22096

İlk Koç Han: Ankara'da modern mimarinin öncüsü

Koç Holding Türkiyedeki en köklü sanayi grubudur. Holdingin tarihi, kurucusu olan Ahmet Vehbi Koçun ilk şirketini Ankara Ticaret Odasına kaydettirdiği 1920lere kadar uzanır. Vehbi Koç 1932de işlerini, babasının Anafartalardaki dükkanından Ulusta Çankırı Caddesi 13 numarada inşa ettirdiği ilk Koç Hana taşır. Binanın tasarımcısı Milli Eğitim Bakanlığının daveti üzerine baş mimar olarak çalışmak üzere beş yıl kadar önce Türkiyeye gelmiş olan İsviçreli-Avusturyalı mimar Ernst Arnold Eglidir. Mimar Egli, 1927 ile 1940 yılları arasında Türkiyede geçirdiği süre boyunca yaklaşık 40 proje gerçekleştirir ve birçok farklı projede de görev alır. Koç Han, Eglinin tasarladığı nadir ticari binalardandır. Eski kent merkezinin çoğunlukla bir ya da iki katlı ahşap kagir evlerden oluştuğu bir zamanda ilk Koç Han, caddeye açılan dükkânlarıyla, yeraltında geniş depolama olanaklarıyla, üst katlarda ise ofis ve evler için sunduğu alanlarla Ankara için yeni bir bina tarzıdır. Planın fonksiyonel titizliği ve binanın dış cephelerinin sade modernizmi dönemin mimari anlayışından son derece farklıdır. Bu bağlamda ilk Koç Han, Vehbi Koçun modernleşen Türkiyeye olan inancını ve sorumluluğunu; binanın mimarı Ernst Arnold Eglinin bu projeye katkısını güçlü bir şekilde ifade etmektedir.

The first Koç Han: Pioneering modern architecture in Ankara

Koç Holding is the most established conglomerate in Turkey. Th e company s beginnings date from the mid 1920s, when Ahmet Vehbi Koç, founder of Koç Holding, had his first own company registered with the Ankara Chamber of Commerce. In 1932, Koç moved his business from his father s store on Anafartalar Street to a new building, the first Koç Han, erected the same year on Çankırı Street Nr.13 in Ulus. Th e building s designer was Swiss-Austrian architect Ernst Arnold Egli, who had come to Turkey only five years earlier upon invitation by the government to work as chief architect of the Ministry of National Education. During his stay, which lasted from 1927 until 1940, Egli realized about 40 projects and worked on many more. Koç Han is the rare example of a commercial building by Egli. At a time when the urban aspect of the old town center of Ankara consisted mostly of one-or two-storeyed stone-and-wood houses, the first Koç Han represented an altogether new building type for the town, in being a multipurpose edifice with space for shops at street level, with large storage facilities below ground, and providing off ices and housing on the upper fl oors. Th e functional rigor of the plan and the sober modernism of the building s facades contrasted strongly with the architecture of the time. In this respect, the first Koç Han was a strong statement regarding Ahmet Vehbi Koç s belief in a modern Turkey and to the contribution of the building s architect, Ernst Arnold Egli, to this project.

PDF

___

50 yıllık yaşantımız 1923-1933 (Cilt 1). (1975). İstanbul: Milliyet Yayınları.
Atalay Franck, O. (2011). Erken Cumhuriyet döneminde Almanca konuşan mimarlar. In Bir başkentin oluşumu: Avusturyalı, Alman ve İsviçreli mimarların Ankaradaki izleri = Das Werden einer Hauptstadt: Spuren Deutschsprachiger Architekten in Ankara (pp. 42-53). Ankara: Goethe-Institut Publication.
Atalay Franck, O. (2012). Architektur und politik: Ernst Egli und die Türkische moderne 1927-1940. Zürich: gta-Verlag.
Batur, A. (1984). To be modern: Search for a Republican architecture. In R. Holod and A. Evin (Eds.), Modern Turkish architecture (pp. 68-93). Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Batur, A. (2003). M. Vedad Tek: Kimliğinin izinde bir mimar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bozdoğan, S. (2001). Modernism and nation building: Turkish architectural culture in the early republic . Seattle: University of Washington Press.
Cangır, A. (Ed.). (2007). Cumhuriyetin başkenti (Cilt 2). Ankara: Ankara Üniversitesi Kültür ve Sanat Yayınları.
Cengizkan, A. (2002). Modernin Saati: 20. Yüzyılda Modernleşme ve Demokratikleşme Pratiğnde Mimarlar, Kamusal Mekan ve Konut Mimarlığı . Ankara: Mimarlar Derneği.
Cengizkan, A. (2011). Türkiye için modern ve planlı bir başkent kurmak: Ankara 1920-1950. In Bir başkentin oluşumu: Avusturyalı, Alman ve İsviçeli mimarların Ankaradaki izleri = Das Werden einer Hauptstadt: Spuren Deutschsprachiger Architekten in Ankara (pp. 24-41). Ankara: Goethe-Institut Publication.
Egli, E. (1969). Im Dienst zwischen Heimat und Fremde, einst und dereinst. Erinnerungen [Unpublished document]. Zürich: Swiss Federal Institute of Technology (ETH) Nachlass Ernst Egli.
Egli, E. and Schneer, K. (Drawing). (1932). Koçzade Hanı projesi M 1:50 [Plan]. (File Id: Fevzipaşa Street 2720 block, 24 layout; plan no:13). Altındağ Municipality Archive, Ankara.
Egli, E. and Schneer, K. (Drawing). (1932). Koçzade Hanı projesi M 1:50 [Plan]. (File Id: Fevzipaşa Street 2720 block, 24 layout; plan no:17). Altındağ Municipality Archive, Ankara.
Egli, E. and Schneer, K. (Drawing). (1932). Koçzade Hanı projesi M 1:50 [Plan]. (File Id: Fevzipaşa Street 2720 block, 24 layout; plan no:14). Altındağ Municipality Archive, Ankara.
Egli, E. and Schneer, K. (Drawing). (1932). Koçzade Hanı projesi M 1:50 [Plan]. (File Id: Fevzipaşa Street 2720 block, 24 layout; plan no:15). Altındağ Municipality Archive, Ankara.
Egli, E. and Schneer, K. (Drawing). (1932). Koçzade Hanı projesi M 1:50 [Plan]. (File Id: Fevzipaşa Street 2720 block, 24 layout; plan no:16). Altındağ Municipality Archive, Ankara.
Egli, E. and Schneer, K. (Drawing). (1932). Koçzade Hanı projesi M 1:100 [Plan]. (File Id: Fevzipaşa Street 2720 block, 24 layout; plan no:18). Altındağ Municipality Archive, Ankara.
Egli, E. and Schneer, K. (Drawing). (1932). Koçzade Vehbi Bey []. [Planimetri]. (File Id: Fevzipaşa Street 2720 block, 24 layout). Altındağ Municipality Archive, Ankara.
Grimm, G. (1928). Kauf- und Warenhauser aus aller Welt: Ihre Architektur und Betriebseinrichtungen . Berlin: Schottlaender.
Haubrich, R., Hofmann, H. W. and Meuser, P. (2011). Berlin: Der Architekturführer . Berlin: Braun.
İmar Müdürü. (1932, 3 April). Çankırı Caddesinde Meydan Palas yanındaki inşaatınız hakkında. [Letter to Vehbi Koç] (File Id:Fevzipaşa Street, 2720 block, 24 layout; 181.C.1660F) Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
İmar Müdürü (1932, 25 May). Vehbi Beyin apartıman inşaatına müsaade h. [Content letter to Ankara Belediyesi] (File Id:Fevzipaşa Street, 2720 block, 24 layout; 703.C, 1703.F). Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
İmar Müdürü (1932, 1 October). [Letter to Belediye Riyaseti] (File Id: Fevzipaşa Street. 2720 block, 24 layout; 1755 C), Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
İmar Müdürü (1932, 23 November). [Letter to Belediye Riyaseti] (File Id: Fevzipaşa Street, 2720 block, 24 layout; No: 2119 C), Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
İmar Müdürü V. (1932, 12 February). [Letter to Belediye Riyaseti] (File Id: Fevzipaşa Street. 2720 block, 24 layout; No: 2068 C), Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
[İsmet Paşa Girls Institute]. (1930). ETH Zürich Archives.
Koç, V. (1932, 18 February). [Letter of application to İmar Müdüriyeti] (File Id:Fevzipaşa Street, 2720 block, 24 layout 181-C). Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
Koç, V. (1932, 21 May). [Letter to Ankara İmar Müdüriyeti Aliyesi] (File Id:Fevzipaşa Street, 2720 block, 24 layout; 181 C, 893 F), Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
Koç, V. (1932, 22 September). [Letter to İmar Müdiriyeti Aliyesi] (File Id: Fevzipaşa Street, 2720 block, 24 layout; 1755 C). Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
Koç, V. (1932, 7 November). [Letter to Ankara Belediyesi Riyaseti Aliyesi]. Ankara Ş.
İmar Müdürlüğü (File Id: Fevzipaşa Street, 2720 block, 24 layout; No.2170). Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
Koç, V. (1932, 20 November). [Letter to Ankara İmar Müdüriyeti]. Ankara Municipality Directorate of Building Development (File Id: Fevzipaşa Street. 2720 block, 24 layout; No.2119). Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
Koç, V. (1983). Hayat Hikayem . İstanbul: Vehbi Koç Vakfı.
Nicolai, B. (1998). Moderne und Exil: Deutschsprachige Architekten in der Türkei, 1925-1955. Berlin: Verlag fur Bauwesen.
Oerley, R. (1932, 26 January). [1:500 site plan]. (File Id:Fevzipaşa Street, 2720 block, 24 layout; Plan No.:443), Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
Oerley, R. (1932, 29 March). Ahmet Vehbi Beyin Çankırı Caddesinde Meydan Palas oteli yanında ikâmetgah ve maazalar inşaatı h. [to T.C. Ankara Şehri İmar Müdürlüğü], [Translation], (Dosya No: Fevzipaşa Street. 2720 block, 24 layout; Umumi No:181.C Hususi No:1660), Greater Municipality of Ankara Archive , Ankara.
Oerley, R. (1932, 23 May). [Letter to T.C. Ankara Şehri İmar Müdürlüğü] (File Id: Fevzipaşa Street, 2720 block, 24 layout; Hülasa No: F/1703). Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
Oerley, R. (1932, 29 May). [Letter to T.C. Ankara Şehri İmar Müdürlüğü] (File Id: Fevzipaşa Street 2720 block, 24 layout; Hususi No: F/1660), Greater Municipality of Ankara Archive, Ankara.
[Photograph of Ernst Egli]. (ca.1927). Copy in possession of author.
[Photograph of Koç Han]. (1932a). Vehbi Koç Photograph Albums (D0082, A0166, S07-R024). Koç Holding Corporate Communications Archive, İstanbul.
Photograph of Koç Han]. (1932b). Vehbi Koç Photograph Albums (D0082, A0166, S07-R045). Koç Holding Corporate Communications Archive, İstanbul.
[Photograph of Koç Han]. (n.d.). Vehbi Koç Photograph Albums (D0361, A0695, S07-R907). Koç Holding Corporate Communications Archive, İstanbul.
[Photograph of Vehbi Koç]. (1939, 1 May). Vehbi Koç Collection (V260). Vehbi Koç and Ankara Research Center (VEKAM) Archive, Ankara.
T.C. M.S.B. Veteriner Bakteryoloji ve Serum Aşı Evi 23 yıllık çalışmaları. (1945). Ankara: Yüksek Ziraat Enstitüsü Basımevi.
[Turkish Aeronautical Association photograph]. (1933/1934). ETH Zürich Archives.
Zafer Anıtı. (n.d.). Photograph and Postcard Archive (1229). Vehbi Koç and Ankara Research Center (VEKAM) Archive, Ankara.
Zaar, A. L., and Kick, P. (1902). Geschafs- und Kaufauser, Warenhauser und Meßpalaste, Passagen oder Galerien: Gebaude für Banken und andere Geldinstitute / Stuttgart: Bergsträs ser, Kr ö ner.