Milletlerarası Ticari Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk Olarak Lex Mercatoria

Günümüzde milletlerarası ticarî uyuşmazlıkların büyük bir kısmı milletlerarası tahkim yoluyla çözülmektedir. Devlet yargısına alternatif bir çözüm yolu olan tahkim sürecinde tahkime konu uyuşmazlığın hangi hukuka göre karara bağlanacağı hususu milletlerarası tahkime ilişkin gerek millî gerekse milletlerarası düzenlemelerde benzer şekillerde hüküm altına alınmıştır. Söz konusu düzenlemelerde hukuk seçimi konusunda tarafların açık ya da zımnî iradelerine öncelik verilmiş, taraflarca yapılan açık ya da zımnî bir hukuk seçiminin bulunmaması durumunda uyuşmazlığın çözümünde uygulanacak hukuku belirleme yetkisi hakemlere bırakılmıştır. Hukuk seçimi, ister taraflarca ister hakemce yapılsın, millî bir hukukun seçimi doğrultusunda yapılabileceği gibi, millî olmayan kuralların seçimi doğrultusunda da yapılabilir. Konu her ne kadar tartışmalı olsa da, milletlerarası ticarî ilişkilerden doğan uyuşmazlıkları, mahallî ilişkileri düzenleyen millî hukuk kuralları yerine milletlerarası ticaretin ihtiyaçları doğrultusunda gelişen ve bu alanda genel kabul gören kural ve uygulamalardan oluşan milletlerarası ticaret hukukuna tâbi tutma eğilimi ağır basmaktadır. Bu makalede, milletlerarası ticarî tahkime konu bir uyuşmazlığın çözümünde lex mercatoria’nın uygulanıp uygulanamayacağı ve uygulanması durumunda bunun söz konusu hakem kararının tenfizine engel teşkil edip etmeyeceği millî ve milletlerarası düzenlemeler çerçevesinde incelenmiştir.(Anahtar Kelimeler: Lex Mercatoria, Tahkim, Hukuk Seçimi, Esasa Uygulanacak Hukuk, Tenfiz) The Lex Mercatoria as the Applicable Law in International Commercial Arbitration

Nowadays most of the international commercial disputes are resolved by international arbitration. In the process of arbitration as an alternative way of resolution to the state jurisdiction, the matter of under which law the dispute subject to the arbitration will be resolved is formulated similarly both in national and international regulations regarding the international arbitration. In these regulations the priority is given to the explicit or implicit wills of the parties in choice of law. In the absence of an explicit or implicit choice of law by the parties, arbitrators are authorized to identify the law to be applied in the resolution of the dispute. In either way, a national law or non-national rules can be chosen. Although the issue is still controversial, there is a trend of subjecting the disputes arising from international commercial relations to the international commercial law which consist of generally accepted rules and usages developed within the context of the necessities of the international trade instead of national laws regulating domestic relations. This article examines whether lex mercatoria can be applied in the resolution of a dispute subject to an international commercial arbitration and whether the application of lex mercatoria will prevent the exequatur of this arbitral award in the content of national and international regulations.(Key Words: Lex Mercatoria, Arbitration, Choice of Law, Applicable Law, Exequatur)

PDF

___

Akıncı, Ziya: Milletlerarası Ticarî Hakem Kararları ve Tenfizi, Ankara 1994, (Tenfiz).
Akıncı, Ziya: “Hakemlerin Esasa Uyguladıkları Hukukun Devlet Yargısınca Denetlenmesi”, BATİDER, 1994, C. XVII, S.3, s.119-147, (Yargı Denetimi).
Akıncı, Ziya: Tarafların Yetkili Hukuku Belirlememeleri Durumunda Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk, Ankara 1992, (Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk).
Baron, Gesa: (1998), “Do the UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts mercatoria?”, (20.10.2003). a new lex
Birsel, Mahmut T.: “The Evolution of International Economic Order Towards the Organic Concept of Law”, BATİDER, 1997, C. XIX, S.1, s.83-98.
Cheng, Chia-Jui: Basic Documents on International Trade Law, B.2, London 1990.
Chukwumerije, Okezie: Choice of Law in International Commercial Arbitration, London 1994.
Cremades, Bernardo M./ Plehn, Steven L.: “The Lex Mercatoria and Harmonization of the Laws of International Commercial Transactions”, Bos. Uni. ILJ, 1984, C. II, s.317-348.
Derains, Yves (çev. Aydoğan Özman): “Milletlerarası Ticaret Odası Hakemlerinin Sözleşmeye İlişkin Uluslararası Hukukun Yaratılmasına Katkıları”, BATİDER, 1978, C. IX, S.3, s.819-831.
Freeman, Paul: “Lex Mercatoria: Its Emergence and Acceptance as a Legal Basis for the Resolution of International Disputes”, ADRLJ, 1997, C. VI, s.289- 300.
Goldman, Berthold (Ed. J.D.M. Lew): “The Applicable Law: General Principles of Law – The Lex Mercatoria”, Contemporary Problems in Arbitration, Dordrecht, The Netherlands 1987, s.113-125.
Goldstajn, Aleksandar: (1986), “Usages of Trade and Other Autonomous Rules of International Trade According to the UN (1980) Sales Convention”
(20.10.2003), (Usages of Trade).
Goldstajn, Aleksandar (Ed. F. Fabricius): “The New Law Merchant Reconsidered”, Law and International Trade, Frankfurt 1973, s.171-185, (Law Merchant).
Göğer, Erdoğan: Akreditif Muamelesi ve Hukukî Mahiyeti, B.2, Ankara 1980.
ICC Rules of Arbitration and ICC Rules of Conciliation, Paris 1997.
Kalpsüz, Turgut: Milletlerarası Ticarette Uyuşmazlıkların Tahkim Yolu İle Halli, Ankara 1989.
Lando, Ole (Ed. J.D.M. Lew): “The Law Applicable to the Merits of the Dispute”, Contemporary Problems in International Arbitration, Dordrecht, The Netherlands 1987, s.101-111, (Applicable Law).
Lando, Ole: “The Lex Mercatoria in International Commercial Arbitration”, ICLQ, 1985, C. XXXIV, S.4, s.747-768, (Lex Mercatoria).
Medwig, Michael T.: “The New Law Merchant: Legal Rhetoric and Commercial Reality”, Law and Policy in International Business, 1993, C. XXIV, S.1, s.589-616.
Milletlerarası Özel Hukuk ve Usûl Hukuku Hakkında Kanunun Öntasarısı Sempozyumu, (22-24 Kasım 1976), İstanbul 1978, (MÖHUK Sempozyumu).
Nomer, Ergin/ Şanlı, Cemal: Devletler Hususî Hukuku, B.12, İstanbul 2003.
Pazarcı, Hüseyin: Uluslararası Hukuk Dersleri, C.I, B.9, Ankara 2001.
Sanders, Pieter: “Trends in International Commercial Arbitration”, Rec. des Cours, 1975/II, C. CXLV, s.211-296.
Schmitthoff, Clive M. (Ed. C.J. Cheng): “The Law of International Trade”, Schmitthoff’s Select Essays on International Trade Law, Dordrecht, The Netherlands 1988, s.219-230, (Trade).
Schmitthoff, Clive M. (Ed. C.M. Schmitthoff): “Nature and Evolution of the Transnational Law of Commercial Transactions”, The Law of International Commercial Arbitrations, Deventer 1982, s.19-31, (Nature and Evolution).
Schmitthoff, Clive M. (Ed. C.M. Schmitthoff): “The Law of International Trade, Its Growth, Formulation and Operation”, The Sources of Law of International Trade, London 1964, s.3-38, (The Law).
Stoecker, Christoph W.O.: “The Lex Mercatoria: To What Extent Does It Exist?”, JIA, 1990, C.VII, S.1, s.101-125.
Şanlı, Cemal: Uluslararası Ticarî Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, B.2, İstanbul 2002, (Uluslararası Ticarî Akitler).
Şanlı, Cemal: Milletlerarası Ticarî Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk, Ankara 1986, (Esasa Uygulanacak Hukuk).
Tanrıver, Süha (Ed. A. Ulusoy): “Yabancı Hakem Kararlarının Türkiye’de Tenfizi Bağlamında Kamu Düzeninin Etkisi”, Hukuk-Ekonomi Perspektifinden Uluslararası Tahkim ve Kamu Düzeni, Ankara 2001, s.83-112.
Telli, Serap: Devletler Hukuku Açısından Uluslararası Ticaret ve Kurumlaşması, Ankara 1991.
Tekinalp, Gülören: Milletlerarası Özel Hukuk-Bağlama Kuralları, B.7, İstanbul 2002.
Wilkinson, Vanessa L.D.: “The New Lex Mercatoria: Reality or Academic Fantasy?”, JIA, 1995, C. XII, S.2, s.103-115.