Kur’ân’daki Mübhemâtın İdeolojik Yorumu: Kummî Örneği

Kur’ân, benzersiz bir yapıya sahip olmakla birlikte kendi nüzûlüne tanıklık eden toplumun dil inceliklerini büyük oranda muhafaza etmiştir. Kur’ân’ın mübhem ifadeler içermiş olmasını da bu bağlamda sayabiliriz. Kur’ân’daki mübhemâtı aynı zamanda O’nun evrenselliğine müteveccih önemli bir unsur olarak görmek mümkündür. Ne var ki bunlara yönelik bazı yorumların, Kur’ân’ın evrensel mesajını gölgelediği anlaşılmaktadır. Bilhassa mutaassıp bazı isimlerin, kendi ideolojilerini desteklemek gibi mülahazalarla Kur’ân’daki mübhemâta yönelik yorumlar yaptığı bilinmektedir. Örneğin Şia’ya müntesip bazı isimlerce Kur’ân’ın ruhuna muhalif “aşırı” nitelikli yorumların sayısı az değildir. Şia’sının sembol isimlerinden olan Kummî bunlardan biridir. Tefsirine bakıldığında Kummî’nin Kur’ân’daki mübhem ifadelerin çoğunu mezhebî kaygıları öne çıkaran; keyfî bir yaklaşımla yorumlamaya çalıştığı görülmektedir. Kummî örneğinde Kur’ân’daki mübhemâtın ideolojik yorumunu kritize etmeyi hedefleyen bu çalışmada doküman analizi metoduna başvurulmuştur.

The Ideological Interpretation of Mubhemâtu'l-Qur'ân: The Case of Kummî

Qur’ân has largely preserved the linguistic subtleties of the society that witnessed its period of revelation as well as it has a unique structure. In this context, we can count the fact that the Quran contains the Ambiguous (Mubham) expressions. It is possible to see the Mubhamat expressions in the Quran as an important element towards its universality. However, it is understood that some interpretations regarding them overshadow the universal message of the Quran. It is known that some people who are especially bigoted make comments on the Mubhamat in the Quran, with their own ideologies. For example, the number of "extreme" comments made by some names who are affiliated with Shia, contrary to the spirit of the Quran, are not few. Kummi is one of them. When al-Qummî’s Tafsir is examined, it is seen that he tries to interpret most of the Ambiguous expressions in the Quran with an arbitrary approach that emphasizes his sectarian concerns. The method of document analysis was used in this study, which aims to criticize the ideological interpretation of the Ambiguous (Mubhamat) in the Qur’an by taking al-Qummî as an example.

PDF

___

Admış, Fuat. Kummî Tefsiri’nde İmâmet Anlayışı. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
Buğda, Sadrettin. (2020). Fıkıh Usûlü Geleneğinde Münâzara (Ebü’l-Velîd el-Bâcî’nin el-Minhâc fi Tertîbi’l-Hicâc Eseri Bağlamında), Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, 1745-1773.
Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
Demir, Abdulalim. İmâmiyye Şîa’sı Hadis Kaynaklarına Göre Sahâbe Tasavvuru. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
İbn Faris, Ebû Hasan Ahmed b. Zekeriyyâ. Mu‘cemu Mekâkiyisi’l-Lugâ. thk. Abdusselam Muhammed Harun. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1979.
İbn Kuteybe. Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim. Tefsîru Gâribi’l-Kur’ân. thk. Seyyid Ahmed Sakar. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1978.
İbn Manzûr, Ebu'l-Fazıl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-Arab. 2 Cilt. Beyrût: Dâru Sadır, 1993.
İbn Teymiyye, Takiyuddin Ahmed b. Abdulhalim. Mukaddime fî Usûli’t-Tefsîr. thk. Adnan Zarzur, b.y.: y.y., 1972.
İbnü’l-Cevzî. Ebu’l-Ferac Cemaluddîn Abdurrahman b. Ali b. Muhammed el-Cevzî. Zâdu’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr. 9 Cilt. Beyrut: el-Metebetu’l-İslâmî, 1984.
İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. Müfredat Elfâzi’l-Kur’ân, Dımaşk: Dâru’l-Kalem, ts.
İsfahânî. el-Müfredât fî Gâribi’l-Kur’ân. Riyâd: Mektebetu Nezâr Mustafa el-Bâz, ts.
Kummî, Ebu’l-Hasan Ali b. İbrahim. Tefsîru’l-Kummî. thk. Müessesetu’l-İmâm Mehdî. 3 Cilt. Kum: Müessesetu’l-İmâm Mehdî, 2014.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Te’vîlâtu Ehl-i Sünne. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2005.
Özel, Ahmet. “Kummî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/371-372. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Semin el-Halebî. Ahmed b. Yusuf b. Abduddâim, ‘Umdetu’l-Huffâz. Thk. Muhammed Bâsil Uyûnu’s-Seved. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlimiyye, 1996.
Suyûti. Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî. el-İtkân Fî Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Mustafa Şeyh Mustafa. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2008.
Suyûti, Müfhimâtu’l-Akraân fî Mübhemâti’l-Kur’ân. thk. Taha Abdurraûf Sa’d. Kahire: el-Mektebetu’l-Ezheriyye li’t-Turas, 1992.
Tabatabaî. Es-Seyyid Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân. thk. Şeyh Hüseyin el-a’lemî 21 Cilt. Beyrut: Müessestu’l-A’lemî, 1997.
Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. 24 Cilt. Kahire: Hecer, 2001.
Tabersî. Ebû Ali el-Fadl b. Hasan. Mecmeu’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân. 10 Cilt, Beyrut: Dâru’l-Ulûlm, 2005.
Tusî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Hasan b. Ali. el-Fihrist. Necef: Matba’atu Haydariyye, 1937.
Tusî. Ebû Ca’fer Muhammed b. Hasan b. Ali. et-Tibyân fî Tefsîri’l-Kur’ân. thk. Ahmed Habib Kasîr el-Amilî 10 Cilt, b.y., Mevkiu’l-Câmiati’l-İslâmiyye, ts.
Üzüm, İlyas. “Kütüb-i Erbaa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/4-6. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Zeccâc. Ebû İshak İbrahim b. es-Serî b. Sehl. Me’âni’l-Kur’ân ve İ’râbuh. thk. Abdülcelil Abduh Şelebî. Beyrut: Alemu’l-Kutub, 1988.
Zerkeşî, B. (1957). el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. Beyrut: Dâru İhyâi’l- Kütübi’l-Arabiyye-Faysal İsâ el-Bâbî el-Halebî.