İstismarı Önlemede Psikolojik Danışmanların Etik, Yasal Sorumlulukları ve Önleyici Rehberlik Çalışmalarına Öneriler

Milli Eğitim Bakanlığı, her yıl ülke genelindeki eğitim kurumlarında çalışan psikolojik danışmanlar tarafından rehberlik planlarına dâhil edilerek yıl boyunca çalışmalar yapmaları için iki genel rehberlik hizmeti hedefi belirlemektedir. Bakanlık tarafından 2018-2019 eğitim öğretim yılı için belirlenmiş bu iki genel hedeften biri ihmal ve istismardan korunma olmuştur. Bu durum ihmal ve istismar konusunun ülke genelinde var olan bir sorun olduğunu işaret ederken aynı zamanda okul ve rehberlik araştırma merkezlerinde çalışan psikolojik danışmanlara son derece önemli bir konudaki sorumluluklarını hatırlatır niteliktedir. Bu önemli sorumluluk göz önüne alınarak derlenen bu makalenin amaçları şu şekilde sıralanmaktadır: (1) ihmal ve istismarı tanımlayarak yaşanan istismarın çocuklar üzerindeki belirtilerini tartışmak, (2) psikolojik danışmanların ihmal ve istismar konusundaki etik ve yasal sorumluluklarının çerçevesini çizmek, (3) adli ihbar sürecini açıklamak, (5) okullarda ve rehberlik araştırma merkezlerinde çalışan psikolojik danışmanlara önleyici rehberlik çalışmaları ile ilgili bilgi vererek genel kabul görmüş istismarı önleme programlarını tanıtmak (6) önleyici rehberlik çalışmaları ve krize müdahale ile ilgili öneriler sunmak.

Ethical, Legal Responsibilities of Counselors in Preventing Abuse and Suggestions for Preventive Guidance

Each year, the Ministry of National Education in Turkey sets out two general guidance servicesgoals to be included in guidance plans by counselors working in educational institutionsthroughout the country. One of these two general goals determined by the Ministry for the 2018-2019 academic year was protection from neglect and abuse. This indicates that neglect andabuse is a problem that exists throughout the country, and also reminds the counselors workingin schools and guidance research centers on their responsibilities on an extremely importantissue. Considering this important responsibility in mind, the objectives of this article are asfollows: (1) to define the neglect and abuse, and discuss the symptoms of abuse on children, (2)to frame the ethical and legal responsibilities of counselors about child neglect and abuse, (3)to explain the judicial report process (5) to introduce generally accepted abuse preventionprograms by providing information on evidence based-counseling programs to counselorsworking in schools and guidance research centers; and (6) to provide advice on preventiveguidance and crisis interventions.

Keywords:

Neglect, abuse, ethics, legal responsibilities, preventive guidance evidence-based counseling,

___

Açar, A. ve Tekin, U. (2018). Ortaöğretim kurumlarındaki öğretmenlerin çocukluk çağı travmatik yaşantı düzeyi ile çocuk istismarına yönelik farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 10-24.
Akbaş, G. E. (2014). Farklı sosyoekonomik düzeydeki ergenlerin çocukluk dönemi istismar yaşantıları: Ankara Altındağ ve Çankaya örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 25(2), 75-96.
Alaggia, R. (2004). Many ways of telling: Expanding conceptualization of child sexual abuse disclosure. Child Abuse & Neglect, 28, 1213- 1227.
American Counseling Association (2014). ACA code of ethics. Alexandria, VA: Author.
American School Counselor Association (2016). ASCA Ethical Standards for School Counselors. Alexandria, VA: Author.
American School Counselor Association (2017). The professional school counselor and the ıdentification, prevention and ıntervention of behaviors that are harmful and place students at-risk. Retrieved from https://www.schoolcounselor.org/asca/media/asca/PositionStatements/PS_AtRi sk.pdf
Aslan, F. ve Erkol, Z. (2019). Yıllarca karanlıkta kalan ensest. Nobel Med, 15(3), 52- 57.
Bryant, J. K. (2009). School Counselors and Child Abuse Reporting: A National Survey. Professional School Counseling, 12(5), 333-342.
Cooper, S. J. (1991). New strategies for free children: Child abuse prevention for elementary school children. Columbus, OH: The National Assault Prevention Center.
Çeçen-Eroğul, A. R., and Kaf-Hasircı, O. (2013). The effectiveness of psychoeducational school-based child sexual abuse prevention training program on Turkish elementary students. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(2), 725–729.
Çocuk Koruma Kanunu (2005). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5395.pdf adresinden erişilmiştir.
Dedeler, M., Öpöz, T. ve Öztürk, C. (2016). Çocukluk çağı cinsel istismarına yönelik tedavi ve önleme yaklaşımları: Bir gözden geçirme. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi , 3(1) , 28-43. doi: 10.31682/ayna.470637
İnsan Hakları Derneği (2008). Çocuk ihmali ve istismarını önleme: Öğretmenler ve aileler için eğitim kılavuzu. Ankara: Berkay Ofset.
Hazzard, A. P., Webb, C, Kleemeier, C, Angert, L., and Pohl, L. (1991). Child sexual abuse prevention: Evaluation and one-year follow-up. Child Abuse and Neglect, 15, 123-138.
Harvey, P., Forehand, R., Brown, C., and Holmes, T. (1988). The prevention of sexual abuse: Examination of the effectiveness of a program with kindergarten-age children. Behavior Therapy, 19, 429–435.
Kardaş, F. ve Yalçın, İ. (2016). Kanıta dayalı uygulamalar ve psikolojik danışman ve rehberlik alanına yansımaları. Türk Psikoljik Danışma ve Rehberlik Dergisi,6(45), 13-24.
Keklik, İ. (2010). Psikolojik danışma alanının hak savunuculuğu bağlamında birey ötesi sorumlulukları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(33), 89- 99.
Koca, M. (2012). Çocuk istismarında ihbar yükümlülüğü. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3, 113-127.
Koçtürk, N. (2018). Çocuk ihmalini ve istismarını önlemede okul çalışanlarının sorumlulukları. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 38-47.
Koçtürk, N. (2019). Tekrarlanan cinsel istismar mağduriyeti ve okul ortamında yapılması gerekenler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 8(2), 965- 990.
Koçtürk, N., and Yüksel, F. (2018) The characteristics of child sexual abuse in the school environment in Turkey. Journal of Child Sexual Abuse, 27(7), 852-869. doi: 10.1080/10538712.2018.1501787
Korkut, F. (2004). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Anı Yayıncılık.
Lambie, G. W. (2005). Child abuse and neglect: A practical guide for professional school counselors. Professional School Counseling, 8(3), 249-258.
Macklem, G. L. (2014). Preventive mental health at school: Evidence-based services for students. Newton, MA: Springer.
McElvaney, R. (2016). Helping Children to Tell About Sexual Abuse Guidance for Helpers. Philadelphia, PA: Jessica Kingsley Publishers.
Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği (2017). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/11/20171110-2.htm adresinden erişilmiştir.
Minard, S. M. (1993). The School Counselor’s Role in Confronting Child Sexual Abuse. The School Counselor, 41(1), 9-15.
Nazlı, S. (2007). Psikolojik danışmanların değişen rollerini algılayışları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(10), 1-17.
O'Connell, M. E., Boat, T., and Warner, K. E. (Eds.). (2009). Preventing mental, emotional, and behavioral disorders among young people: Progress and possibilities. Washington, DC, US: National Academies Press.
Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2018). Rehberlik Hizmetlerinin Yürütülmesi. http://battalgaziram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/44/05/763698/dosyalar/2018 _09/13104525_bakanlYk_yazY.pdf adresinden erişilmiştir.
Paslı, F. (2017). Cı̇ nsel istı̇smara uğrayan çocukların ekolojı̇ k sı̇ stem yaklaşımı açısından ı̇ ncelenmesı̇ . Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(2), 39-53.
Polat, O. (2018). Türkiye’de çocuk istismarı raporu – 2. ASUMA - Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Suç ve Şiddetle Mücadele Uygulama ve Araştırma Merkezi. İstanbul.
Prevent Child Abuse America. (2019). Recognizing child abuse: What parents should know. Retrieved from http://preventchildabuse.org/resource/recognizing-childabuse-what-parents-should-know/
Psikososyal Koruma, Önleme ve Krize Müdahale Hizmetleri Yönergesi (2019). http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_04/11165830_psikososyal_kor uma_Ynleme_krize_mYdahale_hizmetleri_yYnergesi.pdf adresinden erişilmiştir.
Remley, T. P., and Herlihy, B. (2014). Ethical, legal, and professional issues in counseling. Upper Saddle River, NJ: Pearson Inc.
Çocuk İzlem Merkezi. (2012). T.C. Resmi Gazete (28431, 04 Ekim 2012). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/10/20121004-5.htm adresinden erişilmiştir.
Sağlık Bakanlığı (2019). Çocuk izlem merkezi (ÇİM) listesi. https://khgmsaglikhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR,43119/cocuk-izlem-merkezicim-listesi.html adresinden erişilmiştir.
Sanay, B. (2018). Kardeşini doğurmak: Türkiye’de ensest gerçeği. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık ve Yapımcılık Tic. A. Ş.
Sivis-Cetinkaya, R. (2014). Ethical dilemmas of Turkish counsellors: A critical incidents study. British Journal of Guidance & Counselling, 43, 476-491. doi:10.1080/03069885.2014.987726
Sivis-Cetinkaya, R. (2015). Turkish school counselors’ experiences of reporting child sexual abuse: A brief report. Journal of Child Sexual Abuse, 24(8), 908-921. doi:10.1080/10538712.2015.1084072
Tat, M. C. ve Öztürk, A. (2019). Çocuk cinsel istismarında kendini açığa vurma sürecinde ekolojik sistem modeli yaklaşımı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(3), 363-385. doi:10.18863/pgy.45511
Topping, K. J., and Barron, I. G. (2009). School-based child sexual abuse prevention programs: A review of effectiveness. Review of Educational Research, 79(1), 431. doi: 10.3102/0034654308325582
Toydemir, A. ve Efilti, E. (2019). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin çocuk ihmal ve istismarına ilişkin bilgi ve farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi,10(17), 490-519.
Türk Ceza Kanunu. (2004). https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5237.html adresinden erişilmiştir.
Türk Dil Kurumu (2019). Türkçe güncel sözlük. http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5d9 4a448eeabb8.53510086 adresinden erişilmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu (2019). İstatistiklerle Çocuk, 2018. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30708 adresinden erişilmiştir.
Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği (2011). Psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışanlar için etik kurallar. Ankara.
UNICEF (2004). Birleşmiş Milletler Çocuk hakları Sözleşmesi. https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF_CocukHaklarinaDair Sozlesme.pdf adresinden erişilmiştir.
Van der Kolk, B. (2015). The body keeps the score: Brain mind, and body in the healing of trauma. New York, NY: Penguin Books.
Yılmaz, Y. (2019). Okul temelli cinsel istismardan koruma psiko-eğitim programının öğrenciler, öğretmenler ve ebeveynlerin bilgi düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 564612).
Yüksel, F., Keser, N., Odabaş, E., Kars, G. B., Yurtkulu, F., Daşkafa, F. ve Cayrat, E. (2013).Çocuk istismarı ve çocuk izlem merkezleri. Tıbbı sosyal hizmet dergisi, 12(2), 18-23.
Walker, H. M., and Shinn, M. R. (2002). Structuring School-Based Interventions to Achieve Integrated Primary, Secondary, and Tertiary Prevention Goals for Safe and Effective Schools. In M. R. Shinn, H. M. Walker, and G. Stoner (Eds.), Interventions for academic and behavior problems II: Preventive and remedial approaches (p. 1–25). National Association of School Psychologists.
Walsh, K., and Brandon, L. (2012). Their Children’s First Educators: Parents’ Views About Child Sexual Abuse Prevention Education. Journal of Child and Family Studies, 21(5), 734- 746. doi: 10.1007/s10826-011-9526-4
Walsh, K., Zwi, K., Woolfenden, S., and Shlonsky, A. (2018). School-based education programs for the prevention of child sexual abuse: A cochrane systematic review and meta-analysis. Research on Social Work Practice, 28, 33-55.
Williams, J. (1980). Red Flag/Green Flag people coloring book. Fargo, ND: Rape and Abuse Crisis Center.
World Health Organization (2003). Guidelines for medico-legal care for victims of sexual violence. Geneva, Switzerland: WHO Publications.
World Health Organization (2006). Preventing child maltreatment: A guide to taking action and generating evidence. Geneva, Switzerland: WHO Publications.
World Health Organization (2019). School-based violence prevention: A practical handbook. Geneva, Switzerland: WHO Publications. Retrieved from https://www.who.int/publications-detail/school-based-violence-prevention-apractical-handbook
World Health Organization (t. y.). Preventing child maltreatment prevention course. Retrieved from https://www.who.int/violence_injury_prevention/capacitybuilding/courses/chil d_maltreatment/en/
Wurtele, S. K. & Kenny, M. C. (2010). Primary prevention of child sexual abuse: Child- and parent-focused approaches. In K. L. Kaufman (Ed.), The prevention of sexual violence: A practitioner's sourcebook (pp. 107-119). Holyoke, MA: NEARI Press.
Etik Kurul Kararı
Bu çalışma, derleme türünde makale olduğu için etik kurul kararı gerektirmemektedir.