Kardiyak durumlar ve cerrahi girişim sonrası cinsellik

Cinsel aktivite, bireyin yaşam kalitesini belirleyen önemli bir etkendir. Kardiyak cerrahi geçiren hastalar, cinsel ilişkiye başlama süresindeki be- lirsizlik, cinsel ilişki sırasında yaşanabilecek kardiyak etkilerden kaynaklı korku, endişe gibi pek çok sıkıntı yaşamaktadır. Bu belirsizlik ve endişe- ler hasta ve partnerinin cinsel aktiviteden uzak durmasına neden olmak- tadır. Ancak cinsel aktivite sırasında yaşanan değişiklikler, günlük yaşam aktiviteleri ve emosyonel durum değişikliklerinin neden olduğu kardi- yak etkilerden farksızdır. Dünyada ve ülkemizde cinsellik ile ilgili ko- nular kültürel özelliklerin neden olduğu tabular, utanma, çekinme gibi nedenlerden dolayı hastalar tarafından dile getirilememekte ve sağlık personelleri tarafından da yeteri kadar sorgulanmamaktadır. Kardiyak cerrahi sonrası güvenli cinsel ilişki için kardiyak risk değerlendirilme- lerinin yapılması, cinsel aktiviteye başlama zamanı, tedavide kullanılan ilaçların yan etkileri hakkında çiftlerin bilgilendirilmesi, endişelerinin giderilmesi ve tedavi sürecinin izlendiği cinsel rehabilitasyon programı uygulanmalıdır. Bu derleme makale, kardiyak durumlar ve cerrahi giri- şim sonrası cinselliğin nasıl etkilendiği, sağlık profesyonellerinin ne gibi sorumlulukları olduğu konusunda literatür bilgilerinin gözden geçiril- mesi ve bu konuda farkındalık oluşturması amacıyla yazılmıştır.

Cardiac conditions and post-surgical sexuality

Sexual activity is an important factor that determines an individual’s quality of life. Patients undergoing cardiac surgery experience many problems such as uncertainty in the time of initiation of sexual intercourse, fear and anxiety due to cardiac effects that may be experienced during sexual intercourse. These uncertainties and concerns cause the patient and his partner to abstain from sexual activity. However, changes experienced during sexual activity are no different from cardiac effects caused by changes in daily living activities and emotional status. Subjects related to sexuality in the world and in our country cannot be expressed by patients due to reasons such as taboos, embarrassment and hesitation caused by cultural characteristics, and they are not sufficiently questioned by health personnel. For safe sexual intercourse after cardiac surgery, cardiac risk assessments, time to start sexual activity, informing couples about the side effects of the drugs used in the treatment, eliminating their concerns and following the treatment process should be implemented. This review article was written in order to review the literature information about cardiac conditions and how sexuality is affected after surgical intervention, and what responsibilities health professionals have, and to raise awareness on this issue.

PDF

___

1. Shin N, Kim J. Sexual Experiences of Patients with Acute Onset of Coronary Artery Disease in Korea. Clin Nurs Res. 2021;2011–21. [CrossRef ]
2. Kara D, Yılmaz E. Açık kalp cerrahisi yapılan hastalarda öz yeterliliğin ilaç uyumu ve yaşam kalitesine etkisi. F.Ü. Sağ Bil Tıp Derg. 2020;34:55–62. https://www.researchgate. net/publication/340136399_Acik_Kalp_Cerrahisi_Yapilan_ Hastalarda_Oz_Yeterliligin_Ilac_Uyumu_ve_Yasam_Kalitesine_ Etkisi
3. WHO. Cardiovascular diseases (CVDs). 2021. https://www.who. int/news-room/fact-sheets/detail/cardiovascular-diseases-(cvds)
4. Marques-Vidal P. Cardiovascular disease in Italy: good news, bad news and interesting news. Eur J Prev Cardiol. 2021;28:383–4. [CrossRef ]
5. TÜİK. Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2019. https:// data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni- Istatistikleri-2019-33710
6. García MÁN, Alegre VDeC. Myocardial revascularization surgery: short and long-term survival analysis. Ann Sist Sanit Navar 2021;44:9–21. [CrossRef ]
7. Gemalmaz H, Gültekin Y, Kural T. Açık Kalp Cerrahisinde 72 Saatlik Trimetazidin Uygulamasının Miyokard İskemisi Üzerine Etkileri. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Derg. 2021;23:49– 58. [CrossRef ]
8. Altıok, M., Yılmaz, M. Opinions of individuals who have had myocardial infarction about sex. Sex Disabil. 2011;29:263–73. [CrossRef ]
9. Dirimeşe E, Demir Korkmaz F, Okgün Alcan A. Koroner arter bypass greft cerrahisi öncesi hastaların yaşam kalitesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. Balıkesir Sağlık Bil Derg. 2016;5:56–61. https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/522088
10. Dural G, Çıtlık Sarıtaş S. Miyokard İnfarktüsünde Ev Tabanlı Eğitim ve Yaşam Kalitesi. Turk J Card Nur. 2017;8:86–94. [CrossRef ]
11. Yel P, Ünsar S. Koroner Anjiyografi Uygulanacak Hastaların Yaşam Kalitesi ve Kaygı Düzeyleri. Turk J Card Nur. 2020;11:7–15. [CrossRef ]
12. Çamcı G, Can G. Akut Miyokard Enfaktüsü Sonrası Kadınlarda Cinsel Yasam. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Derg. 2014;11:38–44. https://www.researchgate.net/ publication/329522768_Akut_Miyokard_Enfaktusu_Sonrasi_ Kadinlarda_Cinsel_Yasam_Women’s_Sexual_Activity_Following_ Acute_Myocardial_Infarction
13. Şalvarcı A, Kaytazoğlu A, Gürbüz AS, Balasar M, İlgenli TF, Çolakoğlu M. Farklı kalp hastalığı tanılı Türk kadınların cinsel fonksiyonlarının hastalık öncesi ve sonrası eşleri ile birlikte değerlendirilmesi: Kontrol gruplu çalışma. Androl Bul. 2020;22:159−66. [CrossRef ]
14. Er T, Kurçer MA, Erdoğan Z. Koroner Arter Hastalarında Fiziksel ve Cinsel Aktiviteden Kaçınma Davranışını Etkileyen Faktörler. ESTÜDAM Halk Sağlık Derg. 2020;5:234–42. [CrossRef ]
15. Pourebrahimi M, Fallahi-Khoshknab M, Taghipour H, Ebadi A, Gholizadeh L, Hosseini M. Confusion at the beginning of sexual intercourse, the challenge of patients after coronary artery bypass graft surgery in Iran: A qualitative study. J Edu Health Promot. 2021;10:92. [CrossRef ]
16. Mehra VM, Gaalema DE, Pakosh M, Grace SL. Systematic review of cardiac rehabilitation guidelines: Quality and scope. Eur J Prev Cardiol. 2020;27:912–28. [CrossRef ]
17. Özdelikara A, Baba E. Kalp Hastaları Cinsel Aktiviteden Uzak Durmalı mı? DÜ Sağlık Bil Enst Derg. 2017;7:165–9. https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/368573
18. Austoni E, Mirone V, Parazzini F, Fasolo CB, Turchi P, Pescatori ES. Smoking as a risk factor for erectile dysfunction: data from the Andrology Prevention Weeks 2001-2002: a study of the Italian Society of Andrology (S. I. A.). Eur Urol. 2005;48:810–8. [CrossRef ]
19. Kartal Ö, Tatlı E, İnal V, Yamanel L. Kalp Hastalıklarında Cinsel Aktivite. Anadolu Kardiyol Derg. 2006;6:264–70. [Erişim]
20. Karpuz H. Yaşlı kardiyovasküler hastalarda cinsel yaşam. Turk Kardiyol Dern Ars. 2017;45:134–7. [CrossRef ]
21. López-Medina IM, Gil-García E, Sánchez-Criado V, Pancorbo- Hidalgo PL. Patients’ experiences of sexual activity following myocardial ischemia. Clin Nurs Res. 2016;25:45–66. [CrossRef ]
22. Muller JE, Mittleman MA, Maclure M, Sherwood JB, Tofler GH. Triggering myocardial infarction by sexual activity: low absolute risk and prevention by regular physical exertion. JAMA. 1996;275:1405–9. [CrossRef ]
23. Levine GN, Steinke EE, Bakaeen FG, Bozkurt B, Cheitlin MD, Conti JB, et al. Sexual activity and cardiovascular disease: A scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2012;125:1058–72. [CrossRef ]
24. Özcan H, Kızılkaya Beji N. Menopoz döneminde cinsellik. Kadın Cinsel Sağlığı. 2014;209–11. https://jag.journalagent.com/ androloji/pdfs/AND_2014_58_209_211.pdf
25. Şahin D, Ertekin E. Fiziksel Hastalıklar ve Cinsel İşlev Bozukluğu. Klinik Gelişim. 2009;22:75–9. http://www.klinikgelisim.org.tr/ kg_22_4/12.pdf
26. AHA 2016. How High Blood Pressure Can Affect Your Sex Life. https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure/ health-threats-from-high-blood-pressure/how-high-blood- pressure-can-affect-your-sex-life
27. Ünal N. Hipertansiyonlu Bireylerde Cinsel Disfonksiyonun Değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Ana Bilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi; 2018.
28. Uluocak N, Atılgan D, Ceyhan K, Erkorkmaz Ü, Erdemir F, Parlaktaş BS. Koroner anjiyografik veriler ışığında erektil disfonksiyona bakış. Türk Üroloji Derg. 2009;35:316–21. https:// turkishjournalofurology.com/en/overview-of-erectile-dysfunction- in-the-light-of-coronary-angiographic-findings-16724
29. Yıldız H, Pınar R. Miyokard enfarktüslü hastalarda cinsel disfonksiyon. Anadolu Kardiyol Derg. 2004;4:209– 17. https://jag.journalagent.com/anatoljcardiol/pdfs/ AnatolJCardiol_4_4_309_317.pdf
30. Ede H, Zengin K, Tanık S. Erektil Disfonksiyon ve Kardiyovasküler Değerlendirme. J Clin Anal Med. 2014;5:231– 3. https://www.researchgate.net/publication/307649795_ Erectile_Dysfunction_and_Cardiovascular_Assessment/ fulltext/57dadb1008aeea1959329ce9/Erectile-Dysfunction-and- Cardiovascular-Assessment.pdf
31. Latif RA, Muhamad R, Ann AYH, Sidi H, Jaafar NRN, Midin M, et al. Duration of hypertension and antihypertensive agents in correlation with the phases of female sexual response cycle. Comp Psychiatry. 2014;55:S7–12. [CrossRef ]
32. Lemogne C, Ledru F, Bonierbale M, Consoli SM. Erectile dysfunction and depressive mood in men with coronary heart disease. Int J Cardiol. 2010;138:277–80. [CrossRef ]
33. Rusiecki L, Zdrojowy R, Gebala J, Rabijewski M, Sobieszczańska M, Smoliński R, et al. Sexual health in Polish elderly men with coronary artery disease: importance, expectations, and reality. Asian J Androl. 2020;22:526–31. [CrossRef ]
34. Beştepe N, Dönderici Ö, Demirkan B. Koroner Arter Hastalığı Riskini Öngörmede Major Risk Faktörleri ve Metabolik Sendrom Kriterlerinin Değerlendirilmesi. Ankara Med J. 2020;4:844–57. [CrossRef ]
35. Kang K, Gholizadeh L, Inglis SC, Han H-R. Correlates of health- related quality of life in patients with myocardial enfarction: A literatüre review. Int J Nurs Stud. 2017;73:1–16. [CrossRef ]
36. Kałka D, Gebala J, Borecki M, Pilecki W, Rusiecki L. Return to sexual activity after myocardial infarction: An analysis of the level of knowledge in men undergoing cardiac rehabilitation. Eur J Intern Med. 2017;37:E31–3. [CrossRef ]
37. Dostálová G, Hlubocká Z, Bayerová K, Bělohlávek J, Linhart A, Karetová D. Erectile dysfunction in young myocardial infarction survivors: evaluation, follow up. Am J Mens Health. 2017;11:1739–44. [CrossRef ]
38. Belhan Z, Karabulut EH, Arıtürk C, Ökten EM, Toraman F, Görmez S, et. al. Koroner Arter Cerrahisi Uygulanan Hastalarda Kullanılan Drenaj Tüpü Tiplerinin ve Uygulanma Yerlerinin Ameliyat Sonrası Dönemde Ağrı ve Efüzyon Üzerine Etkisi. Bakırköy Tıp Derg. 2015;11:154–8. [CrossRef ]
39. Çağlar M, Yeşiltepe Oskay U, Arıcan E, Akyol E. Relationship between self-efficacy and sexual function after open heart surgery. Eur J Cardiovasc Nurs. 2021;20:376–82. [CrossRef ]
40. Lai Y-H, Ssieh S-R, Ho W-C, Chiou A-F. Factor Associated With Sexual Quality of Life in Patients Before and After Coronary Artery Bypass Grafting Surgery. J Cardiovasc Nurs. 2011;26:487– 96. [CrossRef ]
41. Bdair I, Maribbay GL. Perceived Knowledge, Practices, Attitudes and Beliefs of Jordanian Nurses Toward Sexual Health Assessment of Patients with Coronary Artery Diseases. Sex Disabil. 2020;38:491–502. [CrossRef ]
42. Yılmaz M, Çiftçi ES. Açık kalp ameliyatı geçirmiş bireylerin evde bakım gereksinimlerinin belirlenmesinde bir model: Fonksiyonel sağlık örüntüleri. Türk Göğüs Kalp Damar Cer Derg. 2010;18:183– 9. https://tgkdc.dergisi.org/uploads/pdf/pdf_TGKDC_1308.pdf
43. Murphy PJ, Mc Sharry J, Casey D, Doherty S, Gillespie P, Jaarsma T, et al. Sexual counselling for patients with cardiovascular disease: Protocol for a pilot study of the CHARMS sexual counselling intervention. BMJ Open. 2016;6:e011219. [CrossRef ]
44. Mlynarski R, Mlynarska A, Golba KS. Factors that influence marital satisfaction in men with a heart rhythm disorders. Aging Male. 2020;23:1374–80. [CrossRef ]
45. Mlynarski R, Mlynarska A, Golba KS. The impact of cardiac pacemaker implantation onmale sexual function. Pacing Clin Electrophysiol. 2020;43:1508–14. [CrossRef ]
46. Briken P, Matthiesen S, Pietras L, Wiessner C, Klein V, Reed GM et. al. Estimating the Prevalence of Sexual Dysfunction Using the New ICD-11 Guidelines. Dtsch Arztebl Int. 2020;117:653–8. [CrossRef ]
47. Babu AS, Lopez-Jimenez F, Thomas RJ, Isaranuwatchai W, Herdy AH, Hoch JS, et al. Advocacy for outpatient cardiac rehabilitation globally. BMC Health Serv Res. 2016;16:471. [CrossRef ]
48. Lee, SY. Sexual function, self-esteem and health behaviors in middle-aged men with coronary artery disease. Health Nurs. 2019;31:11–20. [CrossRef ]
49. Firoozjaei IT, Taghadosi M, Sadat Z. Determining the sexual quality of life and related factors in patients referred to the department of cardiac rehabilitation: A cross-sectional study. Int J Reprod Biomed. 2021;19:261–70. [CrossRef ]
50. Vicdan N, Canlı Özer Z. Miyokard İnfarktüsü ve Cinsel İşlev Bozukluğu. Turk J Card Nur. 2011;2:2–6. [CrossRef ]
51. Aygin D, Gül A. Farklı Kültürlerde Jinekolojik ve Meme Kanserli Kadın Hastaların Seksüaliteye Bakış Açıları ve Yaşadıkları Sorunlar. Androl Bul. 2019;21:72−8. [CrossRef ]
52. Aygin D. Kanserli Kadın Hastada Seksüalite Değerlendirilmesi. İçinde: Armağan A, Altay B, Usta MF, Aydın M, Resim S, Çakan M, Öztürk Mİ, Erdemir F, Kadıoğlu A, editörler. Onkolojik Hastalarda Seksüalite ve Fertiliteye Multidisipliner Yaklaşım, 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevleri –Türk Androloji Derneği Yayını; 2021. p.85–104. https://androloji.org.tr/androlojiDATA/ tadYayinlari/OHSF-multidisipliner-yaklasim.pdf
53. Haltbakk J, Graue M, Harris J, Kirkevold M, Dunning T, Sigurdardottir AK. Integrative Review: Patient Safety Among Older People With Diabetes in Home Care Services. J Adv Nurs. 2019;75:2449–60. [CrossRef ]
54. Abramsohn EM, Decker C, Garavalia B, Garavalia L, Gosch K, Krumholz HM, et.al. “I’m not just a heart, I’m a whole person here”: a qualitative study to improve sexual outcomes in women with myocardial infarction. Journal of the American Heart Association. 2013; 2(4). [CrossRef ]
55. Cohen G, Nevo D, Hasin T, Benyamini Y, Goldbourt U, Gerber Y. Resumption of sexual activity after acute myocardial infarction and long-term survival, European Journal of Preventive Cardiology. 2020;zwaa011. [CrossRef ]