Bir İtalyan Mimarın İlk Ankara Ziyareti: Giulio Mongeri – 1897

Giulio Mongeri, İstanbul ve Ankara başta olmak üzere Türkiye'de önemli yapılara imza atmış bir İtalyan mimardır. XX. yüzyılın ilk çeyreğinde Osmanlı Devleti'ne hizmet etmiş, Erken Cumhuriyet dönemi Ankara'sına da dikkate değer katkılarda bulunmuştur. Mongeri ilk Ankara seyahatini 1897 yılında yapmıştır. Dönem itibariyle gözlemleri oldukça ilgi çekicidir. Mongeri bu seyahatine ait notlarını, bugün çok fazla gün yüzüne çıkmamış olan ve Ankara araştırmaları literatüründe çok da söz edilmeyen Illustrazione Italiana dergisinin XXV. cildinde birkaç hafta arayla yayımlamıştır. Bu çalışma ile Ankara hakkındaki Türkçe yayınlara bir katkı olarak bu seyahatin değerlendirilmesi ve bazı açılardan diğer yayınlarla ve bugünle karşılaştırılması amaçlanmıştır. Öncelikle İtalyan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayımlanan düşük çözünürlükte dijitalleştirilmiş nüshaların yerine yeni dijital görüntüleme yapılmış, ardından Mongeri'nin güzergâhı üzerinden yerinde inceleme tamamlanmış ve tarihi kaynaklarla yapılan kıyaslama ile çalışma daha sonraki araştırmacıların yapacağı detaylı incelemelere hazır hale getirilmiştir. Mongeri'nin bazı konularda bilgisinin yetersiz kaldığı ancak birçok diğer konuda da Milano'da almış olduğu eğitim sayesinde yoğun bir tarih ilgisinin olduğu ortaya çıkmaktadır. Mimarın profesyonel yaşamında icra edeceği historisist yaklaşımın temellerinin daha genç yaşlarda atıldığı bu seyahat notları sayesinde göze çarpmaktadır.

An Italian Architect’s First Visit to Ankara: Giulio Mongeri – 1897

Giulio Mongeri, İstanbul ve Ankara başta olmak üzere Türkiye’de önemli yapılara imza atmış bir İtalyan mimardır. XX. yüzyılın ilk çeyreğinde Osmanlı Devleti’ne hizmet etmiş, Erken Cumhuriyet dönemi Ankara’sına da dikkate değer katkılarda bulunmuştur. Mongeri ilk Ankara seyahatini 1897 yılında yapmıştır. Dönem itibariyle gözlemleri oldukça ilgi çekicidir. Mongeri bu seyahatine ait notlarını, bugün çok fazla gün yüzüne çıkmamış olan ve Ankara araştırmaları literatüründe çok da söz edilmeyen Illustrazione Italiana dergisinin XXV. cildinde birkaç hafta arayla yayımlamıştır. Bu çalışma ile Ankara hakkındaki Türkçe yayınlara bir katkı olarak bu seyahatin değerlendirilmesi ve bazı açılardan diğer yayınlarla ve bugünle karşılaştırılması amaçlanmıştır. Öncelikle İtalyan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayımlanan düşük çözünürlükte dijitalleştirilmiş nüshaların yerine yeni dijital görüntüleme yapılmış, ardından Mongeri’nin güzergâhı üzerinden yerinde inceleme tamamlanmış ve tarihi kaynaklarla yapılan kıyaslama ile çalışma daha sonraki araştırmacıların yapacağı detaylı incelemelere hazır hale getirilmiştir. Mongeri’nin bazı konularda bilgisinin yetersiz kaldığı ancak birçok diğer konuda da Milano’da almış olduğu eğitim sayesinde yoğun bir tarih ilgisinin olduğu ortaya çıkmaktadır. Mimarın profesyonel yaşamında icra edeceği historisist yaklaşımın temellerinin daha genç yaşlarda atıldığı bu seyahat notları sayesinde göze çarpmaktadır.

PDF

___

Ainsworth, W. F. (1842). Travels and researches in Asia Minor, Mesopotamia, Chaldea and Armenia C.1. Londra: John W. Parker.
Aktüre, S. (1978). 19. Yüzyıl sonunda Anadolu kenti mekansal yapı çözümlemesi. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi.
Aslanoğlu, İ. (2010). Erken cumhuriyet dönemi mimarlığı, 1923- 1938. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Baedeker, K. (1905). Konstantinopel und das westliche Kleinasien. Leipzig.
Barkley, Henry, C. (1891). A ride through Asia Minor and Armenia: Giving a sketch of the characters, manners, and customs of both the Mussulman and Christian inhabitants. Londra: Murray.
Barnett, R. D. (1974). The European Merchants in Angora. Anatolian Studies, 24(1974), 135–141.
Bosch, E. (1967). Quellen zur Geschichte der Stadt Ankara Im Altertum. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Carswell, J. (1972). Kütahya tiles and pottery from the Armenian Cathedral of St James, Jerusalem C.2. Oxford: Clarendon Press.
Cassanelli, R. (2014). La certosa di pavia e la fotografia delle origini. prime verifiche*. L. Lodi (Ed.), Disegni e vedute della Certosa di Pavia tra XVI e XIX secolo içinde ss. 47–62. Rizzoli.
Cassanelli, R. (2015). Dalle aule al museo. La fotografia nelle Accademie di Belle Arti dell’Ottocento. G. Cassese (ed.),
Patrimoni da svelare per le arti del futuro, atti del convegno nazionale içinde ss.232–239. Roma: Gangemi.
Cuinet, V. (1890). La Turquie d’Asie, géographie administrative: statistique, descriptive et raisonnée de chaque province de l’Asie Mineure, C.1. Paris: Ernest Leroux.
Çinici, D. (2015). Başkent Ankara’nın İnşasında Etkin Bir Mimar: Giulio Mongeri ve Yaşam Öyküsü. Ankara Araştırmaları Dergisi, 3(1), 13–41.
Darkot, B. (1950). Ankara. İslam Ansiklopedisi içinde ss. 437–453. Dernschwam, H. (1992). İstanbul ve Anadolu’ya seyahat günlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Ekinci, M. U. (2006). The Origins Of The 1897 Ottoman-Greek War: A Diplomatic History. Bilkent University.
Erten, Ö. İ. (2016). Şişli’de Bir Konak ve Mimar Giulio Mongeri. İstanbul: Bozlu Sanat Yayınları.
Eyice, S. (1972). Ankara’nın Eski Bir Resmi (Ayrıbasım). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Ferri, A. ve Roversi, G. (2005). Storia di Bologna. Bologna: Bononia University Press.
Foss, C. (1977). Late Antique and Byzantine Ankara. Dumbarton Oaks Papers, 31, 27–87.
French, D. (2003). Roman, late Roman and Byzantine inscriptions of Ankara: a selection. Ankara: Foundation of Museum of Anatolian Civilizations
Galanti, A. (1950). Ankara Tarihi. İstanbul: Tan Matbaası. Giovannoni, G. (1930). Boito, Camillo. Enciclopedia Italiana di Scienze Lettere ed Arti içinde (s. 295). Istituto Giovanni Treccani.
Godoli, E. (2005). Mongeri, Giulio. E. Godoli ve M. Giacomelli (ed.), Architetti e Ingegneri Italiani dal Levante al Magreb 1848-1945 içinde ss. 243–245. Floransa: Maschietto Editore.
Gökçe, F. ve Özgönül, N. (2001). Ankara’da Kaybolan Kültür Varlıklarımız; Bağ Evleri. Tarih İçinde Ankara II içinde ss. 269–287. Ankara.
Görkay, K. (2011). Roma Dönemi Suru (M.S. 3. Yüzyıl Suru). M. Kadıoğlu, K. Görkay, S. Mitchell (ed.), Roma Dönemi’nde Ankyra içinde ss.205–216. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Görkay, K. ve Mitchell, S. (2011). Augustus ve Roma Tapınağı. M. Kadıoğlu, K. Görkay, S. Mitchell (ed.), Roma Dönemi’nde Ankyra içinde ss. 79–98. Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
Hamilton, W. J. (1842). Researches in Asia Minor Pontus and Armenia. Londra: John Murray.
Hariciye Nezareti Tahrirat Kalemi [HR-TH], (07/07/1894) [Miladi]). (Dosya No:143, Gömlek No: 77), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Jerphanion, G. de. (1928). Mélanges d’Archéologie Anatolienne: Monuments Préhelléniques, Gréco-romains, Byzantines et Musulmans de Pont, de Cappadoce et de Galatea. Mélanges de l’Université Saint-Joseph, Beyrouth, 13, 144–227.
Kadıoğlu, M. (2011). Cardo Maximus. M. Kadıoğlu, K. Görkay, S. Mitchell (ed.), Roma Dönemi’nde Ankyra içinde ss. 143– 157. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kadıoğlu, M. (2011a). Sütunlu Cadde. M. Kadıoğlu, K. Görkay, S. Mitchell (ed.), Roma Dönemi’nde Ankyra içinde ss. 159–177. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Konyalı, İ. H. (1978). Ankara Camileri. Ankara.
Krencker, D., Schede, M. (1936). Der Tempel in Ankara. BerlinLeipzig: Walter de Gruyter & Co.
Lindner, R. P. (2007). Explorations in Ottoman Prehistory. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
Longpérier, A. de. (1881). Statue du temple d’Auguste à Ancyre de Galatie. Gazette Archéologique, 7, 73–76.
Maarif Nezareti Mektubi Kalemi [MF-MKT], (10/05/1313) [Hicri]). (Dosya No:290, Gömlek No: 6), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Maarif Nezareti Mektubi Kalemi [MF-MKT], (24/05/1313) [Hicri]). (Dosya No:292, Gömlek No: 48), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Macpherson, I. W. (1972). Six Inscriptions from Galatia. Anatolian Studies, 22, 217–223.
Mahmut Şevket Paşa. (1986). Osmanlı Askeri Teşkilat ve Kıyafetleri (1876-1908), E. Mütevellioğlu, (ed.). Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı.
Mamboury, E. (1933). Ankara: guide touristique. Ministère Turc de l’Intérieur.
Mitchell, S. ve French, D. (2012). The Greek and Latin Inscriptions of Ankara (Ancyra).
Mongeri, G. (1852, April). Della fotografia e di alcune recenti pubblicazioni calotipiche del pittore Luigi Sacchi. Il Crepuscolo, 265–268.
Mongeri, G. (1898). Da Costantinopoli ad Angora. Illustrazione Italiana, XXV(40), 234–236.
Mongeri, G. (1898). Da Costantinopoli ad Angora. Illustrazione Italiana, XXV(38), 201–203.
Mongeri, G. (1898). Da Costantinopoli ad Angora. Illustrazione Italiana, XXV(43), 275,278.
Mongeri, G. (1901). La Turchia Monumentale: Santa Sofia. La Rassegna Italiana, 5(51), 79–83.
Newton, C. T. (1865). Travels & Discoveries in the Levant. Londra: Day & Son, Limited.
Ortaylı, İ. (1994). 19. Yüzyılda Ankara. E. Batur (Ed.), Ankara Ankara içinde ss. 109–119. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Pausanias. (1918). Description of Greece, Volume I: Books 1-2 (Attica and Corinth). (W. H. S. Jones, Ed.) (Loeb Class). Harvard University Press.
Perrot, G. (1872). Exploration archéologique de la Galatie et de la Bithynie, d’une partie de la Mysie, de la Phrygie, de la Cappadoce et du Pont C.2. Paris: Librairie de Firmin Didot Frères, Fils et C.
Schede, M. ve Schultz. (1937). Ankara und Augustus. Berlin: W. de Gruyter & Co.
Simonetti, F. (1963). Illustrazione Italiana 90 anni di storia. Torino.
Stuart, J. ve Revett, N. (1827). The Antiquities of Athens C.3. Londra: Priestley and Weale.
Sülüner, S. H. (2014). Yabancı Seyyahların Gözlemleriyle Roma ve Bizans Dönemi’nde Ankara. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1(2), 11–21.
Tournefort, M. P. de. (1717). Relation d’un Voyage du Levant. Lyon: Anisson et Posuel.
Yavuz, Y. (2001). Ankara - Çankaya’daki birinci Cumhurbaşkanlığı Köşkü. Y. Yavuz (ed.), Tarih İçinde Ankara II içinde ss. 341– 413. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi.
Yetgin, D. ve Yılmaz, A. (2014). Eskişehir Turizm Tarihinde Öncü Bir Otel: Madam Tadia Oteli. III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi içinde ss. 261–272. Kuşadası, Aydın.