Öğretim Programlarında Değerler: Hayat Bilgisi Dersi Örneği
İlkokulunilk üç senesinde okutulmakta olan Hayat Bilgisi Dersinin temel amaçlarındanbirisinin olumlu kişilik özellikleri kazandırmak olduğu dikkate alındığında,dersin değerler eğitimi açısından önemi artmaktadır. Bu açıdandeğerlendirildiğinde, öğretim programlarının değerlere ne ölçüde yer verdiğininbilinmesi gerekmektedir. Bu çalışma, 1926’dan günümüze kadar hayat bilgisiderslerine ait programlarda değerlerin / değer ifadelerinin ne ölçüde yer aldığınıbelirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden durumçalışması kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Tüm hayat bilgisi programlarınamatbu ya da Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı web sitesinden ulaşılmıştır.Program ögeleri içerisinde değer ifadelerinin ne ölçüde yer aldığıincelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda tüm programların belli ölçülerdedeğerler / değer ifadelerine yer verdiği, son üç program olan 2018, 2017 ve2015 programlarında açıktan değer vurgularının yapıldığı sonuçlarınaulaşılmıştır.
Values in Curricula: A Case of Life Science Course
Considering that one of the main objectives of the Life Science lesson which is being taught in the first three years of primary school is to acquire positive personality traits, the importance of this lesson is increasing. When assessed in this respect, it is necessary to know how much the curricula provide for the values. This study was conducted to determine the extent to which values / value expressions take place in the curricula of life science lessons from 1926 to the present day. The study was carried out using qualitative research and case study design was used. All life sciences curricula have been accessed printed or from the Board of Education web site. Whether or not the values are included in the program items and how it takes place are examined. As a result of the examinations, the results were achieved as the value expressions were made openly in the last three programs, 2018, 2017 and 2015, in which all programs included certain values.
___
- Adeyemi, M. B., Moumakwa, T. V., & Adeyemi, D. A.
(2009). Teaching character education across the
curriculum and the role of stakeholders at the junior
secondary level in Botswana. Studi Home Comm Sci,
3(2), 97–105.
- Agboola, A., & Tsai, K. C. (2012). Bring Character
Education into Classroom. European journal of
educational research, 1(2), 163–170.
- Bacanlı, H. (1999). Duyuşsal davranış eğitimi. Ankara:
Nobel.
- Bacanlı, H. (2017). Değer bilinçlendirme yaklaşımı.
İstanbul: Çizgi Kitapevi.
- Bahçe, A. (2010). Hayat bilgisi öğretiminde değerlerin
kazandırılma düzeylerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk
Üniversitesi.
- Balcı, F. A., & Yelken, T. Y. (2013). İlköğretim sosyal
bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi
uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran
Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1),
195-213.
- Burton, L. H. (1998). An Explicit or Implicit Curriculum:
Which Is Better for Young Children?. 22nd World
Congress of the Organisation Mondiale Pour l’Education
Prescholarie, Copenhagen.
- Curriculum Development Council (2001). Learning to learn:
The way forward in curriculum development. Hong
Kong: Hong Kong SAR Government.
- Çekin, A. (2012). Değer açısından ilköğretim din kültürü ve
ahlak bilgisi dersi kazanımları: Bir içerik analizi.
Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12(2), 105-
119.
- Demir, K., & Demirhan İşcan, C. (2007). Hayat Bilgisi
Dersinde Değerler ve Değerler Eğitimi. 1. Ulusal
İlköğretim Kongresi. 15-17 Kasım 2007, Hacettepe
Üniversitesi, Ankara.
- DeNobile, J., & Hogan, E. (2014). Values education: what,
how, why and what next?. Curriculum & Leadership
Journal, 12(1).
- Ekşi, H. (2004). Temel insani değerlerin kazandırılmasında
bir yaklaşım: Karakter eğitimi programları. Değerler
Eğitimi Dergisi, 1(1), 79–96.
- Flay, B. R., & Allred, C. G. (2010). The Positive Action
Program: Improving academics, behavior, and character
by teaching comprehensive skills for successful learning
and living. Içinde: International research handbook on
values education and student wellbeing, (ss. 471–501).
Springer.
- Gömleksiz, M. N., & Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi
öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci
tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan
Bilimleri Dergisi, 8(1), 95–134.
- Güven, S. (2013). İlköğretim ders programlarının öğrenciye
kazandırılması
hedeflenen
değerler
açısından
incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 6(14), 355-374.
- Inlay, L. (2003). Values: The Implicit Curriculum.
Educational Leadership, 60(6), 69-71.
- Jacobs, D. T., & Jacobs-Spencer, J. (2001). Teaching virtues:
Building character across the curriculum. Scarecrow
Press.
- Kabapınar, Y. (2007). 1998 ve 2004 öğretim programlarına
göre yazılmış hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders
kitaplarında sosyal olay ve değerlerin sunumu: işlev ve
nitelik açısından farklı bir noktaya geldik mi?. Eğitim
Bilimleri Dergisi, 25(25), 109-127.
- Kaymakcan, R., & Meydan, H. (2011). Din Kültürü ve Ahlak
Bilgisi Programları ve Öğretmenlerine Göre Değerler
Eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 29–55.
- Keskin, S. C., & Keskin, Y. (2009). Cumhuriyet dönemi
ilkokul (ilköğretim 1. kademe) Sosyal Bilgiler ve onun
kapsamına giren ders programlarında bir değer olarak
“barış”ın yeri. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 69–92.
- Keskin, Y. (2012). İlköğretim programlarındaki bazı ortak
değerlerin kazanılma düzeylerinin bazı değişkenler
açısından karşılaştırılması (Samsun ili örneği). The
Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 827-
849. https://doi.org/10.9761/jasss_352
-
Kültür Bakanlığı (1937). Kültür Bakanlığı Dergisi Sayı 20-1
(Sonkanun). Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Lewis, S. V., Robinson, E. H., & Hays, B. G. (2011).
Implementing an Authentic Character Education
Curriculum. Childhood Education, 87(4), 227–231.
https://doi.org/10.1080/00094056.2011.10523183
- Lickona, T. (1996). Teaching Respect and Responsibility.
Reclaiming Children and Youth: Journal of Emotional
and Behavioral Problems, 5(3), 143–151.
- Lickona, T. (2004). Character Matters How to Help Our
Children Develop Good Judgment, Integrity, and Other
Essential Virtues. New York: Touchstone Books.
- Lickona, T. (2009). Educating for character how our schools
can teach respect and responsibility. New York: Bantam
Books.
- Lovat, T., Dally, K., Clement, N., & Toomey, R. (2011).
Values
Pedagogy
and Student
Achievement:
Contemporary Research Evidence. Netherlands:
Springer. http://dx.doi.org/10.1007/978-94-007-1563-9
- Maarif Vekâleti (1926). İlk Mekteplerin Müfredat Programı.
Milli Matbaa.
- MEB (1948). İlk okul programı. İstanbul: Milli Eğitim
Basımevi.
- MEB (1968). İlk okul programı. İstanbul: Milli Eğitim
Basımevi.
- MEB (2002). İlköğretim okulları ders programı (1. sınıf).
İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- MEB (2009). İlköğretim 1, 2 ve 3. Sınıflar hayat bilgisi dersi
öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim
Basımevi.
- MEB (2015). İlkokul hayat bilgisi dersi öğretim programı (1,
2 ve 3. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
- MEB (2017). İlkokul hayat bilgisi dersi öğretim programı (1,
2 ve 3. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
- MEB. (2018). Hayat Bilgisi dersi öğretim programı (ilkokul
1, 2 ve 3. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
- Milson, A. J. (2000). Creating a Curriculum for Character
Development: A Case Study. The Clearing House: A
Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas,
74(2),
89–93.
https://doi.org/10.1080/00098655.2000.11478650
- Narin, D. (2007). İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim
programının vatandaşlık bilgi, beceri ve değerlerini
kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Yüksek
Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
- Orhan, A. (2013). Hayat bilgisi dersi programının karakter
eğitimi açısından öğretmen ve öğrenci perspektiflerine
göre değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sivas:
Cumhuriyet Üniversitesi.
- Öztürk, E. (2009). Hayat Bilgisi Dersinde Değer Eğitimi ve
Örnek Uygulamalar. İçinde: İlköğretim Hayat Bilgisi
Öğretimi ve Öğretmen El Kitabı, (Ed.) S. Öğülmüş. 479–
535.
- Powney, J., Cullen, M.-A., Schlapp, U., Glissov, P.,
Johnstone, M., & Munn, P. (1995). Understanding values
education in the primary school. Edinburgh: Scottish
Council for Research in Education.
- Şimşek, N. (2013). Hayat bilgisinde kişisel nitelik(değer)
öğretimi. The Journal of Academic Social Science
Studies,
1(6),
1325–1346.
https://doi.org/10.9761/jasss_511
- TTKB (2018). İlkokul Hayat Bilgisi Dersi (1, 2 ve 3.
Sınıflar) Öğretim Programı. 19.01.2108 Tarih ve 13
Sayılı Kararı. Ankara: MEB Yayınları.
- Türe, E. (2013). 1936 ilkokul programı. İçinde: Gözütok, F.
D. ve Bıkmaz, F. (Ed.). Cumhuriyet’in ilanından 2013’e
öğretim programlarının analizi hayat bilgisi örneği
(s.73-100). Ankara: Yargı Yayınevi.
- UNESCO. (1992). Education for Affective Development: A
Guidebook on Programmes and Practices. Thailand:
UNESCO.
- Uzunkol, E. (2014). Hayat bilgisi öğretiminde uygulanan
değerler eğitimi programının öğrencilerin özsaygı
düzeyleri, sosyal problem çözme becerileri ve empati
düzeylerine etkisi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Yaşaroğlu, C. (2013). Hayat Bilgisi Dersi Kazanımlarının
Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. Journal of
Turkish
Studies,
8(7),
849–849.
https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.4838
- Yaşaroğlu, C. (2015a). İlkokul programlarında yer alan
değerler üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Route
Educational and Social Science Journal, 2(7), 164–164.
https://doi.org/10.17121/ressjournal.429
- Yaşaroğlu, C. (2015b). Teachers' Opinions on Teaching and
Assessing Methods in the Life Science Curriculum in the
Context of Values. European Journal of Social Sciences
Education and Research, 3(2), 107-112.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel
Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.