UYGUR HUKUKUNDA FAİZ –UYGUR HUKUK VESİKALARINA GÖRE–

Faiz, tarihi çok eskilere dayanan bir müessesedir. Nitekim pek çok hukuk sistemi faizi farklı şekillerde tanımlamış ve buna binaen farklı hükümler öngörmüştür. Bu makalede, Uygurların Müslüman olmadan önceki devirlerinden kalma hukuk vesikaları üzerinden faiz tatbikatı tetkik edilmiştir. Uygur hukukunda hemen hemen bütün vadeli borçlanmalarda faizin cereyan ettiği görülmüştür. Ayrıca günümüz hukukunda faiz olarak görülmeyen, fakat Uygur hukuku açısından faiz olarak tavsif edilmesi gereken durumlarla da karşılaşılmıştır. Dolaylı faiz tatbikatı olarak isimlendirilen bu durumlar, trampa, rehin ve bey’ bi’l-vefâ (geri alım şartıyla satım) akitlerinde söz konusu olmuştur. Bu çerçevede Uygur hukukunda faiz tatbikatı; faizin cereyan ettiği akitler, faiz çeşitleri, vade türü ve faiz, faiz oranları gibi alt başlıklar halinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Faiz, Uygur Hukuku, Uygur Hukuk Vesikaları, İslamiyet Öncesi Türk Hukuku, Eski Türk Hukuku., Vade, Bey’ bi’l-vefâ (Geri Alım Şartıyla Satım)

INTEREST IN UYGHUR LAW –ACCORDING TO UYGHUR LEGAL/CIVIL DOCUMENTS-

Interest is an institution with very old history. Many legal systems have defined interest in different ways and have stipulated different provisions accordingly. In this article, the practice of interest has been examined on the legal/civil documents from the period of the Uyghurs before they became Muslims. It has been observed that interest is in almost all term debt relations in Uyghur law. In addition, situations that are not seen as interest in today's law but should be described as interest in terms of Uyghur law have also been encountered. These situations are named as indirect interest practice. Indirect interest is available in barter, pledge and bey' bi'l-vefa (sale on purpose of repurchase) contracts. In this context, interest practice in Uyghur law; Contracts in which interest occurs, interest types, maturity types and interest are discussed under sub-headings such as interest rates.

Keywords:

Interest, Uyghur Law, Uyghur Legal/Civil Documents, Pre-Islamic Turkish Law, Old Turkish Law., Maturity, Bey’ bi’l-vefâ (Sale On The Condition Of Repurchase),

PDF

___

Arat, Reşid Rahmeti. “Uygurca yazılar arasında”, Türk Tarih Arkeologiya ve Etnografya Dergisi II (1936): 101-112.
Arat, Reşid Rahmeti. “Eski Türk Hukuk Vesikaları”, Türk Kültürü Araştırmaları, no. 1, Ankara: (1964), s.5-51.
Arat, Reşid Rahmeti. “Uygurca Yazılar Arasında-II”, Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi XXIII (1979): 17-28.
Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler (Ankara: Yetkin Yayınları, 2022).
el-Halebî, İbrâhim b. Muhammed. Mülteka’l-Ebhur. Çev. Mustafa Uysal, 3, Konya: Uysal Yayınevi, 1971.
İbn Âbidîn. Reddü’l-Muhtâr, 4 (Beyrut: 1987 H. 1407).
İzgi, Özkan. Uygurların Siyasi ve Kültürel Tarihi (Hukuk Vesikalarına Göre) (Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1987), Seri:3, Sayı: A.17.
Orkun, Hüseyin Namık. “Türk Hukuk Tarihinin Uygur Vesikaları”, Türk Hukuku Tarihi – Araştırmalar ve Düşünceler-, (Ankara: 1935): 533-548.
Özyetgin, Ayşe Melek. Eski Türk Vergi Terimleri (Ankara: KÖKSAV, 2004).
Özyetgin, Ayşe Melek. İslam Öncesi Uygurlarda Toprak Hukuku (İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2014).
Keskin, Berker. “Eski Uygur Türkçesi Hukuk Belgeleri Ve Söz Varlığı.” Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2020.
Berker Keskin. “Eski Uygur Borç Sözleşmelerine Air Sekiz Fragman”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi no. 51 (Nisan 2021): 253-272.
Keskin, Berker. Eski Uygur Türkçesi Hukuk Belgeleri (Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2022).
Keskin, A. Dilşad. “Kesin Vadeli İşlemlerde İfa Etmeme: Temerrüt Ve İmkânsızlık”, Gazi Üniversitesi HFD 11 no. 1-2 (2007): s.209-231.
Korkmaz, Salih. Osmanlı Hukukunda Bir Kredi Vasıtası Olarak Muamele-i Şer‘iyye (XVII. Asır) (İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2021).
Korkmaz, Salih. “Bey’ Bi’l-Vefâ’nın Menşei Üzerine Bir Katkı -Uygur Hukuk Vesikalarında Bey’ Bi’l-Vefâ Tatbikatı-”, SDÜHFD -Arş. Gör. Zühre Elvan’a Armağan- 12 no. 2 (2022): 773-797.
Korkmaz, Salih. “Uygur Hukuk Vesikaları Üzerine Türkçe Literatürün Hukuki Tahlili”, Adalet Dergisi, Dergisi, S.69, (2022): s.249-291.
Le Goff, Jacques. Ya Paranı Ya Canını -Orta Çağda Ekonomi ve Din-, Çev. Enes Öztürk. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2021.
Serahsî. Mebsût, ed. Prof. Dr. Mustafa Cevat Akşit, 12, (İstanbul: Gümüşev Yayınları, 2008).
Şen, Abdullah. “Uigurische Sprachdenkmaler'den Seçme Uygur Hukuk Belgeleri.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2004.
Zeytinoğlu, Erol. “İslam ve Diğer Sistemlerde Faiz”, Para, Faiz ve İslâm, (İstanbul: İSAV, (1987), 91-116.
Zuhaylî, Vehbe. Hanefî Fıkhı, Çev. Yusuf Ciğer, 2, İstanbul: Sağlam Yayıncılık, 2020.