Eleştiren ve Eleştirilen Bir Sahabî Olarak Hz. Aişe

Allah Rasûlü’nün verdiği eğitim ve öğretim sayesinde sahabe arasında eleştirel zihniyetin hayli canlı olduğu herkesin malumlarıdır. Bu zihniyetin en önde gelen siması hiç şüphesiz Hz. Âişe annemizdir. O, keskin zekası ve muhakemesi, sahip olduğu öğrenme iştiyakı, gerçeği öğrenebilme adına yapmış olduğu sorma ve sorgulama yeteneği ile daha Hz. Peygamber zamanında bu sahada temayüz etmiştir. Tebliğimizde “istidrâk” kavramının kapsamı, sorulan soruya cevap verme, bir hususu idrak etmeye çalışma, itiraz etme, düzeltme, açıklama yapma ve nihayet eleştirme olmak üzere oldukça geniş tutulacaktır. Konuyu, vereceğimiz çeşitli örneklerle şu dört başlık altında inceleyeceğiz: Hz. Peygamber’in, Hz. Âişe’ye Yönelttiği İstidrâkler, Sahabenin Hz. Âişe’ye Yönelttiği İstidrâkler, Kadîm Alimlerin Hz. Âişe’ye Yönelttiği İstidrâkler, Çağdaş Alimlerin Hz. Âişe’ye Yönelttiği İstidrâkler.

Hz. Aisha As A Crıtıcal And Crıtıcızed Companions

Thanks to the education and training given by the Prophet, it is known by everybody that the critical mindset is very lively among the Companions. Hz. Aisha is undoubtedly the most prominent figure of this mentality. With her sharp intelligence and judgment, her desire to learn, and her ability to ask and question the truth, she stood out in the time of the Prophet.We will examine the subject with the various examples we will give, under the following four headings: Istidraks that the Prophet directed to Hz. Aisha, Istidraqs directed by the Companions to Hz. Aisha, Istidraks directed to Hz. Aisha by the Ancient Scholars, Istidraqs directed by Contemporary Scholars to Hz. Aisha.

PDF

___

Abdurrezâk, E. B. b. H. b. N. el-Himyerî es-San‘ânî. (1403). El-Musannef. Beyrut.
Ahmed b. Hanbel, E. A. A. b. M. b. H. eş-Şeybânî el-Mervezî. (1982). Müsned. İstanbul.
Askerî, M. el. (t.y.). Ehâdîsu Ümmi’l-Mü’minîn ‘Âişe. Beyrut: et-Tevhîd li’n-Neşr.
Aşık, N. (1981). Sahabenin Hadis Anlayışı. İzmir.
Aşık, N. (1987). Hazreti Âişe’nin Hadisçiliği. İzmir.
Buhârî, E. A. M. b. İ. el-. (2015). Sahîh. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn.
Dârekutnî, E.-H. A. b. Ö. (1966). Sünen.
Ebû Dâvûd, S. b. E. b. İ. b. B. b. Ş. b. ‘Amr el-E. es-Sicistânî. (2009). Sünen (1. Baskı, C. 1–7). Beyrut: Dâru’r-Risâle el-‘Âlemiyye.
Ebû Ubeyd, el-K. b. S. (1964). Ğarîbu’l-Hadîs. Haydarâbâd.
Görmez, M. (2000). Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Hâkim en-Nisâbûrî, M. b. A. (1990). El-Müstedrekü ala’s-Sahîhayn. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
Hattâbî, E. S. H. b. M. (t.y.). Meâlimu’s-Sünen.
Heysemî, A. b. E. B. (1979). Keşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-Bezzâr. Beyrut.
İbn Ebî Şeybe, E. B. A. b. M. b. E. Ş. İ. el-Absî el-Kûfî. (2006). El-Musannef (1. Baskı). Beyrut: Dâru’l-Kıble.
İbn Hacer, E.-F. Ş. A. b. A. b. M. el-Askalânî. (1407). Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî (3. Baskı). Kâhire: el-Mektebetu’s-selefiyye.
İbn Huzeyme, E. B. M. b. İ. (1988). Kitâbu’t-tevhîd ve isbâtu sıfâti’r-rabb ‘azze ve celle. Riyâd.
İbn Kayyim el-Cevziyye, E. A. Ş. M. b. E. B. b. E. ez-Züraî ed-Dımaşkī el-Hanbelî. (1994). Zâdu’l-Me’âd (27. Baskı, C. 1–5). Beyrut: Müesesetü’r-Risâle.
İbn Kesîr, E.-F. (1998). Câmi‘u’l-Mesânîd.
İbn Kuteybe, A. b. M. (1999). Te’vîlu muhtelifi’l-hadîs. y.y.: el-Mektebu’l-İslâmî.
İbn Mâce, M. b. Y. (2010). Sünen. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn.
İbn Sa’d, M. (2002). Kitâbu’t-tabakâti’l-kebîr. Kâhire: Mektebetü’l-Üsre.
İbn Teymiyye, E. A. T. A. b. A. (2004). Mecmûu’l-Fetâvâ. Medine: Matbaatü Melik Fahd.
İdlîbî, S. el-. (2013). Menhecü nakdi’l-metn ’inde ’ulemâ’i-l-hadîsin’-Nebevî. Kâhire: Dâru’l-Feth.
Kamil, Ç. (1995). Hadisin Kur’an’a Arzı Meselesi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 34(1), 1. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000797
Karadâvî, Y. (1990). Keyfe Neta‘âmel Ma‘â’s-Sunneti’n-Nebeviyye, Ma‘âlim ve Davâbıt. Mansure: Dâru’l-Vefâ.
Keleş, A. (1998). Hadislerin Kur’an’a arzı (4. Baskı). İstanbul: İnsan Yayınları.
Kırbaşoğlu, H. (t.y.). Hadis İlminde Metodoloji Sorunu (Basılmamış 2. Kısım).
Mâlik, E. A. M. b. E. b. M. (1985). Muvattâ. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
Mehmed Said, H. (1971). Hazret-i Aişe’nin Hadis Tenkidciliği. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 1. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000484
Müslim, E.-H. M. b. el-Haccâc. (2016). Sahîh. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn.
Nesâî, A. b. Ş. en-. (2010). Sünen. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn.
Nevevî, E. Z. Y. b. Ş. en-. (1392). el-Minhâc şerhu Sahîh’i Müslim b. El-Haccâc. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
Polat, S. (2017). Hadis Araştırmaları. İstanbul: Kimlik Yayınları.
Râmehurmûzî, H. b. A. er-. (1971). El-Muhaddisu’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâî’. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
Sağlam, İ. (2017). ‘Uğursuzluk Üç Şeydedir…’ Rivayetinin İsnad ve Metin Yönünden Tahlili. Kırıkkale İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 81-108.
Süheylî, A. (t.y.). Er-Ravdu’l-Ünf. Kâhire.
Şimâlî, Y. A. eş-. (1996). Arzu’l-Hadîs ‘ale’l-Kur’ân. Mecelletu Dirâsâti Ululumi’ş-Şeria ve’l-Kânûn, 23(2).
Şimâlî, Y. A. eş-. (1997). Simâu’l-Meyyit fî Dav’i’l-Kitâbi ve’s-Sünne. Mecelletu Dirâsâti Ulûmi’ş-Şerîa ve’l-Kânûn, 24(2).
Şimâlî, Y. A. eş. (1999). Cem’u’l-Müfterak mine’l-Hadîsi’n-Nebeviyy. Ammân: Dâru’l-Furkân.
Tayâlisî, bû D. S. b. D. b. el-Cârûd et. (1321). Müsned. Haydarâbâd.
Tirmizî, M. b. ‘İsâ et-. (2015). Sünen. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn.
Zehebî, Ş. E. A. M. b. A. ez-. (1985). Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
Zerkeşi, E. A. B. M. b B. b A. (2020). Hz. Aişe’nin Sahabeye Yönelttiği Eleştiriler (B. Erul, Çev.). Ankara: Otto Yayınları.