Deneysel Ölçüme Dayalı Beslenme Eğitiminin Ortaokul Öğrencilerinin Beslenme Davranışlarına ve Beslenme Öz-Yeterliklerine Etkisinin İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı, deneysel ölçüme dayalı beslenme eğitiminin, ortaokul öğrencilerinin beslenmedavranışlarına ve beslenme öz-yeterliklerine etkisini araştırmaktır. Araştırmada, kontrol gruplu öntest-son test deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma, 2017-2018 öğretim yılında, 38 gönüllü öğrenciile yürütülmüştür. Veriler, Çocuk Beslenme Öz-Yeterlik Ölçeği ve Beslenme Davranış Ölçeği iletoplanmıştır. Veriler bağımsız gruplar t testi yapılarak analiz edilmiştir. Bulgulara göre deney vekontrol grubundaki öğrencilerin beslenme davranışları ön test ve son test fark puanları deney grubulehine anlamlı farklılık gösterirken, beslenme öz-yeterlik ön test ve son test fark puanları anlamlı birfarklılık göstermemektedir. Ancak, deney grubundaki öğrencilerin beslenme öz yeterlik ortalamapuanları, kontrol grubundaki öğrencilerin ortalama puanlarından daha yüksektir. Bu sonuçlara görebelirli bir program dâhilinde öğrencilere beslenme eğitimleri verilmesi önerilebilir.

Investigation on the Effectiveness of Experimental Measurement Based Nutrition Training on the Nutritional Behavior and Nutrition Proficiency of Secondary School Students

The aim of this study is to investigate the effect of experimental measurement based nutrition education on nutrition behaviors and nutrition self-sufficiency of middle school students. In the study, pretest- posttest experimental pattern with control group was used. The research was carried out with 38 volunteer students in the 2017-2018 academic year. The data were collected with The Child Nutrition Self-Efficacy Scale and Nutrition Behavior Scale. The data were analyzed by independent groups t test. According to the findings, the pre-test and post-test difference scores of students nutritional behaviors in the experimental and control groups differed significantly in favor of the experimental group. However, the pre-test and post-test difference scores of nutrition selfefficacy of students did not differ significantly. According to these results, it is recommended to give nutrition training to students within a specific program.

PDF

___

AbuSabha, R. & Achterberg, C. (1997). Review of selfefficacy and locus of control for nutrition-and healthrelated behavior. Journal of the American Dietetic Association, 97(10), 1122-1132.
Ahrens, W., Bammann, K., De Henauw, S., Halford, J., Palou, A., Pigeot, I., ... & European Consortium of the IDEFICS Project. (2006). Understanding and preventing childhood obesity and related disorders-IDEFICS: A European multilevel epidemiological approach. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases, 16(4), 302-308. Applegate L. (2011). Beslenme ve diyet (H. Özpınar, Çev. Ed.). İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevi.
Arslan, M. (2007). Eğitimde yapılandırmacı yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 41-61.
Branen, L. & Fletcher, J. (1999). Comparison of college students current eating habits and recollections of their childhood food practices. Journal of Nutrition Education, 31(6), 304-310.
British Nutrition Foundation [BNF]. (2018). Food a fact of life. (Erişim: 01.09.2018), http://www.foodafactoflife.org.uk/Index.aspx
Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Demirezen, E. & Coşansu, G. (2005). Adölesan çağı öğrencilerde beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 14(8), 174- 178.
Edmundson, E., Parcel, G. S., Feldman, H. A., Elder, J., Perry, C. L., Johnson, C. C., ... & Webber, L. (1996). The effects of the Child and Adolescent Trial for Cardiovascular Health upon psychosocial determinants of diet and physical activity behavior. Preventive medicine, 25(4), 442-454.
Frenn, M., Malin, S., & Bansal, N. K. (2003). Stage-based interventions for low-fat diet with middle school students. Journal of Pediatric Nursing, 18(1), 36-45.
Gliner, J. A., Morgan, G. A., & Leech, N. L. (2015). Uygulamada araştırma yöntemleri: Desen ve analizi bütünleştiren yaklaşım (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Goloğlu, S. (2009). Fen eğitiminde sosyo-bilimsel aktivitelerle karar verme becerilerinin geliştirilmesi: Dengeli beslenme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Güler, G. & Kubilay, G. (2004). Bir ilköğretim okulu öğrencilerinin fiziksel bakım sorunlarının belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 26(2), 60- 65.
Jayawardana, C., Hewagamage, K. P., & Hirakawa, M. (2001). Personalization tools for active learning in digital libraries. MC Journal: The Journal of Academic Media Librarianship, 8(1).
Kaplan, B. (2011). Nevşehir ili Özkonak kasabasında bulunan Cumhuriyet ilköğretim okulu öğrencilerine verilen beslenme eğitiminin etkinliğinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Karaağaoğlu, N. (2007). İlköğretim çocukları ve adolesanlarda beslenme ve beslenme programlarının geliştirilmesi. (Erişim, 10.03.2018), https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/sagliklibeslenme-hareketli-hayat-db/dokumanlar/Sunumlar/YasGruplari-ve-Beslenme/Ilkogretim-Cocuklari-veAdolesanlarda-Beslenme.pdf
Köseoğlu, S. Z. A., & Tayfur, A. Ç. (2017). Adölesan dönemi beslenme ve sorunları (Nutrition and issues in adolescence period). Güncel Pediatri, 15(2), 44-57.
Mattson, K. (2005). Why “Active Learning” can be perilous to the profession. Academe. 91(1), 23-26.
Milli Eğitim Bakanlığı (2010). Okul Kantinleri İç Denetim Raporu. İç Denetim Birimi Başkanlığı, 2010/11. (Erişim: 15.03.2018), http://www.akeo.org.tr/ckfinder/userfiles/files/M_E_B_% 20%E2%80%93%20Okul%20Kantinleri%20I%CC%87c %CC%A7%20Denetim%20Raporu.pdf
Milli Eğitim Bakanlığı (2012). Okul sağlığı. (Erişim: 30.03.2018), http://okulsagligi.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php? KNO=16
Neumark-Sztainer, D., Story, M., Hannan, P. J., & Rex, J. (2003). New Moves: a school-based obesity prevention program for adolescent girls. Preventive medicine, 37(1), 41-51.
Obalı, H. (2009). Okulöncesi eğitimi almakta olan altı yaş grubu çocuklarına verilen proje yaklaşımıyla beslenme eğitiminin beslenme bilgi düzeyine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Öztürk Haney, M. & Erdoğan, S. (2013). Sağlık davranışı etkileşim modeli: Çocukların beslenme alışkanlıklarını belirlenmek için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(4), 218-223.
Öztürk, M. (2010). Çocukların beslenme alışkanlıklarının sağlık davranışı etkileşim modeline göre incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Parcel, G. S., Edmundson, E., Perry, C. L., Feldman, H. A., O'Hara-Tompkins, N., Nader, P. R., ... & Stone, E. J. (1995). Measurement of self‐efficacy for diet‐related behaviors among elementary school children. Journal of School Health, 65(1), 23-27.
Pekcan, G. (2004). Adölesan döneminde beslenme. Klinik Çocuk Forumu, 4(1), 38- 47.
Rosenbloom, A. L. (2007). Physiology of growth. Annales Nestlé (English ed.), 65(3), 97-108.
Sağlık Bakanlığı (2010). Türkiye beslenme ve sağlık araştırması (TBSA) 2010: Saha uygulaması el kitabı. Sağlık Bakanlığı Yayın, (931).
Sağlık Bakanlığı (2012). Beslenme dostu okullar programı. (Erişim: 13.04.2018), https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/okulsagligi/beslenme-dostu-okullarprogram%C4%B1.html
Sağlık Bakanlığı (2017). Türkiye beslenme ve sağlık araştırması (TBSA) 2017. (Erişim: 14.11.2018), https://balikesirism.saglik.gov.tr/TR,43758/2017-yiliturkiye-beslenme-ve-saglik-arastirmasi.html
Saracaloğlu, A., Özyılmaz Akamca, G., Yeşildere, S. (2006). İlköğretimde proje tabanlı öğrenmenin yeri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 241-260.
Sormaz, Ü. (2013). Okul beslenme eğitimi programları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 36-48.
Story, M., Lytle, L., Birnbaum, A. & Perry, C. (2002). Peerled, school-based nutrition education for young adolescents: feasibility and process evalution of the TEENS study. Journal of School Health, 72 (3), 121 127.
Sütçü, Z. (2006). Drama eğitiminin okul öncesi eğitime devam eden altı yaş grubundaki çocukların beslenme alışkanlıklarına etkisinin analizi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Telef, B. B. & Karaca, R. (2012). Çocuklar için öz-yeterlik ölçeği; Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 32, 169-187.
USDA (2013). New meal pattern requirements and nutrition standards, USDA’s national school lunch and school breakfast programs. (Erişim: 16.04.2018), https://www.usda.gov/topics/food-and-nutrition
Ünver, Y. (2004). Beş altı yaş okulöncesi dönemi çocukları için geliştirilecek, besin gruplarına yönelik beslenme eğitimi programlarının, çocukların beslenme bilgisi ve davranışlarına etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
World Health Organisation [WHO]. (1948). “Designing the road to better health and well-being in Europe” at the 14th European Health Forum Gastein. (Erişim: 13.04.2018), http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/152 184/RD_Dastein_speech_wellbeing_07Oct.pdf
Yabancı, N. & Pekcan, G. (2010). Adolesanlarda beslenme durumu ile fiziksel aktivite düzeyinin vücut bileşimi ve kemik mineral yoğunluğu üzerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(22).
Yabancı, N. (2011). Okul sağlığı ve beslenme programları. TAF Preventive Medicine Bulletin, 10(3), 361-368.
Yeşilyurt, D. (2017). Yaşam temelli öğrenme modeli ile ortaokul 5. sınıf öğrencilerine sağlıklı beslenme farkındalığının kazandırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kars.