions of “Good” cizitezship, Academic Journals, 10(5), 634-640.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (Dokuzuncu Baskı). Seçkin Yayınları.
Yıldırım, D. T. (2016). Üstün Yetenekliler İçin Değerler Eğitimi Dersinin Önemi. Current Research in Education, 2(2), 99-120.
Yılmaz, K. (2013). İlköğretim Öğrencilerinin Vatandaşlık Eğitimi ile İlgili Temel Kavramlara İlişkin Algılarının İncelenmesi. HÜEF Dergisi, 28(1), 453-463.
Yiğit, E. Ö. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının gözünden vatandaşlık ve Türk vatandaşlığı. Elementary Education Online, 16(2)10.17051/ilkonline.2017.30470