KAMU GÖREVİNDEN ÇIKARMA İŞLEMLERİNİN ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI BAĞLAMINDA ELE ALINMASI VE ANAYASA MAHKEMESİNİN YAKLAŞIMI
Mesleki hayat, kişilerin sosyal kimliklerinin en önemli parçalarından birini oluşturmaktadır. İcra edilen meslek özel hukuk iş ilişkileri kapsamında olabileceği gibi kamunun işveren olduğu bir alanda ve kamu istihdamı kapsamında da olabilir. Meslek ilişkisi, gerek meslek sahibi kişiler gerekse işveren tarafından vazgeçilemez, geri alınamaz, sona erdirilemez bir hukuki ilişki değildir. Kamu görevlisi olarak meslek hayatlarını sürdüren kişiler, öngörülebilir ve gerekçelendirilebilir nedenlerle bu görevlerinden yargı yolu açık olmak üzere çıkarılabilir. Kamu görevinden çıkarma işlemleri, etkisi ve ağırlığı nedeniyle kişilerin özel hayata saygı hakkına müdahale teşkil edebilecek işlem türlerindendir. Bu bağlamda olağan yargı süreçlerinin tamamlanmasının akabinde başvurulan ve özel hayata saygı hakkının ihlal edilip edilmediği hususunda insan hakları alanında yargılamalar yapan ulusal ve uluslararası yargı organlarınca yapılan değerlendirmeler tüm idare ve yargı makamlarına yol gösterici mahiyettedir. Böylesi ihlal iddialarının özel hayata saygı hakkı yönünden uygulanabilir kabul edilip edilmeyeceği, uygulanabilir kabul edilen başvuruların inceleme yöntemlerinin nasıl olduğu ve esas yönünden değerlendirmelerin hangi anayasal ilkeleri içerdiği hususunda Anayasa Mahkemesince verilen kararlar ortaya konulmalıdır. Olağanüstü hâl tedbiri olarak tesis edilen kamu görevinden çıkarma işlemlerinde, olağan dönemden farklı olarak incelenen başvurulara özgü açıklanan gerekçelere de yer verilmesi gerekecektir. Bu çerçevede, konuyla ilgili verilen bazı kararlarda bireyselleştirme yapılmaması ve ilgili ve yeterli gerekçelerin bulunmaması anayasal bir sorun olarak göze çarpmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Mesleki hayat, özel hayata saygı hakkı, kamu görevinden çıkarma, Anayasa Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi., Mesleki hayat, özel hayata saygı hakkı, kamu görevinden çıkarma, Anayasa Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi.
___
- ARSLAN ÖNCÜ, Gülay (2011). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Özel Yaşamın Korunması Hakkı, İstanbul: Beta Yayınları.
- CANTU, Charles E. (1988). “Privacy”, Saint Louis University Public Law Review, V. 7, ss. 313-336.
- ÇATLI, Mehmet (2019). Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri Bağlamında Muktedir/Erkli Demokrasi, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
- ÇETİN, Erva (2015). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 8-11. Maddeleri Bağlamında Çalışanların Hakları, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
- DOĞRU, Osman, NALBANT, Atilla (2013). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, C. 2, Ankara: Avrupa Konseyi Yayınları.
- EVREN, Çınar Can, UÇAR, İsmail (2020). Kamu Görevlileri Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- GÖZLER, Kemal (2018). Türk Anayasa Hukuku, 2. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
- GÖZÜBÜYÜK, Şeref, GÖLCÜKLÜ, Feyyaz (2009). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 8. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi.
- GÜMÜŞ, A. Tarık (2016). Devletin Pozitif Yükümlülükleri Ekseninde Özel Hayata Saygı Hakkı, Ankara: Adalet Yayınevi.
- HARRIS, David, O’BOYLE, Michael, BATES, Ed, BUCKLEY, Carla (2013). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, (Çev. Mehveş Bingöllü Kılcı ve Ulaş Karan), Ankara: Avrupa Konseyi Yayınları.
- KARAMAN, Ebru (2014). Human Rights Law, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
- KARSLI, Mehmet Rauf (2016). İdare Hukukunda Kamu Görevlisi Kavramı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
- KRAUSE, Harry D., MARCUS, Paul (1978). “Privacy”, American Journal of Comparative Law Supplement, V. 26, ss. 377-392.
- LARREMORE, Wilbur (1912). “The Law of Privacy”, Columbia Law Review, Vol. 12, ss. 694-709.
- ÖZBUDUN, Ergun (2005). Türk Anayasa Hukuku, 8. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları.
- PAFTALI, Haluk (2021). Türk Hukukuyla Karşılaştırmalı Olarak Amerika Birleşik Devletleri Anayasası’nın Ek 4. Maddesi Çerçevesinde Özel Hayat Alanının Korunması, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
- ROAGNA, Ivana (2012). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Gösterilmesi Hakkının Korunması, Strazburg: Avrupa Konseyi İnsan Hakları El Kitapları.
- ŞİRİN, Tolga (2016). “1982 Anayasası’na Göre Temel Hak ve Özgürlüklerin Olağanüstü Hal Rejimi: Eski Kavramlara Yeniden Bakmak”, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 5, S. 10, ss. 475-526.
- WARREN, Samuel D., BRANDEİS Louis D. (1890). “The Right to Privacy”, Harward Law Review, Vol. IV, ss. 66-102.
- WARREN, Samuel D., BRANDEİS Louis D. (2007). Mahremiyet Hakkı, (Çev. Gülay Arslan), içinde İçel K. İçel, Ünver Y., Özel Yaşam, Medya ve Ceza Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık, ss. 19-42.
- TAN, Turgut (2019). İdare Hukuku, 8. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi.
- YILDIRIM, Turan, YASİN, Melikşah, KAMAN, Nur, ÖZDEMİR, H. Eyüp, ÜSTÜN, Gül, OKAY TEKİNSOY, Özge (2016). İdare Hukuku, 6. Baskı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
- YÜZER ELTİMUR, Dilara (2019). AİHS Kapsamında Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunmasında Devletin Pozitif Yükümlülükleri, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
- Silver ve diğerleri/Birleşik Krallık, B. No: 5947/72, 6205/73 ..., 25/3/1983.
- Niemietz/Almanya, B. No: 13710/88, 16/12/1992.
- Smith ve Grady/Birleşik Krallık, B. No: 33985/96, 33986/96, 27/9/1999.
- Beck, Copp ve Bazeley/Birleşik Krallık, B. No: 48535/99, 48536/99 …, 22/10/2002.
- Sidabras ve Džiautas/Litvanya, B. No: 55480/00, 59330/00, 27/7/2004.
- Copland/Birleşik Krallık, B. No: 62617/00, 3/4/2007.
- Bigaeva/Yunanistan, B. No: 26713/05, 28/5/2009.
- Özpınar/Türkiye, B. No: 20999/04, 19/10/2010.
- Von Hannover/Almanya [BD], B. No: 40660/08, 60641/08, 7/2/2012.
- Mateescu/Romanya, B. No: 1944/10, 14/1/2014.
- Fernández Martínez/İspanya [BD], B. No: 56030/07, 12/6/2014.
- Lekavičienė/Litvanya, B. No: 48427/09, 27/6/2017.
- Barbulescu/Romanya [BD], B. No: 61496/08, 5/9/2017.
- Denisov/Ukrayna [BD], B. No: 76639/11, 25/10/2018.
- Polyakh ve diğerleri/Ukrayna, B. No: 58812/15, 53217/16 ..., 17/10/2019.
- Anayasa Mahkemesi Kararları
- Ayşe Zıraman ve Cennet Yeşilyurt, B. No: 2012/403, 26/3/2013.
- Mehmet Akdoğan ve diğerleri, B. No: 2013/817, 19/12/2013.
- İhsan Asutay, B. No: 2012/606, 20/2/2014.
- Serap Tortuk, B. No: 2013/9660, 21/1/2015.
- Halime Sare Aysal [GK], B. No: 2013/1789, 11/11/2015.
- Bülent Polat [GK], B. No: 2013/7666, 10/12/2015.
- Ata Türkeri, B. No: 2013/6057, 16/12/2015.
- Tevfik Türkmen [GK], B. No: 2013/9704, 3/3/2016.
- Murat Deniz, B. No: 2014/5318, 21/9/2016.
- Erhun Öksüz [GK], B. No: 2014/12777, 13/10/2016.
- Haluk Öktem [GK], B. No: 2014/13433, 13/10/2016.
- H.Y., B. No: 2014/1206, 17/11/2016.
- Cihat Emektar, B. No: 2014/3747, 17/11/2016.
- Ahmet Çilgin, B. No: 2014/18849, 11/1/2017.
- Aydın Yavuz ve diğerleri [GK], B. No: 2016/22169, 20/6/2017.
- İ. A., B. No: 2016/3423, 14/9/2017.
- Salim Onur Şakar, B. No: 2015/2711, 21/9/2017.
- Namet Sevinç, B. No: 2015/9155, 10/1/2019.
- A.K., B. No: 2015/10298, 7/3/2019.
- Turgut Duman, B. No: 2014/15365, 29/5/2019.
- Sevilay Sümer, B. No: 2016/7091, 18/7/2019.
- Bilal Bilen, B. No: 2016/14741, 7/11/2019.
- Eşref Köse, B. No: 2017/38098, 3/6/2020. C.A. (3) [GK], B. No: 2018/10286, 2/7/2020.
- Tamer Mahmutoğlu [GK], B. No: 2017/38953, 23/7/2020.
- Ayla Demir İşat [GK], B. No: 2018/24245, 8/10/2020.
- Serhat Oyman, B. No: 2017/25497, 13/10/2020.
- Özdemir Örnek, B. No: 2018/26453, 6/10/2021.
- AYM, E.2013/130, K.2014/18, 29/1/2014.
- AYM, E.2014/87, K.2015/112, 8/12/2015.
- AYM, E.2016/37, K.2016/135, 14/7/2016.
- AYM, E.2016/6 (D. İş), K.2016/12, 4/8/2016.
- AYM, E.2018/89, K.2019/84, 14/11/2019.
- ISSN: 1301-1200
- Yayın Aralığı: Yıllık
- Başlangıç: 1984
- Yayıncı: Anayasa Yargısı Araştırmaları Merkezi
Sayıdaki Diğer Makaleler
ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI (AİHS 8. MADDE) BAĞLAMINDA ÇALIŞMA HAKKI VE MESLEKİ HAYAT İLİŞKİSİ
ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERDİRİLMESİ VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI
TÜRK İŞ HUKUKUNDA İŞVERENİN İŞÇİNİN ÖZEL YAŞAMINA SAYGI BORCU