Türk Kamu Personel Sisteminin Liyakatle İlgili Problem Sahaları Üzerine Değerlendirme (1)

Nitel araştırma yöntemine ait durum çalışması deseninin kullanıldığı bu çalışmada “Türk kamu personel sisteminin liyakatle ilgili problem sahaları nelerdir?” sorusuna cevap aranmıştır. Çalışmada liyakat ilkesi geniş anlamıyla “Etkin ve verimli bir personel sisteminin tesis edilmesine yönelik kural ve uygulamaların bütünü” olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın nesnelliğinin sağlanması için temel veri kaynakları olarak yasal düzenlemeler, resmi raporlar, yargı kararları ve Sayıştay denetleme raporları kullanılmıştır. Yasal mevzuat incelenmesi kapsamında mevcut durumun yanında tarihsel süreçteki dönüşümün de analiz edilmesi hedeflenmiştir. Yargı organları tarafından verilen kararlar üzerinden konuyla ilgili hukuki durum değerlendirilmiş, başta Sayıştay denetleme raporları olmak üzere diğer veri kaynakları kullanılarak yasal mevzuat ile uygulama arasındaki farklılıkların ortaya çıkarılmasına çalışılmıştır. Bu doğrultuda Türk kamu personel sisteminin liyakatle ilgili problem sahaları üzerine iki ayrı makale hazırlanmıştır. Bu makalede liyakatle ilgili genel konular ve liyakat ilkesinin uygulanmasına etki eden hususların yanında; hizmete alma aşamasına yönelik problemler, değerlendirme sistemi, kamu personelinin eğitimi, Devlet Memurları Kanunu ve siyaset-bürokrasi ilişkileri değerlendirilmiştir. Liyakatle ilgili diğer konular kapsamında kamuda istihdam şekillerinin liyakat ilkesi özelinde incelenmesi, görevde ilerleme ve yükselmeler, görevin sona erdirilmesi, üst kademe kamu yöneticileri, istisnai memurluk ve kariyer mesleklerle ilgili hususlar ayrı bir makalede incelenmiştir. Çalışmada alanyazında yer alan eleştirileri doğrular nitelikte bulgulara ulaşılmakla birlikte bazı konularda daha somut öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Liyakat, Yeterlik, Kamu Personeli, Kamu Personel Sistemi, Kamu Yönetimi

An Evaluation On The Merit-Related Problem Fields Of The Turkish Public Personnel System (1)

In this study, in which the case study pattern of the qualitative research method is used, the answer to the "What are the problem areas of the Turkish public personnel system regarding merit?” question was sought. In the study, the principle of merit has been evaluated as "the whole of the rules and practices for the establishment of an effective and efficient personnel system". In order to ensure the objectivity of the study, legal regulations, official reports, judicial decisions and Turkish Court of Accounts audit reports were used as the main data sources. Within the scope of the legislations, it is aimed to analyze the transformation in the historical process as well as the current situation. The legal situation regarding the topics has been evaluated based on the decisions taken by the judicial bodies. Differences between legislation and practice were tried to be revealed by using Turkish Court of Accounts audit reports and other data sources, In this direction, two separate articles were prepared on the merit related problem areas of the Turkish public personnel system. In this article, besides the general issues related to merit and the issues affecting the application of the merit principle; problems on the commissioning phase, employee appraisal system, training of public personnel, Civil Servants Law, politics-bureaucracy relations have been evaluated. Within the scope of other merit-related issues; the examination of public servant statuses on the basis of merit principle, promotion system, termination of service, senior executives, exceptional positions and career professions have been examined in a separate article. Although the findings in the study confirm the criticisms in the literature, more concrete suggestions are presented on some issues.

Keywords:

Merit, Competence, Public Personnel, Public Personnel System, Public Administration,

PDF

___

Adal, H. Ş. (1968). Kamu personel idaresi. İstanbul: Ahmet Sait Matbaası.
Akgüner, T. (2014). Kamu personel yönetimi. 6’ncı Baskı. İstanbul: DER Yayınları.
Albayrak, S. O. (2020a). Türkiye’de üst kademe kamu yöneticiliğine atanma. Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, 15(33), 101-140.
Albayrak, S. O. (2020b). Türkiye’de kamu personel yönetiminin yeni kurumsal yapısı ve kamu istihdamının yeni görünümü. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 75(4), 1517-1549.
Aslan, O. E. vd. (2016). Merkezi personel hizmetleri örgütlenmesi. 1’inci Basım. TODAİE Yayın No:396. Ankara.
Aykaç, B. (1990). Personel yönetiminde yeterlik ilkesi. Amme İdaresi Dergisi, 23(4), 91-109.
Canman, D. (1995). Çağdaş Personel Yönetimi. TODAİE Yayınları. No: 260. Ankara.
Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. 3’üncü Baskı. Çeviri Editörleri: Mesut BÜTÜN, Selçuk Beşir DEMİR, Ankara: Siyasal Kitabevi.
Dreyfus, F. (2007). Bürokrasinin İcadı: Fransa, Büyük Britanya ve ABD’de devlete hizmet etmek (18.-20. yüzyıl). Çeviren: Işık Ergüden. 1’inci Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
Devlet Personel Dairesi. (1962). Devlet personel rejimi hakkında ön rapor. Ankara.
Devlet Personel Dairesi. (1963). Hükümete sunulan yabancı uzman raporları (1949-1959 yılları arasında). Ankara.
Devlet Personel Dairesi. (1963). 1962 Yılında Devlet Personel Dairesi’ne verilen yabancı uzman raporları. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı. (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kamu Yönetiminin İyileştirilmesi ve Yeniden Yapılandırılması Özel İhtisas Komisyonu Raporu. DPT: 2507 – ÖİK: 527. Ankara.
Devlet Planlama Teşkilatı. (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Yerel Yönetimler Özel İhtisas Komisyonu Raporu. DPT: 2538– ÖİK: 554. Ankara.
Eryılmaz, B. (2016). Kamu yönetimi, düşünceler, yapılar, fonksiyonlar, politikalar. 9’uncu Baskı. İstanbul: Umuttepe Yayınları.
Gönülaçar, Ş. (2014). İnsan kaynakları yönetiminde kayırmacılık kuşatması ve liyakatsizlik çıkmazı, https://www.academia.edu/9687458 (Erişim:28.03.2021).
Güler, B. A. (1988). Devlet personel başkanlığı üzerine bir inceleme (1). Amme İdaresi Dergisi, 21(1), 79-99.
Güler, B. A. (2013). Kamu personeli, sistem ve yönetim. 2’nci Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
Güran, S. (1980). Memur hukukunda kayırma ve liyakat sistemleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Fakülteler Matbaası.
Günay, Ö. F. (2004). Üst Düzey Kamu Yöneticilerinin Yetiştirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
Günay, Ö. F. (2007). Türkiye’de kamu yöneticisi yetiştirmenin gerekliliği ve anayasamızdaki yeri. Amme İdaresi Dergisi, 40(2), 57-78.
Heper, M. (1977). Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayını.
Keskinsoy, Ö., Kaya, S. B. ve MERİ, T. (2020). Cumhurbaşkanlığı kararnamesi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 75(4), 1383-1416.
Meriç, O. (1974). Siyasal iktidar ve yüksek yöneticiler sorunu. Amme İdaresi Dergisi, 7(3), 73-78.
Oral, İ. (2019). Merkezi personel yönetimi örgütlenmesi: ABD ve Japonya örnekleri ve Türkiye için bir model önerisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Öztürk, N. K. (2002 Haziran). Liyakat sistemini korumanın farklı bir yolu: liyakat ilkesi koruma kurulu, Türk İdare Dergisi, ss.129-143.
Sayan, İ. Ö. ve Demirci, A. G. (2018). Kamu personelinin değerlendirilmesinde performans sistemine geçiş sürecinin analizi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73(2), 667-700.
Saydam, M. (2018). Türk kamu yönetimi için önerilen yeni değerlendirme sistemi: personel başarı değerlendirme sistemi (PBDS). Yasama Dergisi, Sayı 38, 70-109.
Sezer, Y. (2003). Kamu Hizmetine Girme Hakkı ve Liyakat İlkesi Açısından İstisnai Memurluklar. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(3-4), 173-193.
Şen, M. L. (1995). Liyakat ilkesi ve Türk personel sistemindeki uygulaması. Amme İdaresi Dergisi, 28(1), 77-92.
T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı, Kamuda İnsan Kaynakları Çalışma Grubu Raporu. ÖİK: 825. Ankara.
T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı. Kalkınma Planları (1-11’inci Kalkınma Planları), http://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/
TODAİE. (1966). Merkezî hükümet teşkilâtı araştırma projesi yönetim kurulu raporu. 2’nci Baskı. Ankara.
TODAİE. (1972). İdari reform danışma kurulu raporu: idarenin yeniden düzenlenmesi ilkeler ve öneriler. TODAİE Yayınları No:123. Ankara: Sevinç Matbaası.
TODAİE. (1991). Kamu yönetimi araştırması genel rapor. TODAİE Yayınları No:238. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
Turan, A. (2018). Türkiye’nin yeni yönetim düzeni: Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi. Social Sciences Research Journal, 7(3), 42-91.
Tutum, C. (1979). Personel Yönetimi. Ankara: TODAİE.
Yıldız, G. (2019). Devlet Memurları Kanunu: Türk kamu personel rejimi için bitmeyen tartışma. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:15, 413-437.
Yılmaz, F. (2020). Kamu Çalışanları Bakış Açısından Liyakat İhlali Algısı, Kaynakları ve Yansımaları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Mersin Üniversitesi, Mersin.
Yın, R. K. (2009). Case Study Research Design and Methods. 4th Edition. California: Sage Publications.