Türkiye’de 2002-2018 Yılları Arasında Geliştirilen Tutum Ölçeklerinin Ölçek Geliştirme Süreci Açısından İncelenmesi

Bu araştırma kapsamında belirli yıllar içerisinde eğitim alanında kullanılan tutum ölçeğigeliştirme çalışmalarının ölçek geliştirme süreçlerine uygunluğunun incelenmesiamaçlanmaktadır. Bu sayede ölçek geliştirme süreci ile ilgili alanyazında sıklıkla karşılaşılansorunlar belirlenmiş olacaktır. Ayrıca bu çalışma bundan sonraki tutum ölçeği geliştirmeçalışmaları için de yol gösterici ve bilgi verici olması açısından önemli görülmektedir. Bukapsamda ULAKBİM’de taranan yerel dergiler ve elektronik ortamda tam metinlerineulaşılabilen eğitim dergilerinde tarama yapılmış ve 2002-2018 yılları arasında Türkiye’deeğitim alanında yapılmış tutum ölçeği geliştirme çalışmaları, tutum ölçeği geliştirilirken dikkatedilmesi gereken noktalar dikkate alınarak incelenmiştir. Bu çalışma nitel bir çalışma olup,araştırmacılar tarafından önceden belirlenen bir kontrol listesi kullanılarak, her bir ölçüt (kriter)için uygun olan ve olmayan çalışmaların frekansları belirlenmiştir. Çalışma sonucunda tutumölçeği geliştirme çalışmalarında, alanyazında sıklıkla yanlış yapılan ya da eksik bırakılannoktalar saptanmıştır. Test ve ölçek geliştiricilere, bu sürecin önemli ve titizlik gerektiren birsüreç olduğunu unutmayıp çalışma kapsamında altı çizilen noktalara duyarlı biçimdeyaklaşmaları önerilmiştir.

A Review of Attitude Scales Developed in Turkey Between 2002-2018 Regarding The Scale Development Process

The purpose of this study is to determine the degree to which the process steps to be taken intoaccount in developing attitude scale for use in education and psychology are met. In this way,the problems encountered in the literature about the scale development process will beidentified. In addition, this study is considered important in terms of being guiding andinformative for the next attitude scale development studies. The journals indexed in ULAKBIMand Turkish educational journals that can be accessed full texts electronically are included inthe scope of the study. In this context, 112 attitude scales development studies conducted in thefield of education between 2002 and 2018 in Turkey were examined. This study is a qualitativestudy as it is conducted by taking into consideration the studies developing attitude scale aswell as the points that ought to be considered while developing attitude scale. Articles wereexamined according to pre-determined criteria, and the frequency values were obtained for eachcriterion. Attitude scale development studies within the scope of this study have attempted todetermine the points which are often inaccurate or incomplete in the literature. It isrecommended that the points highlighted in the findings of this study are taken intoconsideration and the scale development process should be considered as an important andrigorous process.

Keywords:

attitude attitude scale, scale development procedure,

___

Acar-Güvendir, M. and Özer-Özkan, Y. (2015). The examination of scale development and scale adaptation articles published in Turkish academic journals on education. Electronic Journal of Social Science, 14(52), 23-33. doi: 10.17755/esosder.54872
Anastasi, A. (1988). Psychological testing (6th Ed.). New York, NY: MacMillan Publishing Co. Inc.
Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve psikolojide ölçme: Klasik test teorisi ve uygulaması. Ankara: ÖSYM Yayınları.
Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Boztunç-Öztürk, N., Eroğlu, G. and Kelecioğlu, H. (2014). A review of articles concerning scale adaptation in the field of education. Education and Science, 40(178), 123-137. doi: 10.15390/EB.2015.4091
Child, D. (2006). The essentials of factor analysis. London: A&C Black.
Coaley, K. (2010). Psychological assessment and psychometrics. California, CA: Sage Publications.
Cohen R. J., and Swerdlik M. E. (2010). Psychological testing and assessment. Boston, MA: McGraw-Hill Companies.
Crocker, L., and Algina, J. (1986). Introduction to classical and modern test theory. USA: Rinehart and Winston Inc.
Cronbach, L. J. (1990). Essentials of psychological testing (5th ed.). New York, NY: Harper Collins Publishers.
Çüm, S., and Koç, N. (2013). The review of scale development and adaptation studies which have been published in psychology and education journals in Turkey. Journal of Educational Sciences and Practices, 12(24), 115-135.
De Vellis, R. F. (2003). Scale development theory and applications. California, CA: SAGE Publication Inc.
Erkuş, A. (2003). Psikometri üzerine yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Erkuş, A. (2007). Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarında karşılaşılan sorunlar. Turkish Journal of Psychology, 13(40), 17-25.
Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1: Temel kavramlar ve işlemler. Ankara: Pegem Akademi.
Gorsuch, R. L. (1983). Factor analysis. New Jersey, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Henson, R., and Roberts, J. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research: common errors and some comment on ımproved practice. Educational and Psychological Measurement, 66(3), 393-416. doi: 10.1177/0013164405282485
Hinkin, T. R. (1995). A review of scale development practices in the study of organizations. Journal of Management, 21(5), 967-988. doi: 10.1177/014920639502100509
Kaya-Uyanık, G., Güler, N., Taşdelen-Teker, G. and Demir S. (2017). Investigation of scale development studies conducted in educational sciences published in Turkey by many-faceted rasch model. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 8(2), 183-199. doi: 10.21031/epod.291367
Kilmen, S. (2017). Ölçme ve değerlendirmede temel kavramlar. In R. N. Demirtaşlı (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme (pp. 25-56). Ankara: Anı Yayıncılık.
Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. New York, NY: Routledge.
Kline, R. B. (2013). Exploratory and confirmatory factor analysis. In Y. Petscher and C. Schatsschneider (Eds.), Applied quantitative analysis in the social sciences (pp. 171-207). New York, NY: Routledge.
Likert, R. (1932). A technique fort he measurement of attitudes. New York: Archives of Psychology.
Miles, M., and Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage Publications.
Murphy K. R., and Davidshofer C. O. (2005). Psychological testing: Principles and applications. New Jersey, NJ: Pearson Education International.
Özgüven, İ. E. (2011). Psikolojik testler. Ankara: Pegem Yayınları.
Rust J., and Golombok S. (1997). Modern psychometrics: The science of psychological assessment. New York, NY: Routledge.
Schriesheim, C. A., Powers, K. J., Scandura, T. A., Gardiner, C. C., and Lankau, M. J. (1993). Improving construct measurement in management research: comments and a quantitative approach for assessing the theoretical content adequacy of paper-and-pencil survey-type ınstruments. Journal of Management, 19(2), 385- 417. doi: 10.1016/0149-2063(93)90058-U
Schultz, D. P., and Schultz, S. E. (2007). Modern psikoloji tarihi [A history of modern psychology]. (Y. Aslay, Trans.). İstanbul: Kaknüs Yayınları. (Orijinal kitabın yayım tarihi 2004)
Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Tavşancıl, E., and Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
Tavşancıl, E., Güler, G., and Ayan, C. (2014, June). Review of attitude scales developed in Turkey between 2002 and 2012 regarding scale developing process. Paper presented at the Annual Meeting of the 4th Congress on Measurement and Evaluation in Education and Psychology, Hacettepe University, Ankara, Turkey.
Tezbaşaran, A. A. (2008.) Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Tezbaşaran, A. A. (1996). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Thurstone, L. L. (1929). Theory of attitude measurement. Psychological Review, 36(3), 222-241. doi: 10.1037/h0070922
Turgut, F., and Baykul, Y. (2010). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Turgut, M. F. (1977). Ölçmede geçerlik [Yayınlanmamış ders notları 3].
Wiersma, W. (2000). Research methods in education: an ıntroduction. Needham Heights, MA: Allyn and Bacon, A Pearson Education Company.
Worthington, R. L., and Whittaker, T. A. (2006). Scale development research: A content analysis and recommendations for best practices. The Counseling Psychologist, 34(6), 806-838. doi: 10.1177/0011000006288127