Ankara’nın Bilinmeyen Tarihi: XVIII. Asır Şairi Râzî’nin Ankara’yla İlgili Şiirleri

Bu makalede önce kısaca Râzî'nin hayatı, edebî şahsiyeti ve eseri hakında bilgi verilmiş, ardından Râzî Divanı'nda bulunan Ankara'yla ilgili manzumeler değerlendirilmiş ve bunların çevriyazılı metinleri sunulmuştur. Râzî'nin hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Divan'ındaki tarih manzumelerinden onun, 1079 (M. 1668/1669) yılında doğduğu ve 1153 (1740/1741) yılından sonra vefat ettiği anlaşılmaktadır. Yine Divan'ından hareketle hayatının büyük bir kısmını Ankara'da geçirdiği, Ankara Mevlevîhânesi dervişlerinden, fakat aynı zamanda Hacı Bayram-ı Velî ailesiyle ve Bayramîlikle de irtibatlı olduğu ortaya çıkmaktadır. Şimdilik eldeki tek eseri Divan'ıdır. Yazma halinde ve tek nüshadan ibaret olan, daha çok aşk ve tasavvuf konularının işlendiği Râzî Divanı'nın, en önemli tarafı XVIII. asır başı Ankara'sıyla ilgili çok değerli bilgiler içermesidir. Osmanlı döneminde Ankara'nın sosyal ve kültürel yönüyle alakalı pek fazla kaynak ve bilgi bulunmamaktadır. Üzerinde durulacak olan Razi Divanı'nda ise doğrudan Ankara'yla ilgili toplam 42 manzume bulunmaktadır. Bu sebeple Râzî Divanı'nın Ankara tarihi ve kültürü açısından bir hazine değerinde olduğu söylenilebilir.

Ankara’s Unknown History: XVIIIth Century Poet Râzî and His Poems About Ankara

Bu makalede önce kısaca Râzî’nin hayatı, edebî şahsiyeti ve eseri hakında bilgi verilmiş, ardından Râzî Divanı’nda bulunan Ankara’yla ilgili manzumeler değerlendirilmiş ve bunların çevriyazılı metinleri sunulmuştur. Râzî’nin hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Divan’ındaki tarih manzumelerinden onun, 1079 (M. 1668/1669) yılında doğduğu ve 1153 (1740/1741) yılından sonra vefat ettiği anlaşılmaktadır. Yine Divan’ından hareketle hayatının büyük bir kısmını Ankara’da geçirdiği, Ankara Mevlevîhânesi dervişlerinden, fakat aynı zamanda Hacı Bayram-ı Velî ailesiyle ve Bayramîlikle de irtibatlı olduğu ortaya çıkmaktadır. Şimdilik eldeki tek eseri Divan’ıdır. Yazma halinde ve tek nüshadan ibaret olan, daha çok aşk ve tasavvuf konularının işlendiği Râzî Divanı’nın, en önemli tarafı XVIII. asır başı Ankara’sıyla ilgili çok değerli bilgiler içermesidir. Osmanlı döneminde Ankara’nın sosyal ve kültürel yönüyle alakalı pek fazla kaynak ve bilgi bulunmamaktadır. Üzerinde durulacak olan Razi Divanı’nda ise doğrudan Ankara’yla ilgili toplam 42 manzume bulunmaktadır. Bu sebeple Râzî Divanı’nın Ankara tarihi ve kültürü açısından bir hazine değerinde olduğu söylenilebilir.

PDF

___

Bayramoğlu, F. (1989). Hacı Bayram-ı Veli yaşamı soyu vakfı. Ankara: TTK Yayınları.
Bursalı Mehmed Tahir. (H.1333). Osmanlı müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Diğer ve Yıkık Mescidler. (t.y.). Ankara rehberi web sayfasından 03 Ocak 2016 tarihinde http://ankararehberi.com/dier-veykk-camiler.html adresinden erişildi.
Enver, A. (2010). Mevlevî şairler semahane-i edeb. İstanbul: İnsan Yayınları.
Erdoğan, A., Günel, G. ve Kılcı, A. (2007). Osmanlı’da Ankara. Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
Erdoğan, M. (1997). Abdüllatif Râzî ve Ankara methiyesi. Türk Dili, 550, 356-359.
Erdoğan, M. ve Şahin, M. (2015). Ankaralı Râzî ve divanı. Ankara: Korza Yayıncılık.
Esrar Dede. (2000). Tezkire-i şuarâ-yı Mevleviyye. İ. Genç (Haz.). Ankara: AKM Yayınları.
Gündoğdu, M. K. (1997). Müştak Baba. İstanbul: MEB Yayınları. Hüseyin Remzî. (H.1305). Lügat-ı Remzî. İstanbul.
İbadullah Camii. (t.y.). Ankara rehberi web sayfasından 31 Ekim 2015 tarihinde http://www.ankararehberi.com/badullahcamii.html adresinden erişildi.
İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu. (1958- 1967). İstanbul: MEB Yayınları.
İşçen, Y. (2013). Osmanlı Devleti döneminde Ankara hanları ve otelleri, 02 Kasım 2015 tarihinde http://e-bulten.library. atilim.edu.tr/sayilar/2013-03/ankara2.html adresinden erişildi.
Kesik, B. (2014) Râzî, Yazıcı Abdullah Efendizade Abdüllatif Râzî Efendi. 17 Kasım 2014 tarihinde http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.
php?sayfa=detay&detay=3185 adresinden erişildi. Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. (2006). Ankara: TDV Yayınları.
Mehmed Süreyya. (1996). Sicill-i Osmanî. N. Akbayar (Yay. Haz.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Okur, A. K. (1994). Râzî Abdüllatif hayatı, eserleri, edebi kişiliği ve divanı’nın tertibi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Öztürk, N. (2014). Hatt-ı Hümayun ve vakfiye hükümlerine göre Ankara Mevlevîhânesi. A. Karaismailoğlu (Ed.). Mevlânâ Araştırmaları 5 içinde (ss. 31-81). Ankara: Akçağ Yayınları.
Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı. (1994). Ankara: AKM Yayınları. Râzî [elyazması]. (t.y.). Divan. Nu. 147. Ali Emiri Manzum Eserler Bölümü Millet Kütüphanesi, İstanbul.
Sahih Ahmed Dede. (2003). Mecmuatü’t-Tevarihü’l-Mevleviyye Mevlevîlerin tarihi, C. Zorlu (Haz). İstanbul: İnsan Yayınları.
Son Teşkîlât-ı Mülkiyyede Köylemizin Adları. (1928). İstanbul: Türkiye Cumhuriyeti Dâhiliye Vekâleti Nüfus Müdiriyyet-i Umûmiyyesi Neşriyatından Aded 3, İstanbul: Hilâl Matbaası.
Tuman, M. N. (2001). Tuhfe-i Nâilî-I. C. Ankara: Bizim Büro Yayınları.