Kıraat Farklılığından Dolayı Oluşan Zamir İltifatı: Zemahşerî Örneği

Tefsir ilmi başta olmak üzere Kur’ân kaynaklı diğer bütün ilimlerin, ilgili konularda kıraatlerebaşvurmak durumunda kaldıkları görülmektedir. Belâgat âlimlerinin anlama güzellik veren edebîsanatlardan saydığı iltifât ameliyesi, kavram olarak ilk defa kullanan kişi; Asmaî’dir. Tefsirilminde ise; ilk olarak iltifât kavramını kullanan ve iltifât sanatının ilmî ve belağî değerini açıklığakavuşturan, ondaki güzellik, incelik ve belağî esrarları ortaya çıkaran âlim; Zemahşerî’dir. Buçalışmada “el-Keşşâf” adlı tefsirinde, farklı kıraatlerden dolayı meydana gelen birkaç örneküzerinde durulmuştur. İltifat; lafzî güzellik sağlaması ile bedî‘ ilmine, anlamsal güzelliksağlamasıyla meânî ilmine dâhil olan çok yönlü bir sanattır.Zemahşerî, farklı kıraatlerin nedenolduğu iltifât sanatını, tefsirinde ustaca kullanarak anlam zenginliğini meydana çıkarmıştır.

The Pronoun Compliment Caused By The Qiraah Differences: Sample Of Zamakhshari

Mainly commentary science and all other Qur’an-related sciences, it is seen that they have to consider qiraahs in related subjects. The praise given by the scholars of literary wisdom from the literary arts is to make changes in terms of person, time style and genre or a short so-called unexpected way.The scholar who used the concept of compliment for the first time is Asmaî. In the commentary science; firstly, the person who uses the concept of compliment and clarifies the scientific and legitimate value of the art of compliment and reveals the beauty, delicacy and the mysteries of commentary science is Zamakhshari. In this study, in the commentary maned alKashshaf, a few examples of different qiraahs were emphasized. The compliment is a multifaceted art that is involved in the science of illusion and the giving of meaningful beauty. Zamakhshari, has revealed the richness of meaning by using the compliment art, which is caused by the different qiraahs, masterfully in his commentary.

PDF

___

Ala Mehdî, A. (2017). el-İltifat ve Eseruhu fi Refi’lKifâyeti’l-İ‘ilamiyye li’n-Nassi ‘inde ez-Zemahşerî.
7(45), 119-148. Küfe: Meceletu Fasliyye muhakeme.
Alevî, Y. (1983). et-Tırâzu’l-Mütedamine li Esrâri’lBelâgati ve Ulumi Hakâiki’l-İ’câz. Beyrut: Dârü’lKutubu’l-İlmiyye.
Askerî, E. ( 1957). Kitâbü’s-Sınâ’ateyn. Beyrut: Dârü’lİhayi’l-Kutubi’l-Arabiyye.
Benna, A. (1987). İtihafu’l-Fudalai’l-Beşer bi’l Kıraati’l- Erbaati’l-Aşır. Beyrut: Âlemu’l-Kutub.
Cerrahoğlu,İ. (2005). Tefsir Tarihi. Fecr Yayınları.
Cevherî, İ. (1987). es-Sıhâh: Tâcü’l-Luğa ve Sıhâhu’lArabiyye. Beyrut: Yay. y.y.
Çetin, A. (2001). Kıraatlerin Tefsire Etkisi. İstanbul: Marifet Yayınları.
Durmuş, İ. (2010). İltifat. TDVA. Ankara: TDV Yayınları.
Ebû Hayyân, E. (1993). el-Bahru’l-Muhît. Beyrut: Dârü'l-Kutubi’l İlmiyye.
Ebû Ubeyde, M. (1381). Mecazu’l- Kur’ân. Kahire: Yay.
Ebû’l-Abbâs, E. (1990). el-Bedî‘. Beyrut: Yay. y. elHâtimî, E. (1979). Hilyetü’l-Muhâdara. Bağdat: Yay. y.y.
Ezherî, M. (1991). Meâni’l-Kıraat. Dârü’l-Maârif.
Ferahidî, H. (2010). Kitâbü’l-Ayn. Beyrut: Dârü’l Kutubi’l- İlmiyye.
Ferrâ, E. (1984). Meâni’l-Kur’ân. Beyrut: Âlemu’lKutub.
Güneş,K. (2011).Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Mektep Yayınları.
Hâtimî, E. ( 1979). Hilyetü’l-Muhâdara. Bağdad: Yay. y.y.
İbn Ebî Meryem, E. (1971). el-Mudâh fî Vücühi'l Kıraati ve 'İleliha. Beyrut: Dârü'l- Kutubi'l-Arabiyye.
İbn Hâleveyh,E.(1979).el-Hücce fi'l-Kıraati's-Seb'a. Beyrut:Dârü'ş-Şürük.
İbn Hâleveyh,E.(t.y.) Muhtasar fi’l-Şevazz. Kahire: Mektebû’l-Mutenebî.
İbn Kuteybe, E. (1954). Te’vilu Müşkili’l-Kur’ân. Kahire: Dârû İhayi’l-Kutubi’l-Arabiyye.
İbn Manzûr, E. (1119). Lisânu’l-‘Arap. Kahire: Dârü’lMaârif.
İbn Sîde, E. (1958). el-Muhkem ve’l-Muhîti’l-A’zam.
Ma’hadi’l-Mahtutat bi Camieti’l-Duveli’l-Arabiyye.
İbn Zencele, E. (1997). Hüccetu'l-Kıraat. Beyrut: Müessesetü'r-Risale.
İbnü’l-Cezerî, M. (t.y.). en-Neşr fi’l-Kıraati’l-Aşr. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye.
İbnü’l-Esîr, E. (t.y.). el-Meŝelü’s-Sâ’ir. Kahire:Dârü Nahdâ.
İsfahânî, E. (t.y.). el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân. Mektebetu Nezar Mustafa el-Bâz.
Karaman,H. vd., (2013). Kur’ân Yolu Meâli. Ankara: Yay. y.y.
Kazvînî, E. (2003). el-Îdâh fî Ulûmi’l-Belâğa. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye.
Mustafavî, H. (2009). et-Tahkîk fî Kelimâti’l-Kur’âni’l Kerîm. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye.
Râzî,E. (1420). et-Tefsiru’l-Kebir/Mefatihu’l-Gayb.
Beyrut:Dârü İhyai’t-Turasi’l-Arabî.
Sekkâkî, E. (2000). Miftâhu’l-Ulûm.Beyrut: Dârü’lKutubi’l-İlmiyye.
Selûm, Y. vd., (1996). Zâhiretü’l-İltifât fî Keşşâfi’zZemahşerî. Dımaşk: Mecelle Mecme’u’l-Lügati’lArabiyye.
SemînA. (1997). Umdetu'l- Huffaz fî Tefsiri Eşrefi'l Elfâz. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye.
Süyûtî, E. (t.y.). el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân. Medîne: Mücemmaü’l-Melik Fehd li-Tıbâati’l-Mushafi’ş Şerif.
Tâberî, E. (t.y.). Câmiu’l-Beyân an Te’vili’l-Ayi’l Kur’ân.
Ukberî, E. (1997). İ’rabu’l-Kıraati’l-Şevazz. Beyrut: Âlemu’l-Kutub.
Yazır, E. M. H. (2005). Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Huzur Yayınevi.
Yemen: Dârü’l-Hicir. Tabl, H. (1998). Üslûbu’l-İltifât fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kahire: Dârü’l-Fikri’l-Arabî.
Zebidî, M. (1994). Tâcü’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. Beyrut: Dârü’l-Fikr.
Zehebî,M. (2000). et-Tefsir ve’l-Müfessirûn. Kahire: Mektebetu Vehbe.
Zemahşerî, E. (1998). Tefsiru’l-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîli fî Vucûhi’tTe’vîl. Riyad: Dârü’l-Âbikân.
Zerkeşî,B. (1984). el-Burhân fî ʿUlûmi’l-Kur’ân. Kâhire: Dârü’t-Turâs