ERKEN ve ORTA ADÖLESAN DÖNEMDEKİ BİREYLERİN ANA ÖĞÜN TÜKETİM DURUMLARI ve YEME TUTUMLARI

Amaç: Adölesan çağ, yetişkin dönemin temellerinin atıldığı son aşama olması nedeni ile sağlıklı yeme davranışlarının edinilmesi için son derece önemlidir. Bu dönemdeki bireylerde yeme davranışı bozuklukları görülme riski yüksektir. Dolayısıyla adölesanların yeme davranışı bozukluklarına eğilimlerinin fark edilmesi gerekmektedir. Ancak erken, orta ve geç dönemdeki adölesanlar fiziksel, psikolojik, bilişsel, duygusal ve sosyal yönden birbirlerinden farklılık gösterebilmektedir. Bu çalışma, erken ve orta dönem adölesanların beslenme alışkanlıklarının ve yeme tutumlarının değerlendirilmesi amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Gerekli izinler alındıktan sonra, gönüllü olan bireyler çalışmaya dahil edilmiştir. Veriler soru formu kullanılarak, “yüz yüze görüşme tekniği” ile araştırmacılar tarafından toplanmıştır. Yeme tutumunu test etmek için “Yeme Tutumu Testi-26” kullanılmıştır. Test sonucunda toplam 20 veya daha fazla puan alan katılımcıların risk altında olduğu ifade edilmiştir. Verilerin analizi SPSS for Windows paket programında yapılmış, güvenirlik katsayısı olarak p<0.05 değeri kabul edilmiştir. Bulgular: Çalışmaya yaş ortalamaları 14,5±1,2 yıl olan, 185 erkek (%58,2) ve 133 kız (%41,8) olmak üzere toplam 318 ortaokul ve lise öğrencisi katılmıştır. Ortalama Yeme Tutumu Testi puanı 20,4±10,7 olup öğrencilerin risk altında oldukları dikkat çekmiştir. Erken adölesan dönemdeki öğrencilerin median test puanı, orta adölesan dönemde olanlara kıyasla daha yüksektir (sırasıyla 20,0; 18,0; p<0.05). Katılımcıların sosyodemografik özelliklerine göre her iki grupta da test puanları açısından farklılık saptanmamıştır (p>0.05). Tüm katılımcılar arasında öğle ve akşam yemeğini haftada beşten daha fazla tüketenlerin ortalama test puanları, daha az sıklıkta tüketenlere kıyasla istatistiksel açıdan daha düşüktür (p<0.05). Erken adölesan dönemde bu durum yalnızca akşam yemeği için geçerli iken (p<0.05), orta adölesan dönemde ana öğün tüketim sıklıklarına göre ortalama test puanlarını farklılaşmamıştır (p>0.05). Ancak rakamsal olarak ana öğünleri daha sık tüketenlerde ortalama test puanının daha düşük olduğu ifade edilmelidir. Sonuç: Bu sonuçlar, adölesanlara sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırmak ve bu dönemde (özellikle erken ergenlik döneminde) yeme davranış bozukluklarını önlemek için faaliyetlerin yapılması gerektiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

adölesan dönem, yeme tutumu, beslenme alışkanlıkları

Consumption of Main Meals and Eating Attitudes of Indiduals in Early and Middle Adolescent Period

PDF

___

Aslan, S. H. 2001. Beden imgesi ve yeme davranışı bozuklukları ile medya ilişkisi. Düşünen Adam ;14(1): 41-47.
Batıgün D, Utku Ç. 2006. Bir grup gençte yeme tutumu ve öfke arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi ;21(57): 65-78.
Baysal, A. 2012. Beslenme. 12. Baskı. pp. 459-506, Ankara: Hatiboğlu Yayınevi. Bekar, G. 2006. Yatılı ve gündüzlü ilköğretim okulunda öğrenim gören kız adölesanların antropometrik ölçümleri, beslenme durumları, beslenme alışkanlıkları ve diyet örüntülerinin tespiti. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Çakırlı-Alşan, Z. 2005. Anormal yeme tutum ve davranışlarının aile ortamı, öz güven ve mükemmeliyetçilikle ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Demir, B. D. 2006. Liseye devam eden kız öğrencilerin beslenme alışkanlıkları ve beden algısını etkileyen etmenler. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Eker, E. 2006. 2005 yılında istanbul ortaöğretim kurumlarında eğitim gören ergenlerin yeme tutumlarının değerlendirilmesi ve kendine zarar verme ile intihar davranışları bakımından karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Adli Tıp Enstitüsü.
Garner, D.M., Garfinkel, P.E. 1979. The eating attitudes test: a ındex of the symptoms of anorexia nervosa. Psychol Med;9: 273-279.
Günebak, T. 2005. 14-15 yaş kız çocuklarında bazı antropometrik ölçümler ve bu ölçümleri etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Kazkondu, İ. 2010. Üniversite öğrencilerinde ortoreksiya nervosa (sağlıklı beslenme takıntısı) belirtilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özdemir, N. 2008. Liseye devam eden kız öğrencilerin beslenme alışkanlıkları ve bulundukları kilolarından memnuniyet durumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Özmen, D., Çetinkaya, A.Ç., Ergin, D., Şen, N., Dündar Erbay, P. 2007. Lise öğrencilerinin yeme alışkanlıkları ve beden ağırlığını denetleme davranışları, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni ;6(2):98-105.
Sarıdağ-Devran, B. 2014. Doğu anadolu bölgesinde yaşayan adölesan ve yetişkinlerin beslenme alışkanlıkları ile yeme tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Siyez, D. M. 2006. Yeme bozukluğu olan çocuklar ve ergenler etiyolojisiyle ilgili çalışmalar, müdahale, değerlendirme ve tedavi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi ;20:21-27.
Tanrıverdi, D., Esen, S., Gönüllüoğlu, N., Kurdal, E., Balık, G. 2011. Lise öğrencilerinin yeme tutumları, yeme davranışları ve benlik saygılarının incelenmesi. Gaziantep Tıp Dergisi, ;17(1):33-39.
Uskun, E., Şabaplı, A. 2013. Lise öğrencilerinin beden algıları ile yeme tutumları arasındaki ilişki. TAF Prev Med Bull ;12(5): 519-528.