Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti: “AZƏRTAC”ın yaranma zərurəti və keçdiyi yol

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yadigarı və Şərqdə ilk xəbər agentliklərindən olanAzərTAc-ın keçdiyi çətin və şərəfli yol məqalənin mövzusudur. Agentliyin formalaşmasıdövrünü 3 mərhələyə bölmək olar. Birinci mərhələ1920-ci ilin mart-aprel aylarını əhatə edir.Milli xəbər agentliyi ilk xəbərlərini bu dövrdə yaymağa başlamışdır. İkinci mərhələ vaxtbaxımından xeyli uzun bir dövrü – sovet dövrünü əhatə edir. Ən nəhayət, üçüncü mərhələ ikincimüstəqilliyimizi qazandığımız dövrü əhatə edir. Bu dövrdə – 1992-ci ildə AzərTAc tarixi adınıbərpa etmiş, amma müstəqilliyin ilk illəri onun üçün çox çətin olmuş, agentliyin birdən-birətəsərrüfat hesabına keçirilməsi ciddi iqtisadi çətinliklərə səbəb olmuşdur. 1993-cü ildə HeydərƏliyevin Azərbaycanda siyasi hakimiyyətə qayıdışı AzərTAc-ın da fəaliyyətində yeni inkişafmərhələsi olmuşdur.

The Heritage Of Azerbaijan People’s Republic – Azertac: Necessity For The Establishment and The Challenges It Passed Through

Makalenin konusu Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin yadigarı ve Doğu’da ilk haber ajanslarından biri olan AzerTAc’ın geçtiği zor, ama şerefli yoldur. Ajansın oluşum dönemini 3 aşamaya ayırabiliriz. Birinci aşama 1920 senesinin Mart-Nisan aylarını kapsıyor. Milli haber ajansı ilk haberlerini bu dönemde yayınlamaya başlamıştır. İkinci aşama zamansal açıdan uzun dönemi kapsıyor – tüm Sovyet Dönemi’ni. Üçüncü aşamaysa ikinci özgürlüğümüze kavuştuğumuz dönemi kapsıyor. Bu dönemde – 1992 senesinde AzerTAc tarihi ismine geri dönmüştür. Ama özgürlüğün ilk yılları onun için çok zor olmuş, ajans birden bire kendi bütçesinden yönetilmeye başlayınca, ciddi ekonomik sorunlar çıkmıştır. 1993 senesinde Haydar Aliyev’in Azerbaycan’da siyasi hakimiyete dönüşü AzerTAc’ın faaliyetinde yeni gelişme çağı olmuştur.

PDF

___

ARDA. Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, f.51, siy.1, sax., vah. 33, vər.104
Aslanov, A. (2005). Heydər Əliyev və AzərTAc. Bakı: Nurlan,2005,178 s.
Aslanov, A., Musayev, V., İsmayılov, D. (2008). AzərTAcdan AzərTAc-a: mürəkkəb və şərəfli yol. Bakı: Şərq-Qərb, , səh.184.
Aslanov, A.. (2010). AZƏRTAC-ın xarici əlaqələrinin yaranması və inkişafı (1991-2010-cu illər). Bakı Universitetinin Xəbərləri, Humanitar elmlər seriyası, №3,180-184
Aslanov, A.. (2011). Müasir dünyanın informasiya şəbəkəsində AzərTAcın yeri: təşəkkül tarixi və inkişaf mərhələləri, 2011, 232 səh.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası: İki cilddə, I cild, Bakı, Lider Nəşriyyatı, 2004, 440 s.
AzərTAc-ın xəbəri. (1920). “Azərbaycan” qəzeti, 2 mart AzərTAc-ın daxili xəbərləri. (1920). “Azərbaycan” qəzeti, 3 mart
AZƏRTAC. (2018). Azərbaycanın 98 illik tarixinin günbəgün yazılan salnaməsi. 1 mart,https://azertag.az/xeber/ AZARTAC_Azerbaycanin_98_illik_tarixinin_gunbegun_yaz ilan_salnamesi_VIDEO-1141108
Gürcüstana yardım, (1920), “Azərbaycan” qəzeti, 9 mart Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Asiya və Sakit Okean Ölkələri Xəbər Agentlikləri Təşkilatı (OANA) İcraiyyə Komitəsinin 30-cu iclasının iştirakçılarına məktubu, (2008), “Azərbaycan” qəzeti.,3 sentyabr
Enserov, V. (2009). Azerilerin 90 yıllık sesi AZERTAC. Bizim Gazete. Turkiye, 26 Ekim.
Əhmədov, N. (2018a). “Cümhuriyyətin AzərTAc yadigarı: yaranma zərurəti və keçdiyi yol” 525-ci qəzet,7 mart
Əhmədov, N., (2018b), Cümhuriyyət dövrü milli mətbuatimiz və dövlətçilik. İpək yolu, No.1, 2018, səh.36-40
Feyziyev C. (2011). AXC xalqımızın milli oyanışının məntiqi yekunu idi, Xalq qəzeti,27 may.
Hilmi. B. (2009). Qloballaşan dünyada informasiya hamı üçün. Bakı: Şərq-Qərb, , 479 s.
Məmmədov, S. (2013). “Azərbaycanın beynəlxalq mediakommunikasiya əlaqələrinin inkişafı”. Tarix və onun problemləri, № 3, s.117-121
Şərifov, A. (2008). Bu bizim tariximizdir.AzərTAc-dan AzərTAc-a mürəkkəb və şərəfli yol.Bakı, Şərq-Qərb, s.10- 13.
Vəliyev, Ş. (2011),“AzərTAc-ın tarixi və müasir həqiqət axtarışı”.“ Azərbaycan” qəzeti”, 2 noyabr
Vəliyev, H. (2013). “Dövlət siyasətinin informasiya təminatı”, 525-ci qəzet, 2 may