TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ HÜRRİYETİ İLE SEYAHAT HÜRRİYETİ BAĞLAMINDA ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK İLİŞKİSİ

İnsanın doğuştan sahip olduğu devredilmez hak ve özgürlüklerin hiçbiri sınırsız değildir. Güvenlik, bir hak ve özgürlüğün sınırlandırma sebeplerinden birini oluşturmaktadır. Hak ve özgürlükler ile güvenlik arasında sıkı bir ilişki, hassas bir denge mevcuttur. Ancak bu durum, hak ve özgürlüklerle güvenlik arasında karşıtlık bulunduğu şeklinde bir değerlendirmeye tabi tutulmamalıdır. Kişiler, herhangi bir korku ve endişeye kapılmaksızın, hak ve özgürlüklerini kullanabilmelidirler. Keza, hak ve özgürlükler kullanılırken, başkaları bakımından korku ve endişe verici bir duruma da sebebiyet verilmemelidir. Hak ve özgürlükler, ancak demokratik bir toplum düzeninde ve kamunun güvenliği sağlanarak kullanılabilir. Bu itibarla, hak ve özgürlüklere demokratik toplum düzeninin gerekli kıldığı ölçüde ve kamu güvenliği sebebiyle sınırlama getirilebilir. Toplantı ve gösteri yürüyüşü hürriyeti ile seyahat hürriyeti esas alınarak, özgürlük ve güvenlik ilişkisine açıklama getirmek, konunun anlaşılırlığını sağlama bakımından büyük bir önem taşımaktadır. Genel olarak, toplantı ve gösteri yürüyüşü hürriyetinin kullanılmasına, milli güvenlik veya kamu düzeni sebebiyle genel düzenleyici idari işlemle sınırlama getirilebilir. Buna karşılık kamu güvenliği sebebiyle ancak belirli bir toplantı ve gösteri yürüyüşüne sınırlama getirilebilir. Düzenlenen “barışçıl/silahsız-saldırısız” bir toplantı ve gösteri yürüyüşüne katılmak isteyen kişilerin bu toplantı ve gösteri yürüyüşü sırasında herhangi bir suç işleyebileceği ihtimaline binaen, seyahatinin engellenmesi, hukuken mümkün değildir. Buna karşılık, kişilerin hayatına, vücut bütünlüğüne veya malvarlığına saldırı mahiyetinde yaygın şiddet hareketlerinin baş gösterdiği veya baş göstereceği hususunda somut tehlikenin ortaya çıktığı hallerde, icra edilmek istenen veya edilen toplantı ve gösteri yürüyüşüne iştirak etmenin engellenmesi, hukuka uygundur. Keza, kişilerin hayatına veya vücut bütünlüğüne saldırı mahiyetinde yaygın şiddet hareketlerinin baş göstermesi veya baş göstereceği hususunda somut tehlikenin ortaya çıkması halinde, idari tedbir olarak, konutlarından dışarı çıkmasını önlemek suretiyle seyahat hürriyetine sınırlama getirilebilir. Dikkat edilmelidir ki, kişilerin konutlarından dışarı çıkmasını önlemeye yönelik idari tedbir, ancak söz konusu tehlikelilik durumuyla sınırlı olarak ve tehlike devam ettiği sürece uygulanabilir. Ayrıca, konutlarından dışarı çıkmasını önlemeye yönelik tedbire başvurulması halinde, kişilerin hayatı ve sağlığı bakımından ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik gerekli tedbirlerin de idare tarafından alınması gerekmektedir. Hayata veya vücut bütünlüğüne yönelik saldırı tehlikesinin önüne geçmek amacıyla başvurulan bu tedbirin uygulanması sürecinde, ölçülülük ilkesi gereğince, kişilerin hayatını kaybetmesine ve sağlıklarının bozulmasına sebebiyet verilmemelidir.

___

  • ARSLAN, MEHMET: Die türkische Strafprozessordnung. Übersetzung und Einführung. Berlin 2017.
  • ARSLAN, ZÜHTÜ: Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması: Anayasanın 13. Maddesi Üzerine Bazı Düşünceler, Anayasa Yargısı, sayı 19, yıl 2002, s. 219.
  • GÖZLER, KEMAL: Anayasa Değişikliğinin Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması Bakımından Getirdikleri ve Götürdükleri: Anayasanın 13. Maddesinin Yeni Şekli Hakkında Bir İnceleme, Ankara Barosu Dergisi, yıl 59, sayı 2001/4, s. 64 vd.
  • GÖZTEPE, ECE: Ein Paradigmenwechsel für den Sicherheitsstaat. Die Praxis des Ausnahmezustandes im Südosten der Türkei, in: Matthias Lemke (Hrsg.), Ausnahmezustand, Theoriegeschichte – Anwendungen – Perspektiven, Wiesbaden 2017, S. 105–127.
  • ÖZGENÇ, İZZET: İnsan Haklarının Felsefî Temeli, İnsan Hakları, İstanbul, 1995, S. 41.
  • ÖZGENÇ, İZZET: İnsan Haklarının Özüne Dönüş, Yeni Türkiye, Mayıs-Haziran 1998, yıl 4, sayı 21, S. 606.
  • ÖZGENÇ, İZZET: Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hürriyeti ile Seyahat Hürriyeti Bağlamında Özgürlük ve Güvenlik İlişkisi, Anayasa Yargısı, cilt 35, yıl 2018, S. 163.
  • ÖZGENÇ, İZZET: Relation between Liberty and Security in the context of the Right to Organize Meetings and Demonstration Marches and the Freedom of Movement, Constitutional Justice in Asia, “Right to Liberty and Security”, Ankara, April 2020, S. 29.
  • ÖZGENÇ, İZZET / ŞAHİN, CUMHUR / ÜZÜLMEZ, İLHAN (Editörler): Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanunu, Gazi Üniversitesi Türk Ceza Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayını, 2. bası, Ankara, 2012.
  • SAĞLAM, FAZİL: 2001 Yılı Anayasa Değişikliğinin Yaratabileceği Bazı Sorunlar ve Bunların Çözüm Olanakları, Anayasa Yargısı, sayı 19, yıl 2002, s. 254.
  • YENISEY, FERİDUN: Kolluk Hukuku, İstanbul 2015.