Cemaat Sosyolojisi: Bir Kavramın Tarihsel Serüveni

Cemaat olgusu, bir güven toplumu inşa etmeye dönük bir sosyolojidir. Cemaat kavramı isegünümüzde genellikle ortak ve refleksif bir kimlik ya da dünya görüşü duygusuna dayalı benzerilgilere sahip özel olarak oluşturulmuş ve birbirleriyle sistematik bir etkileşim içinde olan insangruplarını betimlemektedir. Bu bağlamda sosyologlar 19. yüzyıl rasyonalitesine dayalı cemaattanımlarını aşmamız gerektiği iddiasını dillendirmektedir. Tarihsel süreçte bu kavram, toplumkavramı gibi çeşitli aşamalardan geçerek sosyolojinin temel paradigmalarından biri hâline gelmişgörünmektedir. Dolayısıyla cemaat konusu birçok açıdan araştırılması ve modern dönemsosyolojisinin gereklerine göre yeniden tanımlanması gerekir. Bu çalışmada, cemaat kavramınıntanımı, sosyolojisi, klasik dönem sosyolojisinde nasıl anlaşıldığı ve özellikle sosyolojininkurucularından Comte, Durkheim, Weber ve Tonnies’in bu konuya dair yaklaşımları genel birperspektifle ele alınmıştır.

Sociology of Community: Historical Adventure of a Concept

The fact of community is a sociology to build a community of trust. The concept of community, nowadays usually describes the groups of people who are in a systematic interaction with each other and specifically with similar interests based on a common and reflexive identity or sense of worldview. In this context, sociologists express the claim that we must transcend the definitions based on the rationality of the 19th century. In the historical process, this concept seems to have gained the identity as one of the basic paradigms of sociology through various stages such as the concept of society. Therefore, the issue of community should be investigated in many ways. In this study, definition of community concept, sociology, how it is understood in the sociology of classical period and especially the approaches of of the founders of sociology such as Comte, Durkheim, Weber and Tonnies, are discussed from a general perspective.

PDF

___

Arslan, H. (2007). Epistemik Cemaat: Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi, İstanbul: Paradigma Yayınları.
Aydemir, M. A. (2011). Sosyal Sermaye –Topluluk Duygusu ve Sosyal Sermaye Araştırması-, Konya: Çizgi Yayınları.
Badiou, A. (2015). Model Kavramı, (Çev. Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları.
Bagnasco, O. (2011). “Cemaat”, Sosyolojik Düşünce Sözlüğü, Ed:Raymond Boudon, Massimo Borlandi, Mohamed Cherkaui, Bernard Valade, İstanbul: İletişim Yayınları.
Bauman, Z. ve Keith Tester (2017). Zygmunt Bauman ile Söyleşiler, (Çev. Mesut Hazır), Ankara: Heretik Yayınları.
Bauman, Z. (2011). Yaşam Sanatı, (Çev. Akın Sarı), İstanbul: Versus Kitap Yayınları.
Bauman, Z. (2000). Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları, (Çev. İsmail Türkmen), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z. (2017). Cemaatler: Güvenli Olmayan Bir dünyada Güvenlik Arayışı, (Çev. Nurdan Soysal). İstanbul: Say Yayınları.
Bircan, H. H. (2018). Doğu Batı Arasında Ahlak: Aliya İzzetbegoviç Düşüncesinde İnsan ve Etik, Konya: Çizgi Kitabevi.
Bozarslan, H. (2016). Lüks ve Şiddet İbn Haldun'da Tahakküm ve Şiddet, (Çev. Melike Işık Durmaz), İstanbul: İletişim Yayınları.
Comte, A. (1986). Pozitivizm İlmihali, (Çev. Peyami Erman), İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Comte, A. (2000). Positive Philosophy, (Trans. Harriet Martineau), Batoche Books, Kitchener.
Çaha, Ö., Aktay, Y., Kentel, F. ve Yelken, R. (2011). “Türk Toplumunda Cemaat Algısı Araştırması”, ANDY-AR Sosyal Araştırmalar Merkezi, İstanbul.
Çiğdem, A. (2006). Toplum: Kavram ve Gerçeklik, İstanbul: İletişim Yayınları.
Davutoğlu, A. (2018). Alternatif Paradigmalar: İslam ve Batı Dünya Görüşlerinin Siyaset Teorisine Etkisi, (Çev. Cüneyt Kaya), İstanbul: Küre Yayınları.
Dawson C. (2003). İlerleme ve Din, (Çev. Yusuf Kaplan, Aylin Doğan), İstanbul: Açılım Kitap Yayınları.
Demir, Ö. Sosyal Bilimler Sözlüğü, http://omerdemir.net/sosyal-bilimler-sozlugu/ e.t. 2017.
Delanty, G. (2015). Bir Kavramın Anatomisi: Topluluk, (Çev. F. Bilge Atay), İstanbul: Everest Yayınları.
Dilthey, W. (1999). Hermeneutik ve Tin Bilimleri, (Çev. Doğan Özlem). İstanbul: Paradigma Yayınları.
Durali, T. (2000). Çağdaş Küresel Medeniyet– Anlamı/Gelişimi/Konumu-, İstanbul: Dergâh Yayınları.
Durkheim, E. (2009). Dini Hayatın İlk Şekilleri, (Çev. İzzet Er), Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
Görgün T. (2006). “İbn Haldûn’un Toplum Metafiziğinin Güncelliği ve Günümüzde Toplum Araştırmaları Açısından Önemi”, İslâm Araştırmaları Dergisi, Sayı 16, (169-203).
Giddens, A. (2016). Kapitalizm ve Modern Sosyal Teori, (Çev. Ümit Tatlıcan), İstanbul: İletişim Yayınları.
Günerigök, M. (2018). Risk Toplumu ve Din: Yeni Bir Sosyolojiye Doğru, Ankara: Maarif Yayınları.
Hamilton, P. (2013). “Editörün Önsözü”, Toplum, (Çev. Batuhan Bekmen), İstanbul: Habitus Yayıncılık.
Hobbes, T. (2012). Levithan, (Çev. Semih Lim), İstanbul: YKY Yayınları.
İbn Haldun, (2011). Mukkadime-1, (Çev. Suleyman Uludağ), İstanbul: Dergah Yayınları.
Macler, R. M. ve Charles, H. Page (1969). Cemiyet, (Çev. Amiran Kurtkan), İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Nisbet, R. (2013). Sosyolojik Düşünce Geleneği, (Çev. Yusuf Kaplan), İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Peter, L. B. ve Thomas Luckmann (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası, (Çev. Vefa Saygın Öğütle), İstanbul: Paradigma Yayınları.
Rousseau, J. J. (2016). Toplumsal Sözleşme ve Siyasal Hukukun Prensipleri, (Çev. Cenap Karakaya), İstanbul: İletişim Yayınları.
Swedberg, R. (2005). The Max Weber Dictionary: Key Words and Concepts, Stanford University Press, Stanford, California.
Swingewood, A. (1998). Sosyolojik Düşüncenin Kıssa Tarihi, (Çev. Osman Akınhay), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Tanpınar, A. H. (2018). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Yay. Haz. Abdullah Uçman, İstanbul: Dergah Yayınları.
Tiryakiyan, E. A. “Emile Durkheim”, (Çev. Ceylan Tokluoğlu), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi-1, Ed.
Tom Bottomore, T. ve Robert Nisbet (2006). Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, Türkçe Yay. Haz. Mete Tuncay, Aydın Uğur, İstanbul: Kırmızı Yayınları, s.275-343.
Tonnies, F. (2001). Community and Civil Society, Ed. Jose Haris, Trans: Jose Harris and Margaret Hollis, Cambridge: Cambridge Üniversity Press.
Tonnies, F. (2019). Cemaat ve Cemiyet, (Çev. Emre Güler), İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
Turner H. J., Beeghley, L., ve Powers H. C. (2010). Sosyolojik Teorinin Oluşumu, (Çev. Ümit Tatlıcan), Bursa: Sentez Yayınları.
Uzunpostalcı M. (1993). “Cemaat”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/, e.t. 2019.
Vandenberghe, F. (2016): Alman Sosyolojisinin Felsefi Tarihi, (Çev. Vefa Saygın Öğütle), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Yelken, R. (1999). Cemaatin Dönüşümü: Geç Modern Dönemde Cemaat Sosyolojisi, Ankara: Vadi Yayınları.
Yelken, R. (2012). “Cemaatin Yeni Evi: Kent-Metropol”, Kent Sosyolojisi, Ed. Köksal Alver, Ankara: Hece Yayınları, s.257-273.
Wagner, L. (2019). “Cemaat: Büyük Bir Meseleye Kuramsal Bir Yaklaşım”, (Çev. M. Kaan Erdoğan), www.sosyalbilimler.org,e.t. 2019.
Weber, M. (2014). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, (Çev. Mehmet Ökten), İstanbul: Tutku Yayınları.
Williams, R. (2016). Anahtar Sözcükler, (Çev. Savaş Kılıç). İstanbul: İletişim Yayınları.