Ahlak Dışı Nesneler: Ulus’ta Kentsel Dönüşümün Bir Psikocoğrafyası

Bir zamanlar genç Cumhuriyet'in siyasi ve ekonomik merkezi olan Ankara'daki Ulus semti, kentin hem cumhuriyetçi hem de manevi geleneklerine ev sahipliği yapmayı sürdürmektedir. Önce gecekondularla sarılmış, sonrasında Kızılay'ın, başkentin yeni ekonomik merkezi olmaya başlamasıyla geri plana itilmiş semt, düşük gelir gruplarına terk edilmiştir. Günümüzde Ulus'un kendine özgü, çok katmanlı karakteri, kentteki önemli bir dini alan olan Hacıbayram'ın temsil ettiği manevi ve ahlaki değerleri gölgede bıraktığı iddiasıyla hedef gösterilmekte ve bu gerekçeyle bir kentsel dönüşüme tanıklık etmektedir. Bu makalenin amacı, psikocoğrafi bir yöntem kullanarak Ulus'un pazarlarında görüldüğü iddia edilen bu "ahlak dışılığın" izini sürmektir. Mevcut kentsel dönüşüm literatürünün sınıfsal yer değiştirmeye yaptığı vurguyu destekleyecek şekilde, dönüştürücülerin söylemsel müdahalelerinin deneyime dair temellendirmelerini görünür hale getirmeyi hedeflemektedir. Bu amaç doğrultusunda, Ankara Büyükşehir Belediyesinin 2008-2016 yılları arasında yayımladığı bültenler taranmış; sonrasında İtfaiye Meydanı ve Telefoncular Pazarı gibi farklı bölgelerde, raflarda sunulan nesnelere ve bu nesnelerin sunumuna dair bir dizi gözlem yapılmıştır. Ortaya çıkan öznel harita, Ulus'taki "ahlak dışılık" hissine doğrudan etkisi olan maddi kültüre, bu maddi kültürün davet ettiği önemli pratiklere ve farklı toplumsal gruplara dair içgörüler sağlarken bu hissin üç bileşenini öne çıkarmaktadır: ekonominin kayıt dışılığı, mevcut erkeklik rejimi ve çatışan nostaljiler.

Immoral Objects: A Psychogeography of Urban Transformation in Ulus

Bir zamanlar genç Cumhuriyet’in siyasi ve ekonomik merkezi olan Ankara’daki Ulus semti, kentin hem cumhuriyetçi hem de manevi geleneklerine ev sahipliği yapmayı sürdürmektedir. Önce gecekondularla sarılmış, sonrasında Kızılay’ın, başkentin yeni ekonomik merkezi olmaya başlamasıyla geri plana itilmiş semt, düşük gelir gruplarına terk edilmiştir. Günümüzde Ulus’un kendine özgü, çok katmanlı karakteri, kentteki önemli bir dini alan olan Hacıbayram’ın temsil ettiği manevi ve ahlaki değerleri gölgede bıraktığı iddiasıyla hedef gösterilmekte ve bu gerekçeyle bir kentsel dönüşüme tanıklık etmektedir. Bu makalenin amacı, psikocoğrafi bir yöntem kullanarak Ulus’un pazarlarında görüldüğü iddia edilen bu “ahlak dışılığın” izini sürmektir. Mevcut kentsel dönüşüm literatürünün sınıfsal yer değiştirmeye yaptığı vurguyu destekleyecek şekilde, dönüştürücülerin söylemsel müdahalelerinin deneyime dair temellendirmelerini görünür hale getirmeyi hedeflemektedir. Bu amaç doğrultusunda, Ankara Büyükşehir Belediyesinin 2008-2016 yılları arasında yayımladığı bültenler taranmış; sonrasında İtfaiye Meydanı ve Telefoncular Pazarı gibi farklı bölgelerde, raflarda sunulan nesnelere ve bu nesnelerin sunumuna dair bir dizi gözlem yapılmıştır. Ortaya çıkan öznel harita, Ulus’taki “ahlak dışılık” hissine doğrudan etkisi olan maddi kültüre, bu maddi kültürün davet ettiği önemli pratiklere ve farklı toplumsal gruplara dair içgörüler sağlarken bu hissin üç bileşenini öne çıkarmaktadır: ekonominin kayıt dışılığı, mevcut erkeklik rejimi ve çatışan nostaljiler.

PDF

___

Abay, S. & Kılıç, F. (2015, 28 Nisan – 5 Mayıs). Büyükşehir Belediyesi Ankara’yı tanıtıyor. Büyükşehir Ankara, 529, s.7.
Artar, F. (2015). Bir soylulaştırma öyküsü: Ankara Kalesi örneği. I. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi, 16-17 Nisan 2015 içinde (ss. 523-541). Eskişehir. 22 Temmuz 2016 tarihinde https://www.academia.edu/15933170/ adresinden erişildi.
Bassett, K. (2004). Walking as an aesthetic practice and a critical tool: Some psychogeographic experiments. Journal of Geography in Higher Education, 28(3), 397-401.
Behar, D. ve İslam, T. (2006). İstanbul’da “soylulaştırma”: Eski kentin yeni sahipleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Bianchini, F. (1993). Culture, conflict and cities: issues and prospects for the 1990s. F. Bianchini ve M. Parkinson (Ed.), Cultural policy and urban regeneration: The West European experience içinde (ss. 199-213). Manchester: Manchester University Press.
Bingöl, S. M. (2011, 23-29 Mart). Hocaların hocası Halil İnalcık’tan Hacıbayram’a tam not. Büyükşehir Ankara, 317, s.19.
Bingöl, S. M. (2011, 13-20 Aralık). Ulusta tarih ortaya çıkıyor, turizm canlanıyor. Büyükşehir Ankara, 355, s.4.
Bingöl, S. M. (2012, 24 Nisan-1Mayıs). Güvercin Sokak’tan Hacıbayram’a özel rampa. Büyükşehir Ankara, 374, s.19.
Bingöl, S. M. (2013, 30 Temmuz – 6 Ağustos). Genelev’de 2 bina daha yıkıldı. Büyükşehir Ankara, 440, s.16.
Bonnett, A. ve Alexander, C. (2013). Mobile nostalgias: connecting visions of the urban past, present and future amongst ex‐residents. Transactions of the Institute of British Geographers, 38(3), 391-402.
Boym, S. (2001). Nostalgia. 14 Mayıs 2015 tarihinde http:// monumenttotransformation.org/atlas-of-transformation/ html/n/nostalgia/nostalgia-svetlana-boym.html adresinden erişildi.
Carrigan, T., Connell B. ve Lee, J. (1985). Toward a new sociology of masculinity. Theory and Society, 14(5), 551-604.
Cheng, C. (1999). Marginalized masculinities and hegemonic masculinity: An introduction. Journal of Men’s Studies, 7(3), 295-315.
Clark, E. (2005). The order and simplicity of gentrification – A Political challenge. R. Atkinson ve G. Bridge (Ed.).
Gentrification in a global context: The new urban colonialism içinde (ss. 256-264). New York: Routledge.
Connell, R. W. (1983). Which way is up? Essays on sex, class, and culture. Sydney: Allen & Unwin Academic.
Connell, R. W. (1998). Toplumsal cinsiyet ve politika: Toplum, kişi ve cinsel politika. (Cem Soydemir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Coverley, M. (2006). Psychogeography. Harpenden: Pocket Essentials.
Çıngır, A. A. (2011, 16-23 Ağustos). Genelev yıkıldı. Büyükşehir Ankara, 338, s.16.
Debord, G. (1981). Introduction to a critique of urban geography. K. Knabb (Ed.). Situationist International Anthology içinde (s. 6). Berkeley, USA: Bureau of Public Secrets.
De Certeau, M. (2009). Gündelik hayatın keşfi - I. (Lale Arslan Özcan, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Donaldson, M. (1993). What is hegemonic masculinity? Theory and Society, 22(5), 643-657.
Erendil, A. T. ve Ulusoy, Z. (2002). Reinvention of tradition as an urban image: the case of Ankara Citadel. Environment and Planning B: Planning an Design, 29(5), 655-672.
Erkal, F., Kıral, Ö. ve Günay, B. (2005). Ulus Tarihi Kent Merkezi Koruma Islah İmar Planı: 1986-2006 koruma planından yenileme planına. Planlama, 4, 34-49. 22
Temmuz 2016 tarihinde http://www.spo.org.tr/resimler/ ekler/806734b256c27e4_ek.pdf adresinden erişildi. Gullestad, M. (2006). Plausible prejudice: Everyday experiences and social images of nation, culture and race. Oslo: Universitetsforlaget.
Hanson, S. (2007). Mind the gap: Psychogeography as an expanded tradition. Street Signs, 6, 10-13. 25 Temmuz 2016 tarihinde https://drstevehanson.files.wordpress.com/2015/09/mindthe-gap-psychogeography-as-an-expanded-tradition.pdf adresinden erişildi.
Howson, R. (2006). Challenging hegemonic masculinity. New York, USA: Routledge.
Hubbard, P. (2004). Revenge and injustice in the neoliberal city: Uncovering masculinist agendas. Antipode, 36(4), 665-686.
Keskinok, Ç. (2013). Ankara’nın planlanması, Ulus tarihi kent merkezi ve Raci Bademli. METU Journal of Faculty of Architecture, 30(2), 224-225.
Köprülü, A. (2013, 14-21 Mayıs). Kale içi yeniden eski günlerine dönüyor. Büyükşehir Ankara, 429, s.5.
McDonough, T. (2002). Situationist space. T. McDonough (Ed.). Guy Debord and the situationist international içinde (s. 246). Massachusets: The MIT Press.
Papayanis, M. A. (2000). Sex and the revanchist city: zoning out pornography in New York. Environment and Planning D: Society and Space, 18(3), 341-353.
Ross, K. (2002). Lefebvre on the situationists: An interview. T. McDonough (Ed.). Guy Debord and the situationist international içinde (ss. 267-283). Massachussets: The MIT Press.
Sadler, S. (1998). The Situationist city. Combridge: The MIT Press. Self, W. (2013). Urban wandering. 14 Mayıs 2015 tarihinde http://www.barbican.org.uk/media/upload/film/will_self_ essay_on_psycho geography.pdf adresinden erişildi.
Semerci, T. (2016, 5-12 Nisan). İtfaiye Meydanı’ndaki Telefoncular Çarşısı kaldırıldı. Büyükşehir Ankara, 578, s. 22.
Shaw, K. (2008). Gentrification: What it is, why it is, and what can be done about it. Geography Compass, 2(5), 1697-1728.
Smith, N. ve Williams, P. (2010). Alternatives to orthodoxy: Invitation to a debate. L. Lees, T. Slater ve E. Wyly (Ed.). The gentrification reader içinde (ss. 9-10). New York: Routledge.
Smith, P. (2010). The contemporary dérive: A partial review of issues concerning the contemporary practice of psychogeography. Cultural Geographies, 17(1), 103-122.
Şen, B. (2005). Soylulaştırma: Kentsel mekânda yeni bir ayrışma biçimi. H. Kurtuluş (Ed.). İstanbul’da kentsel ayrışma içinde (ss. 127-160). İstanbul: Bağlam Yayınları.
Şenel, K. (2005). 32. gün: Türk porno tarihi. 14 Mayıs 2015 tarihinde http://alkislarlayasiyorum.com/koleksiyon/521651 a2160ba0827b000000/gunun-en-cok-izlenen-videolari- 22082013/142181 adresinden erişildi.
Şimşek, A. (2002). Yeni orta sınıf ve söylem terminatörleri. Sol, 193, 58-61.
Tunçer, M. (1998). Ankara’da tarihsel çevrenin korunmasına yönelik politikalar. Tarih içinde Ankara II semineri, 17-18
Aralık 1998 içinde (ss. 75-108). Ankara: ODTÜ.
Tunçer, M. (2001). Ankara (Angora) şehri merkez gelişimi (14.- 20.yy). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Uysal, Ü. E. (2006). Soylulaştırma kuramlarının İstanbul’da uygulanabilirliği: Cihangir örneği. Planlama, 2, 77-93.