Mimarlık Ortamının ‘Sessiz’ Aktörlerinden Reha Ortaçlı ve Ankara’daki Bilinmeyen Apartman Yapıları: Nihat Erim Apartmanı ve Ortaçlı Apartman(lar)ı
Makale, ilk olarak Türkiye’de ulusalcı ve anıtsal mimarlık anlayışının terk edildiği ve işlevselci-rasyonalist bir mimarlık anlayışınınbenimsendiği bir dönemin önemli temsilcilerinden olan Reha Ortaçlı’nın mimarlık serüvenine odaklanmaktadır. MimarınAkademi’deki mezuniyet projeleri, katıldığı ve ödül aldığı yarışmalar için önerdiği projeler, memuriyeti sırasındaki hayata geçenprojeleri bizlere Ortaçlı mimarlığının oluşumu hakkında detaylı bilgi vermektedir. Ortaçlı tarafından tasarlanan Ankara TenisKulübü yapısı bu sürecin en ikonik yapısı olarak Türkiye mimarlık tarihinde yerini almıştır.Makale ayrıca, mimarlık ortamında çok fazla tanınmayan ve Ankara Tenis Kulübü yapısı dışında çok fazla yapısı bilinmeyen RehaOrtaçlı’nın Ankara’da tasarladığı apartman yapılarına odaklanmaktadır. Ortaçlı tarafından 1958 yılında tasarlanan Nihat ErimApartmanı, 1962 ve 1990 yıllarında iki kez tasarladığı Ortaçlı Apartmanları araştırma kapsamında analiz edilen yapılardır. Sözlügörüşmeler, arşiv ve alan çalışmaları üzerinden gerçekleştirilen bu analizler bir taraftan Reha Ortaçlı mimarlığına ilişkin dahabütüncül bir yaklaşım geliştirmemize olanak tanırken, diğer taraftan da mimarın özgün tasarım yaklaşımı ve dönemiyle kurduğuilişkiyi açığa çıkarmaktadır.
Reha Ortaçlı, a ‘Silent’ Actor of Architecture and His Unknown Apartment Blocks: Nihat Erim Apartment and Ortaçlı Apartment(s)
This article initially focuses on the architectural career of Reha Ortaçlı, an important but ‘silent’ actor at a period when monumentalistnationalist architectural approach in Turkey was left behind in favor of a more functionalist and rationalist approach. His graduation projects in the Academy of Fine Arts, his project proposals for several architectural competitions, and projects that were implemented during his tenure as a civil servant give us a detailed information about this period and the way his architectural style was formed. As one of Ortaçlı’s most iconic buildings, his Ankara Tennis Club Project in 1954 has earned its place in the history of architecture in Turkey This article also focuses on Ortaçlı’s apartments in Ankara. Ortaçlı is not well-known in architectural circles other than his Ankara Tennis Club building. In this respect, another objective of this article is to introduce Reha Ortaçlı’s architectural career in a broader perspective. To that end, the study aims to reveal his ‘unknown’ apartment projects by analyzing the Nihat Erim Apartment, designed in 1958, and Ortaçlı apartments, designed twice in 1962 and 1990. Oral history, archive and field research form part of the methodology, enabling to develop a more holistic view of his architectural practice and to identify the architect’s original design approach and its relationship with the period.
___
- Altan, T. E. (2015). Modern Ankara’nın yeniden inşası başlıyor: 1950’lerde yeni yaşam, yeni kent ve Rahmi Bediz-Demirtaş Kamçıl bürosunun konut tasarımları. Arredamento Mimarlık, 290, 90-96.
- Ankara Tenis Kulübü [Fotoğraf]. (2014). Arkitera. 27 Kasım 2017 tarihinde http://www.arkitera.com/haber/22138/ ankara-tenis-kulubu-binasinda-son-durum adresinden erişildi.
- Cengizkan, A. (2002a). Cinnah 19: ütopik mi, gerçek modern mi?. Modernin saati: 20. yüzyılda modernleşme ve demokratikleşme pratiğinde mimarlar, kamusal mekân ve konut mimarlığı içinde (ss. 173-179). Ankara: Boyut Yayın Grubu.
- Cengizkan, A. (2002b). Mimari süsleme 1950-60: konutta endüstrileşme ve modernleşme nesneleri. Modernin saati: 20. yüzyılda modernleşme ve demokratikleşme pratiğinde mimarlar, kamusal mekân ve konut mimarlığı içinde (ss. 219-227). Ankara: Boyut Yayın Grubu.
- Cumhuriyet kuşağında yaprak dökümü. (2010). Serbest Mimar, 5, 12.
- Ergut, E. A. (2011). Anma: Rahmi Bediz’in ardından. Mimarlık, 44, 357.
- G. S. Akademisi yüksek mimarlık mezunları. (1946). Arkitekt, 173-174, 145.
- İller Yapı Kooperatifinde ev tipi. (1948). Mimarlık, 4, 9-11.
- İstanbul Üniversitesi Hukuk ve Ekonomi Fakülteleri ek binaları proje müsabakası. (1947). Arkitekt, 191-192, 255-273.
- Ortaçlı, R. (Çizen). (1958). Bay Nihat Erim Apartmanı Projesi 1:50 [Kapak sayfası, vaziyet planı, cephe, plan ve kesit çizimleri]. (Dosya No: Cinnah Caddesi 4870 ada 15 parsel; no: 37). Çankaya Belediyesi Arşivi, Ankara.
- Ortaçlı, R. (Çizen). (1962). Ortaçlı Apartmanı Projesi 1:50 [Kapak sayfası, vaziyet planı, cephe, plan ve kesit çizimleri]. (Dosya No: Ergin Sokak 4254 ada 16 parsel; no:33). Ankara Büyükşehir Belediyesi Arşivi, Ankara.
- Ortaçlı, R. (Çizen). (1990). Ortaçlı Apartmanı Projesi 1:50 [Kapak sayfası, vaziyet planı, cephe, plan ve kesit çizimleri]. (Dosya No: Ergin Sokak 4254 ada 16 parsel; no:33). Çankaya Belediyesi Arşivi, Ankara.
- Özbay, A. (2010). Reha Ortaçlı’ya mahçup bir veda. Serbest Mimar, 5, 12-25.
- Özgenel, L. (2010). Reha Ortaçlı (1921-2010) anısına - Ankara Tenis Kulubü. Bülten, 80, 36-39.
- Özgenel, L. (2017). Tennis in Republican Turkey and Ankara: the emergence of a sport as a society and space. TÜBA-KED, 16, 11-33.
- Öztürk, S. S. (2015, 18-19 Aralık). Ankara - Ortaçlı Apartmanı. Türkiye mimarlığında modernizmin yerel açılımları XI, DOCOMOMO_Türkiye etkinliğinde sunulmuştur. Bolu, Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
- Nihat Erim kimdir? [Haber]. (2017). Sözcü. 28 Kasım 2017 tarihinde http://www.sozcu.com.tr/2017/gunun-icinden/ nihat-erim-kimdir-1607346/ adresinden erişildi.
- Şumnu, U. (2017). Biraradalığın mimarisi: 1950-1970 yılları arası kooperatif yapılarında ortak yaşam alanları. N. Bayraktar (Yay. Haz.). Sivil mimari bellek Ankara 1930- 1980 içinde (ss. 205-232). Ankara: Koç Üniversitesi VEKAM Yayınları.
- Vakıf İş Hanı proje müsabakası. (1949). Arkitekt, 215-216, 213-222.
- Vanlı, Ş. (2006). Bilinmek istenmeyen 20. yüzyıl Türk mimarlığı: eleştirel bakış (Cilt 2). Ankara: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı.
- Ziraat Bankası şube ve ajans binaları müsabakası. (1951). Arkitekt, 239-240, 233-248.
- ISSN: 2147-8724
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Yayıncı: Koç Üniversitesi VEKAM
Sayıdaki Diğer Makaleler
Umut ŞUMNU, Selim Sertel ÖZTÜRK
Ankara Kent Parklarının Kullanımının Belirlenmesi
Yüksek Ziraat Enstitüsüne İlişkin Etnografik Eser Koleksiyonunun Oluşturulması ve Sergilenmesi
Ceren KARADENİZ, Simin ŞAY, Elif SARAÇ, Ayşem YANAR
Türkiye’de Nazi Almanya Propagandasına Bir Örnek: Ankara ve İstanbul’da Alman Mimari Sergileri
Cumhuriyetin 10. Yılında Neue Zürcher Zeitung Gazetesi’nin Ankara Hakkındaki Makalesi
N. Selcen KORKMAZCAN, R. Selva KORKMAZCAN IŞIK
Ankara’nın Sosyo-Kültürel Bir Değeri Olarak MKE Ankaragücü: Taraftarların Gözünden Kent ve Kulüp