Okul Yöneticilerinin Çatışma Yönetim Stratejileri İle Okul Kültürü Arasındaki İlişkinin Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı, Mersin ilindeki kamu okullarında görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre, okul yöneticilerince kullanılan çatışma yönetimi stratejileri ile örgüt kültürü arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu, Mersin ili merkez ilçelerindeki (Yenişehir, Akdeniz, Toroslar ve Mezitli) resmi ilkokul ve ortaokullarda görev yapan 622 öğretmen oluşturmaktadır (274 erkek, 348 kadın). Araştırma verileri, Neiderauer (2006) tarafından Türkçeye uyarlanan “Rahim Örgütsel Çatışma Ölçeği (Rahim Organizational Conflict Inventory-II- ROCI-II)” ve Kuyumcu (2007) tarafından geliştirilen “Okul Kültürü Ölçeği” ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde, betimsel analiz testleri, t-testi ve ANOVA kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, ilkokul ve ortaokullarda görev yapan okul yöneticilerinin kullandıkları çatışma yönetim stratejileri ile okul kültürü arasında pozitif ve yüksek düzeyli bir ilişki bulunmaktadır. İlkokullarda görevli öğretmenlerin örgüt kültürüne ilişkin görüşleri, ortaokullarda görevli öğretmenlere göre daha olumludur. Araştırma sonuçları içinde dikkati çeken nokta, yöneticilerin çatışmaları “hükmetme” stratejisini uygulayarak yönetmelerinin, okulların örgüt kültürüyle ters yönlü bir ilişki göstermesidir. Hükmedici, otoriter davranışlar arttıkça, örgüt kültürü olumsuz etkilenmektedir. Çatışma yönetimi stratejilerinin “bütünleştirme, ödün verme ve uzlaşma” boyutları ile, örgüt kültürünün boyutları arasındaki yüksek düzeyli, bu stratejilerin okullarda daha çok tercih edilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Buna karşın okullarda örgüt kültürünün inşası ve sürekliliği açısından, hükmetme ve kaçınma stratejilerine başvurulmaması önerilebilir.

Examining the Relationship between School Administrators 'Conflict Management Strategies and School Culture According to Teachers' Views

The aim of this research is to examine the relationship between conflict management strategies and organizational culture used by school administrators according to the opinions of teachers working in public schools in Mersin. The study group of the research consists of 622 teachers (274 males, 348 females) working in official primary and secondary schools in the central districts of Mersin (Yenişehir, Akdeniz, Toroslar and Mezitli). The research data were obtained with “Rahim Organizational Conflict Scale (ROCI-II)” adapted to Turkish by Neiderauer (2006) and “School Culture Scale” developed by Kuyumcu (2007). Descriptive analysis tests, t-test and ANOVA were used. According to the results of the research, there is a positive and high level relationship between the conflict management strategies used by school administrators working in primary and secondary schools and school culture. The opinions of teachers, working in primary schools, about organizational culture are more positive than teachers working in secondary schools. The point that attracts the results of the research is that the administrators' managing the conflicts by applying the “dominating” strategy shows a reverse relationship with the organizational culture of the schools. As the dominant and authoritarian behaviors increase, organizational culture is negatively affected. Organizational culture reveals that integration, compromise and reconciliation strategies in terms of conflict management relation, dimensions of organizational culture and high level of positive relationships, integration, compromise and reconciliation strategies should be preferred more in schools. On the other hand, strategies of domination and avoidance should be avoided in terms of building and continuity of organizational culture in schools.

Keywords:

Conflict management, conflict management strategies organizational culture, school culture,

___

Ada, Ş. ve Küçükali, R. (2009). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Arslantaş, H. İ. ve Özkan, M. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre okul müdürlerinin çatışma yönetimi yaklaşımlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 555-570. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/806963 adresinden erişilmiştir.
Arslanargun, E. ve Bozkurt, S. (2012). Okul müdürlerinin okul yönetiminde karşılaştığı sorunlar. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 11(2), 349-368. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/223336 adresinden erişilmiştir.
Aydın, M. (2007). Eğitim yönetimi (8. Baskı). Ankara: Hatipoğlu Yayınları. Blake, R. ve Mouton, J. (1964). The managerial grid: The key to leadership excellence. Houston: Gulf Publishing Co, 350.
Chan, K. W., Huan, X. ve Ng, P. M. (2007). Managers’ conflict management styles and employee attitudinal outcomes: The mediating role of trust. Asia Pasific Journal of Management, 25, 277-295. http://dx.doi.org/10.1007/s10490-007- 9037-4.
Dreu, C. K. W., Ewers, A., Beersma, B., Kluwer, E. S. ve Nauta, A. (2001). A theory based measure of conflict management strategies in the workplace. Journal of Organizational Behavior, 6(22), 645-688. https://doi.org/10.1002/job.107
Eren, E. (1998). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık
Eroğlu, E. ve Özkan, G. (2009). Örgüt kültürü ve iletişim doyumu ile bireysel özellikler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Bir uygulama örneği. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 5(4), 50-61. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/177870 adresinden erişilmiştir.
Ertürk, M. (2009). İşletmelerde yönetim ve organizasyon. (Genişletilmiş 4.Baskı). İstanbul: Beta Basım A.Ş.
Güçlü, N. (2003). Örgüt kültürü. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 61- 85.
Gülşen, C. ve Gökyer, N. (2012). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi(2.Baskı).Ankara: Anı Yayıncılık.
Gümüşeli, A. İ. (1993). İzmir ortaöğretim okulları yöneticilerinin öğretmenler ile aralarındaki çatışmaları yönetme biçimleri (Yayımlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 25945).
Gümüşeli, A. İ. (2001). İlköğretim okulu müdürlerinin çatışma yönetim stratejileri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (28), 531- 548.
Günbayı, İ. ve Karahan, İ. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin kurum içi çatışmaları yönetim biçemleri. Afyon Kocatepe Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 209- 230. https://sbd.aku.edu.tr/VIII1/igunbayi.pdf adresinden erişilmiştir.
Gündüz, B., Tunç, B. ve İnandı, Y. (2013). Okul yöneticilerinin öfke ve stresle başa çıkma yaklaşımları ile çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişki. International Journal of Human Sciences, 10(1), 641-660.
Hanson, E. M. (2003). Educational administration and organizational behavior, Fifth Edition. USA: Pearsson Education.
Hofstede, G. (1998). Think locally act globally: Cultural constraints in personel management. Management Intenational Review, (38), 7-26. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-322-90989-3_2 adresinden ulaşılmıştır.
Hoy, W.K. ve Miskel, C.G. (2012). Eğitim yönetimi teori araştırma ve uygulama (S. Turan, Çev.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Işık, S. A. N. (2006). Örgüt kültürünün bazı değişkenlere göre analizi (Eğitim Fakültesi Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 241632).
İbicioğlu, C. (1999). İlköğretim okulu yöneticilerinin kültürel liderlik davranışları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 87418).
İnandı, Y., Tunç, B. ve Gündüz, B. (2013). Okul yöneticilerinin özyeterlik algıları ile çatışmayı çözme stratejileri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(2), 275-294.
Janićijević, N. (1998). Cultural determinants of employees’ needs and job satisfaction. First International Conference: Performance Measurement – Theory and Practice. Cambridge, UK: Churchill College, Cambridge University.
Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemleri, 16. Baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Karip, E. (2013). Çatışma yönetimi, 5. Baskı. Ankara: Pegema Yayıncılık.
Karcıoğlu, F., Kahya, C. ve Buzkan, K. (2012). Çatışma yönetim stratejisinin tahmin edicileri olarak örgütsel kültür tipleri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 77-91. https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/30378 adresinden erişilmiştir.
Keskin, H., Günsel, A. ve Eren, S. (2004). Adokrasi, klan, pazar ve hiyerarşi kültürleri ile firma performansı arasındaki ilişkiler. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1-2(18), 309.
Konak, M. ve Erdem, M. (2015). Öğretmenlerin görüşlerine göre ilkokul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile çatışma yönetme stratejileri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(1), 69- 91.https://doi: 10.14527/kuey.2015.004
Kuyumcu, M. (2007). İlköğretim okullarında okul kültürü ve takım liderliği (Yayımlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 204962).
Küçüksüleymanoğlu, R. ve Bingöl, M.A. (2014). An investigation of conflict management styles of the high school administrator perceived by the teachers. Route Educational and Social Science Journal, 1(2), 39- 53.http://dx.doi.org/10.17121/ressjournal.46
Lunenburg, F. C. ve Ornstein, A. C. (2004). Educational administration concepts and practices. Fourth Edition. USA: ThomsonWadsworth.
Okul, K. (2011). Kurum kültürünün çatışma yönetimi tarzları üzerine etkileri ve yazılım sektöründe bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). https://docplayer.biz.tr/4244693-Kurum-kulturunun-catisma-yonetimi-tarzlariuzerindeki-etkileri-ve-yazilim-sektorunde-bir-uygulama.html’den erişilmiştir.
O’Reilly, C. A., Chatman, J. ve Caldwell, D. F. (1991). People and organizational culture: A profile comparison approach to assessing person-organization fit. The Academy of Management Journal, 34(3), 487-516. https://doi.org/10.2307/256404
Özmen, F. ve Aküzüm, C. (2010). Okulların kültürel yapısı içinde çatışmalara bakış açısı ve çatışma çözümünde yöneticilerin liderlik davranışları. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(2), 72-83. https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/117243 adresinden erişilmiştir.
Mehr, S. K. (2012). Relationship between organizational culture and conflict management styles of managers and experts. Advances in Environmental Biology, 6(3), 1056-1062. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication /287241723_Relationship_between_organizational_culture_and_conflict_mana gement_styles_of_managers_and_experts
Neiderauer, S. (2006). Üniversite üst düzey yöneticilerinin kişilik tipleri ve örgütsel çatışmayı çözme stratejileri (Yayımlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 206022).
Özdemir, A. (2006). Okul kültürünün oluşturulması ve çevreye tanıtılmasında okul müdürlerinden beklenen ve onlarda gözlenen davranışlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4), 411-433. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/256360 adresinden erişilmiştir.
Özdevecioğlu, M. ve Çelik, C. (2009). Örgüt kültürü tipleri itibariyle bireylerin algıladıkları mağduriyet farklılıklarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 95-112. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/30219 adresinden erişilmiştir.
Özmen, F. ve Aküzüm, C. (2010). Okulların kültürel yapısı içinde çatışmalara bakış açısı ve çatışma çözümünde yöneticilerin liderlik davranışları. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(2), 72-83. https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/117243 adresinden erişilmiştir.
Psenicka, C. ve Rahim, A. (2002). A model of emotional intelligence and conflict management strategies: a study in seven countries. The International Journal of Organizational Analysis, 4(10), 302-326.https://doi.org/10.1108/eb028955
Rahim, M. A. (2000). Empirical studies on managing conflict. The International Journal of Conflict Management, 11(1), 5-8. https://doi:10.1108/eb022832
Rahim, M. A., Magner, N. R. ve Shapiro, D. L. (2000). Do justice perceptions infulence styles of handling conflict with supervisors, what justice perceptions precisely. The International Journal of Conflict Management, 11(1), 9-31. https://doi:10.1108/eb022833
Sadri, G. ve Lees, B. (2001). Developing corporate culture as a competitive advantage. The Journal of Management Development, 20(9-10), 853-859. https://doi.org/10.1108/02621710110410851
Sezgin, F. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının bir yordayıcısı olarak okul kültürü. Eğitim ve Bilim, (35), 142-159. http://egitimvebilim.ted.org.tr/ index.php/EB/article/view/248/22 adresinden erişilmiştir.
Sökmen, A. ve Yazıcıoğlu İ. (2005). Thomas modeli kapsamında yöneticilerin çatışma yönetimi stratejileri ve tek strateji işletmelerinde bir alan araştırması. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 3-22.
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/842796 adresiden erişilmiştir. Şahin-Fırat, N. (2010). Okul müdürü ve öğretmenlerin okul kültürü ile değer sistemlerine ilişkin algıları. Eğitim ve Bilim, 35(156) 71-83. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/viewFile/84/13 adresinden erişilmiştir.
Şimşek, M. Ş. ve Çelik, A. (2008). Çağdaş yönetim ve örgütsel başarım. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
Turan, S. (2014). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi.
Yalçın, A. ve Erçen, A. E. Y. (2004). Kültür ile şekillenen çatışma tepkileri üzerine bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 201-217. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/50182 adresinden erişilmiştir.