Türk Eğitim Sistemindeki Kozmik Yapının Felsefesi

Bu çalışmanın amacı, Türk eğitim sisteminin yapısını etkileyen ve bu yapıya yön veren kavram, ilke ve düşünce sistemlerini tarihsel gelişim süreci içinde betimlemektir. Bu amaçla skolastik dönem, modernizm ve postmodernizm süreçleri kapsamında bilgi üreten düşünürlerin kuramları ve bu kuramların felsefi yönünün Türk eğitim sistemine yansımaları incelenmiştir. Bu amaçla skolastik, modernizm ve postmodernizm dönemlerinde etkili olan düşünürler, fikirleri ve söz konusu dönem içinde geçerli olan felsefi yapıların eğitim sistemini nasıl şekillendirdiği kozmik yapı kavramı kullanılarak anlatılmıştır. Bunun için de öncelikli olarak dönemler içinde yer alan düşünürlerin savunduğu felsefi görüşler, bu felsefi görüşlerin hangi akıma yön verdikleri ve nihayetinde ülkemizdeki eğitim sistemindeki gelişmelere yer verilmiştir. Skolastik dönem, döneme damgasını vuran teolojik dünya görüşü; modernizm ekonomik, kültürel ve siyasal değişimlerin sosyal yapıda meydana getirdiği değişimler; postmodernizm ise küreselleşme sürecinin etkisi altındaki öteki olanı anlama çabası altında eğitim felsefesine damgasını vuran akımlar temelinde çalışılmıştır. Bu çalışma başlıkları altında batıda esmeye başlayan kozmik yapı rüzgarının ülkemizdeki eğitim felsefesi ve akımlarını etkisi altına aldığı ve şekillendirdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Skolastik felsefe, modernizm, postmodernizm, eğitim felsefesi akımları

The Philosophy of the Cosmic Structure in the Turkish Education System

The aim of this study is to describe the concepts, principles and thought systems that affect and direct the structure of the Turkish Education System within the historical development process. For this purpose; the scholastic period, the theories of philosophers who produced knowledge within the scope of the modernism and postmodernism processes and the reflections of the philosophical aspect of these theories to the Turkish education system were researched. For that purpose, philosophers, who were influential in the periods of scholastic, modernism and postmodernism, their ideas and philosophical structures which were valid in that period how to shape the education system were explained by using the concept of the cosmic structure. Therefore, philosophical views that the philosophers in the periods advocated initially, the direction to which movement philosophical views lead, and ultimately the developments in the education system of our country are included. Scholastic period, the theological world view that marked in the period; changes in the social structure of modernism, economic, cultural and political changes; postmodernism, on the other hand, was studied on the basis of the movements that marked the philosophy of education in an effort to understand the other under the influence of the globalization process. It has concluded that the cosmic structure wind that started to blow in the west under these study titles influenced and shaped the educational philosophy and movements in our country.

Keywords:

Scholastic philosophy, modernism, postmodernism, educational philosophy movements,

PDF

___

Akınoğlu, O. (2005). Türkiye’de uygulanan ve değişen eğitim programlarının psikolojik temelleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(22), 31- 46.
https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/1743 adresinden erişilmiştir. Aksoy, İ. (2008). II. Meşrutiyet dönemi eğitim politikası ve Satı Bey. Gazi Türkiyyat, 3(4), 67- 81. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziturkiyat/issue/6716/90224 adresinden erişilmiştir.
Alabaş, R. (2016). Türk eğitim tarihi dersinin önemi hakkında öğretmen adaylarının görüşleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 5(4), 89-102. doi: 10.30703/cije.321417
Altın, H. (2010). Ziya Gökalp’in eğitim tarihimiz açısından önemi. History Studies: International Journal of History, 2(2), 493- 509.
Antalyalı, Ö. L. (2007). Tarihsel süreç içerinde üniversite misyonlarının oluşumu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 25-40. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbe/issue/23199/247811 adresinden erişilmiştir.
Arslan, M. (2007). Eğitimde yapılandırmacı yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 41-61. doi: 10.1501/Egifak_0000000150
Arslan, M. (2016). Gaspıralı İsmail Bey’in eğitim reformu ve Usul-u Cedid Gaspıralı İsmail Bey’in yaşam öyküsü ve Türk fikir hayatına etkileri. GAU Journal of Social and Applied Science, 8(1), 8-21. www.researchgate.net/publication/309726890_GASPIRALI_ISMAIL_BEYIN _EGITIM_REFORMU_VE_USULU_CEDID_GASPIRALI_ISMAIL_BEYIN_YASAM_OYKUSU_VE_TURK_ FIKIR_HAYATINA_ETKILERI adresinden erişilmiştir.
Aslanargun, E. (2007). Modern eğitim yönetimi anlayışına yönelik eleştiriler ve postmodern eğitim yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 50(2), 195- 212. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10347/126733 adresinden erişilmiştir.
Aydın, H. (2006). Eleştirel aklın ışığında postmodernizm: Temel dayanakları ve eğitim felsefesi. Eğitimde Politika Analizleri ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 1(1), 27-48.
Baş, G. ve Beyhan, Ö. (2017). Sosyal yapılandırmacı öğrenme ortamı tasarımının öğrenenlerin akademik başarılarına ve derse yönelik tutumlarına etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(41), 137- 162.
Başaran, B. I. (2004). Etkili öğrenme ve çoklu zekâ kuramı: Bir inceleme. Ege Eğitim Dergisi, 5(1), 7-15. https://dergipark.org.tr/tr/pub/egeefd/issue/4920/67308 adresinden erişilmiştir.
Bayar, I. (2001). Ochamlı William’ın epistemolojisi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 18(1), 165-186. https://dergipark.org.tr/tr/pub/huefd/issue/41189/497374 adresinden erişilmiştir.
Bayram, Y. (2007). Postmodernizm (modernizm ötesi). Baykara, 9(5), 37-39. http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20EDEBIYATI/yavuz_bayram_po stmodernizm.pdf adresinden erişilmiştir.
Cemaloğlu, N. (2019). Eğitimin pin kodu. Ankara: Pegem Akademi.
Cevizci, A. (2001). Ortaçağ felsefesi tarihi. Bursa: Asa.
Cihan, M. (2010). John Locke ve eğitim. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 173- 178. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2817/37933 adresinden erişilmiştir.
Çağır, M. ve Türk, İ. C. (2017), 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ve Türk eğitim tarihindeki yeri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(11), 62- 75. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/52677/694343 adresinden erişilmiştir.
Çakır, O. ve Doğan, M. C. (2017). İlkokul öğretmenlerinin postmodern eğitim anlayışına ilişkin görüşleri. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(01), 38- 52. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ekuad/issue/28620/311132 adresinden erişilmiştir.
Çilingir, L. ve Küçükali, R. (2004). Immanuel Kant’ın eğitim anlayışı. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (10), 81-98. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/31404 adresinden erişilmiştir.
Çüçen, A. K. (2000). Ortaçağ felsefe tarihi. İstanbul: İnkılap.
Çüçen, A. K. (2006). Batı aydınlanmasının düşünsel kökenleri ve eleştirisi [Atatürk'ün Doğumunun 125. Yılı ve Cumhuriyetimizin 83. Yılı Özel Sayısı]. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25-34. https://dergipark.org.tr/tr/pub/musbed/issue/23528/250685 adresinden erişilmiştir.
Demirel, Ö. (Ed.). (2011). Eğitimde yeni yönelimler. Ankara: Pegem
Durdu, Z. (2006). Frankfurt okulunun sosyal bilim anlayışı. Sosyoloji Dergisi, (15), 15-32. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosder/issue/40985/495127 adresinden erişilmiştir.
Ergün, M. (2008). Cumhuriyet dönemi eğitim tarihi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6(12), 321-348. https://dergipark.org.tr/tr/pub/talid/issue/43479/530662 adresinden erişilmiştir.
Eyyupoğlu, İ. (2017). Köy enstitülerinin kuruluşu ve Pulur köy enstitüsü öğrencilerinden Muammer Genç’in anıları. Atatürk Dergisi, 6(1), 1-21. https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniad/issue/30787/371475 adresinden erişilmiştir.
Gül, E. C. (2016). Postmodern sanrı ve yabancılaşma gerçeği. Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 75-107. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iisbf/issue/27278/287170 adresinden erişilmiştir.
Güven, M. (2017). Ortaçağ’da şehir ve felsefe ilişkisi üzerine güncel yaklaşımlar. Akademik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(41), 321-328. doi: 10.16992/ASOS.11951
Freire, P. (2017). Ezilenlerin pedagojisi [Pedagogia do oprimido]. (D. Hattatoğlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (1982)
Fırat, N. Ş. (2006). Pozitivist yaklaşımın eğitim yönetimi alanına yansıması, alana getirdiği katkı ve sınırlılıkları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 40-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deubefd/issue/25440/268419 adresinden erişilmiştir.
Goldman, J. (2004). Modernism 1910-1945 image to apocalypse. England: Palgrave Macmillan.
Güçlüol, K. (1985). John Dewey raporundan esintiler. Eğitim ve Bilim Dergisi, 9(53), 4-7. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5386 adresinden erişilmiştir.
Gökberk, M. (2003). Felsefe tarihi. İstanbul: Remzi.
Guess, R. (1981). The idea of a critical theory Habermas and the Frankfurt school. Cambridge: Cambridge University.
Gümüş, T. T. (2010). Ortaçağ’dan erken modern döneme Batı Avrupa’da eğitim tarihi: Yaklaşımlar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 25-40. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17373/181416 adresinden erişilmiştir.
Hali, S. ve Rencüzoğulları, S. (2017). İslamiyet öncesi dönemde Türklerde eğitim. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Dergisi, 6(17), 425-437. https://dergipark.org.tr/tr/pub/egitimvetoplum/issue/35909/402840 adresinden erişilmiştir
Hausmann, G. V. (1957). Genç Hegel’de eğitim düşüncesi [Die erziehungsidee beim jungen Hegel]. (N. Hızır, Çev.). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 15(3), 201-207. http://www.dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/4195/0 adresinden erişilmiştir.
Kabadayı, T. (2001). Nietzsche ve eğitim. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 180-184. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7816/102673 adresinden erişilmiştir.
Karadağ, E., Deniz, S., Korkmaz, T. ve Deniz, S. (2008). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı: Sınıf öğretmenleri görüşleri kapsamında bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 383-402. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uefad/issue/16688/173423 adresinden erişilmiştir.
Karataş, S. (2003). Osmanlı eğitim sisteminde batılılaşma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 231-242. http://aves.akdeniz.edu.tr/skaratas/yayinlar adresinden erişilmiştir.
Keha, M. K. (2016). Modern felsefenin öncüleri: Descartes ve Bacon’da yöntem sorunu. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (56), 117-132. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbd/issue/35455/392937 adresinden erişilmiştir.
Kılıç, K. L. ve Bayram, B. (2014). Postmodernizm ve eğitim. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 368-376. doi: 10.7884/teke.261
Kırılmaz, H. ve Ayparçası, F. (2016). Modernizm ve postmodernizm süreçlerinin tüketim kültürüne yansımaları. İnsan ve İnsan, 3(8), 32-38. doi: 10.29224/insanveinsan.280014
Kocabaş, A. (2008). Türk Eğitim sisteminin felsefi temelleri: Değerlendirme, tartışma ve cevap yazıları. Toplum ve Demokrasi, 2(3), 203-212. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/211048 adresinden erişilmiştir.
Köroğlu, C. Z. ve Köroğlu, M. A. (2016). Bilim kavramının gelişimi ve günümüz sosyal bilimleri üzerine. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25), 1-15. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pausbed/issue/34751/384330 adresinden erişilmiştir.
Kurt, M. (2006). Postmodern education: Critical and border pedagogies. Cypriot Journal of Education Sciences, 1(2), 84-93.
Küçük, S. (2015). Ortaçağ’da Hristiyanlık ve İslam dinlerinin felsefe ve bilim üzerine etkileri. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 11, 43-64. doi: 10.24082/abked.2015.11.002
Lunenberg, F. C. (1998). Constructivism and technology: Instructional designs for successful education reform. Journal of Instructional Psychology, 25(2), 75-81.
Macit, M. H. ve İplikci, A. (2017). Tarih felsefesi. Ankara: Pegem. Mengüşoğlu, T. (2012). Fenomenolojinin felsefesi. Felsefe Arkivi, (1), 47-74. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iufad/issue/1302/15361 adresinden erişilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2020). 2023 eğitim vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
Öktem, Ü. (2005). Fenomenoloji ve Edmund Husserl’de apaçıklık problemi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 45(1), 27-55. http://www.dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/1126 adresinden erişilmiştir.
Özdemir, M. (2008). Eğitim yönetiminde yerelleşme siyasaları. Amme İdaresi Dergisi, 41(3), 153-158.
Özdemir, İ. (2014). Postmodern düşüncenin Türkiye’de eğitim sistemine yansımaları. Milli Eğitim Dergisi, 44(204), 18-41. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36160/406463 adresinden erişilmiştir.
Pereira, J. (2006). Suárez between scholasticism and modernity. Milwaukee Wisconsin: Marquette University.
Rescher, N. (2005). Scholastic meditations. In J. P. Dougherty (Ed), Studies in philosophy and the history of philosophy (pp. 1-167). Washington, D. C: The Catholic University of America.
Rousseau, J. J. (2009). Emile [Emile ou de l'education]. (Y. Avunç, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. (1911)
Sebetci, H. (2016). 11 ve 12. yüzyıllarda Ortaçağ Avrupası’nın eğitime genel yaklaşımı. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(3), 91-105. https://dergipark.org.tr/tr/pub/skad/issue/21060/226767 adresinden erişilmiştir.
Secada, J. (2004). Cartesian metaphysics: The late scholastic origins of modern philosophy. United Kingdom: Cambridge Press.
Seferoğlu, S. S. ve Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30), 193-200. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7806/102380 adresinden erişilmiştir.
Smelter, N. J., and Baltes, P. B. (Ed.). (2001). International encyclopedia of the social and behavioral sciences. USA: Pergamon.
Sönmez, V. (2015). Eğitim felsefesi. Ankara: Anı.
Şaylan, G. (2016). Postmodernizm. Ankara: İmge.
Şentürk, İ. ve Turan, S. (2012). Foucault’un iktidar analizi bağlamında eğitim yönetimine ilişkin bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18(2), 243-272. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10324/126586 adresinden erişilmiştir.
Topdemir, H. G. (2012, Ocak). Ortaçağ uygarlıklarında bilgi ve bilim. Bilim ve Teknik, https://e-dergi.tubitak.gov.tr/edergi/yazi.pdf;jsessionid=8r9kfwuORGe3mzD4Be8+9Hx?dergiKodu=4&cilt=45&sayi=758&sayfa=72&yaziid=32691 adresinden erişilmiştir.
Uslu-Çetin, O. ve Özdemir, M. (2019). Postmodernizmin eğitim yönetimindeki izlerinin Fenwick English üzerinden değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 52(2), 547-575. doi: 10.30964/auebfd.511559
Yayla, A. (2005). Kant’ın ahlak eğitimi anlayışı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38(1), 73-86. doi: 10.1501/Egifak_0000000106