Ali Akın AKYOL, Yusuf Kağan KADIOĞLU, Bekir ESKICI

Ankara Akköprü arkeometrik çalışmaları

Ankara, Akköprüdeki inceleme ve örnekleme çalışması ile köprüye ait taş ve harç örnekleri üzerinde arkeometrik çalışmalargerçekleştirilmiştir. Taşların bünyesinde bulunan suda çözünen tuzlar, spot tuz testleri ve kondaktometrik analiz ile elde edilmiştir.Harçların agrega ve bağlayıcı içerikleri, asidik agrega/bağlayıcı, agrega granülometrisi, ince kesit optik mikroskop ve X-ışını toz kırınımıanalizleri ile belirlenmiştir. Ayrıca taş örneklerin fiziksel özellikleri uygulanan fiziksel testler ile belirlenmiştir. Gerçekleştirilen çalışmaile Akköprüde ağırlıklı olarak kullanılan yapı taşının andezit ve yanında ignimbirit ile dasit, özgün bağlayıcının da kireç harcı olduğugörülmüştür. Akköprüye ait çimento içerikli harçların yakın dönem müdahalelerini yansıttığı anlaşılmıştır. Petrografik çalışmalarınışığında özgün yapısal örneklerin hammadde kaynağı açısından yerel formasyonu yansıttığı görülmüştür. Bazı taş örneklerin yüksektuz içerikleri ve duraysız fiziksel durumları onların farklı derecelerde bozulma sürecinde olduklarını göstermiştir.

Archaeometric exploration at Akköprü in Ankara

The archaeometric exploration was conducted by surveying and sampling studies on the stone, and mortar samples from Akköprü inAnkara. Spot salt test and conductometric analysis were applied to get water soluble salt content of stone samples. Te aggregate and binderpart of the mortars were determined by the analyses of acidic aggregate & binder, aggregate granulometry, thin section optic microscopy andX-ray difraction. In addition, the physical conditions of the stones were determined by some physical tests. Te results of archaeometricaldata showed that the constructive stone material was mainly andesite besides ignimbrite and dacite, and the original binder material waslime mortar. Te cement content of the binder of mortars reveals the recent interventions on Akköprü. In the light of petrographic studies itwas understood that the source of the original constructive raw material refects the local formation. Te high soluble salt content and thebad physical conditions of some stones also showed that they are undergoing a decomposition process of diferent degrees.

PDF

___

American Society for Testing and Materials. (1984). Standard test method for unconfined compressive strength of intact core specimens, soil and rock, building stones (Vol. 4.08). Annual book of ASTM standards. Philadeplhia, Pennsylvania: ASTM.
MTA.(t.y).[Ankara ve çevresinin jeolojik haritası]. MTA Genel Müdürlüğü web sitesinden erişildi. http://www.mta.gov.tr/ v2.0/daire-baskanliklari/jed/images/harita_basimi/1_500_ olcekli_haritalar/ankara_b.jpg
Ankaranın tarihsel hava durumu verileri. Meteoroloji Genel Müdürlüğü web sitesinden erişildi: http://www.meteor.gov.tr
Başarır, H., Kumral, M. ve Özsan, A. (2004). Kayaçların tek eksenli basınç dayanımının basit deney yöntemleriyle tahmini = Predicting uniaxial compressive strength of rocks from simple test methods. A. Ceylanoğlu ve B. Erdem (Ed.), KAYAMEK 2004-VII. Bölgesel Kaya Mekaniği Sempozyumu = ROCKMEC2004-VII. Regional Rock Mechanics Symposium: 21-22 Ekim 2004 Sivas içinde (ss. 111-117). Ankara: Cumhuriyet Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü.
Black, C. A., Evans, D. D., Ensminger, L. E., White, J. L. ve Clark, F. E. (Ed.). (1965). Methods of Soil Analysis (Vol. 9). Madison: American Society of Agronomy.
Çulpan, C. (1975). Türk taş köprüleri: Ortaçağdan Osmanlı devri sonuna kadar. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Dursun, H., Dizdar, M. Y., Kırıştıoğlu, Ş., Özcan, İ. ve Hamurkar, Y. (2008). Toprak ve arazi sınıfaması standartları teknik talimatı ve ilgili mevzuat. Ankara: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayını.
Feigl, F. (1966). Spot test in organic analysis. Amsterdam: Elsevier Publication Company.
Kerr, P. F. (1977). Optical Mineralogy (1. ed.). New York: McGraw- Hill Co.
Öney, G. (1971). Ankarada Türk devri yapıları. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.
Pollard, A. M. and Heron, C. (1996). Archaeological chemistry. Cambridge: Te Royal Society of Chemistry.
Rapp, G. (2002). Archaeomineralogy. Berlin: Springer-Verlag.
RILEM. (1980). Research and testing. Materials and Construction 13. Paris: Chapman and Hall.
Turhan, N. (2002). 1:500.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritası Ankara pafası. M. Şenel (Ed.) Türkiye 1/500.000 ölçekli jeoloji haritaları, no: 8. içinde. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü.
Türk Standartları Enstitüsü (TSE). (1999). Agregaların geometrik özellikleri için deneyler, Bölüm 1: Tane büyüklüğü dağılımı tayini-eleme metodu. (TS 3530 EN 933-1). Ankara: Yazar.
Ulusay, R., Gökçeoylu, C. ve Binal, A. (2005). Kaya mekaniği laboratuar deneyleri. Ankara: TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları.
Wentworth, C. K. (1922). A scale of and class terms for clastic sediments. Journal of Geology, 30 , 377-392.