ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERDİRİLMESİ VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI

Çalışmada iş sözleşmelerine yönelik müdahalelerin Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yoluyla yansıyan yönleri çerçevesinde bir inceleme yapılmıştır. Bu bağlamda öncelikle çalışma hakkının konusu olan iş hayatının hangi durumlarda özel hayata saygı hakkının konusu içerisinde değerlendirilmesinin mümkün olduğu bireysel başvuru kararları ışığında incelenmiştir. Anayasa Mahkemesinin inceleme yönteminin, özel hukuktan kaynaklanan ilişkiler söz konusu olduğunda pozitif yükümlülükler çerçevesinde olduğu üzerinde durulmuştur. Bireysel başvuru kararlarına yansıyan şekli esas alınarak çalışma hayatına ilişkin olarak bireysel başvuru yoluyla gelen şikâyetlerin bazı başlıklar altında incelenmesi uygun görülmüştür. Buna göre iş sözleşmelerinin sonlandırılmasında çoğunlukla kişilerin ahlaki durumlarının gerekçe gösterildiği, kişilerin yazışmalarının incelenmesi yoluyla elde edilen bilgilerin esas alınarak sözleşmelerin feshedilebildiği, güven ilişkisinin bozulması nedenine dayanıldığı, kişilerin psikolojik yöntemlerle iş sözleşmesini sonlandırmaya zorlandığı ve bu tür müdahalelerin ayrımcı bir tutumla gerçekleştirilebildiği görülmektedir. Bireysel başvuru kararları aracılığıyla Anayasa Mahkemesinin, iş sözleşmelerine yönelik bu tür müdahaleleri anayasal ilkeler çerçevesinde ve hangi yaklaşımla ele aldığı ortaya konulmaya çalışılmıştır.

___

  • ALKAN, Fatih, YILDIZ, Ferhat (2021). Özel Hayata Saygı Hakkı, içinde Şen, M., Barın, T., Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkı Karar Özetleri, Anayasa Mahkemesi Yayınları, ss. 5-93.
  • BAĞÇECİ, Hamide (2019). “Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 14, S. 153, ss. 965-984.
  • BOYAR, Oya (2013). “Devletin Pozitif Yükümlülükleri ve Dolaylı Yatay Etki”, içinde İnceoğlu, S. (Der.), İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme (ss. 53-80), İstanbul: Beta Yayınları.
  • DOĞAN, İlyas, DEMİRDAL, Balkan (2015). Özel ve Aile Hayatına Saygı Hakkı, içinde Doğan, İ. (Der.) İnsan Hakları Hukuku (ss. 587-613), Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara: Astana Yayınları.
  • DOĞRU, Osman, NALBANT, Atilla (2013). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi: Açıklama ve Önemli Kararlar, Cilt II, Ankara: Pozitif Matbaa.
  • ERDOĞAN, Canan (2017). Kişilik Hakkı Kapsamında İşçilerin İzlenmesi ve Gözetlenmesi, Ankara: Yetkin Yayınları.
  • ERDOĞAN, Canan (2019). İş Hukukunda Şüphe Feshi, Ankara: Yetkin Yayınları.
  • ERDOĞAN, Mustafa (2011). İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Ankara: Orion Kitabevi.
  • EREN, Abdurrahman (2014). Anayasa Hukuku Ders Notları, İstanbul: Özel Yayın
  • ERGİN, Hediye (2010). Oldukça Eski Fakat Yeni İfade Edilen Bir Olgu: İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), içinde Canpolat, T. (Der.), Prof. Dr. Ali Güzel’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi (ss. 245-265), İstanbul: Beta Yayınları.
  • EVREN, Çınar Can, Uçar, İsmail (2020). Kamu Görevlileri Hukuku, Güncellenmiş 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınevi.
  • FREDMAN, Sandra (2008). Human Rights Transformed. Positive Rights and Positive Duties, Oxford: Oxford University Press.
  • GÖZLER, Kemal (2017). İnsan Hakları Hukuku, 1. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayım Dağıtım.
  • GÜMÜŞ, Ali Tarık (2016). Devletin Pozitif Yükümlülükleri Ekseninde Özel Hayata Saygı Hakkı: AİHS Uygulaması Çerçevesinde Bir İnceleme, Ankara: Adalet Yayınevi.
  • HARRIS, David, O’BOYLE, Michael, BATES, Ed, BUCKLEY, Carla (2018). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, KILCI, Mehveş Bingöllü, KARAN, Ulaş (Çev.), Güncelleştirilmiş 4. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • KANADOĞLU, Korkut (2015). Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
  • KANADOĞLU, Korkut (2020). Türk ve Alman Anayasa Yargısında Anayasal değerlerin Çatışması ve Uyumlaştırılması, İstanbul: Beta Yayınları.
  • KARSLI, Mehmet Rauf (2016). İdare Hukukunda Kamu Görevlisi Kavramı: Anayasa’nın 128. Maddesi Çerçevesinde Bir İnceleme, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
  • KILIÇKAYA, Zeynep (2016). “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuru İncelemelerinde Çalışma Hakkı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 18, S. 2, ss. 127-165.
  • KOÇ, Muzaffer (2016). “Kamuda Bir İstihdam Modeline Dönüşen Alt İşverenlik”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, s. 65-90.
  • KÖKÜSARI, İsmail (2020). Anayasal Hakların Çatışması, Ankara: Adalet Yayınevi.
  • MUMCU, Ahmet, KÜZECİ, Elif (2012). İnsan Hakları ve Kamu Özgürlükleri: Kavramlar, Evrensel ve Ulusal Gelişimleri, Bugünkü Durumları, Yenilenmiş 6. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi.
  • SALİHPAŞAOĞLU, Yaşar (2020). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargılamada Yöntem, İlke ve Usuller, Ankara: Adalet Yayınevi.
  • SÜZEK, Sarper (2018). “İşe İade Davalarında Yargı Kararı”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 40, ss. 11-21.
  • ŞİRİN, Tolga (2015). Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Bireysel Başvuru Hakkı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
  • ŞİRİN, Tolga (2013). “Takdir Marjı Doktrini ve Türkiye Anayasa Mahkemesi Açısından Anlamı”, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 2, S. 4, ss. 359-399.
  • ÜZELTÜRK, Sultan (2004). 1982 Anayasası ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesine Göre Özel Hayatın Gizliliği Hakkı, İstanbul: Beta Yayınları.
  • YÜZER ELTİMUR, Dilara (2019). AİHS Kapsamında Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunmasında Devletin Pozitif Yükümlülükleri, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
  • Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
  • Niemietz/Almanya, B. No: 13710/88, 16/12/1992.
  • Türkiye Birleşik Komünist Partisi ve diğerleri/Türkiye, B. No: 19392/92, 30/01/1998.
  • Sidabras ve Džiautas /Litvanya, B. No: 55480/00, 27/07/2004.
  • Calmanovici/Romanya, B. No: 42250/02, 1/10/2008.
  • Köpke/Almanya, B. No: 420/07, 5/10/2010.
  • Özpınar/Türkiye, B. No: 20999/04, 19/10/2010.
  • Palomo Sanchez ve diğerleri/İspanya [BD], B. No: 28955/06, ..., 12/9/2011. Koch/Almanya, B. No: 497/09, 19/7/2012.
  • Oleksandr Volkov /Ukrayna, B. No: 21722/11, 9/1/2013.
  • Eweida ve diğerleri/Birleşik Krallık, B. No: 48420/10, ..., 15/1/2013.
  • Martínez/İspanya [BD], B. No. 56030/07, 12/6/2014.
  • Sodan/Türkiye, B. No: 18650/05, 2/2/2016.
  • Bărbulescu/Romanya [BD], B. No: 61496/08, 5/9/2017.
  • Denisov/Ukrayna [BD], B. No: 2011/76639, 25/9/2018.
  • J.B. ve diğerleri/Macaristan, B. No: 45434/12, 45438/12, 375/13, 27/11/2018.
  • Polyakh ve diğerleri/Ukrayna, B. No: 58812/15, 53217/16 ..., 17/10/2019.
  • Anayasa Mahkemesi Kararları
  • K.Ş., B. No: 2013/1614, 3/4/2014.
  • Tuğba Arslan, B. No: 2014/256, 25/6/2014.
  • Serap Tortuk, B. No: 2013/9660, 21/1/2015.
  • Ayla (Şenses) Kara, B. No: 2013/7063, 5/11/2015.
  • Bülent Polat [GK], B. No: 2013/7666, 10/12/2015.
  • Ata Türkeri, B. No: 2013/6057, 16/12/2015.
  • Ömür Kara ve Onursal Özbek, B. No: 2013/4825, 24/3/2016.
  • Ö.Ç., B. No: 2014/8203, 21/9/2016.
  • Haluk Öktem [GK], B. No: 2014/13433, 13/10/2016.
  • E.G. [GK], B. No: 2014/12428, 13/10/2016. T.A.A., B. No: 2014/19081, 1/2/2017.
  • Hint Aseel Hayvanları Koruma ve Geliştirme Derneği ve Hikmet Neğuç, B. No: 2014/4711, 22/2/2017.
  • Aydın Yavuz ve diğerleri [GK], B. No: 2016/22169, 20/6/2017.
  • Mehmet Bayrakcı, B. No: 2014/8715, 5/4/2018.
  • Ebru Bilgin [GK], B. No: 2014/7998, 19/7/2018
  • Tamer Mahmutoğlu [GK], B. No: 2017/38953, 23/7/2020.
  • C.A. (3) [GK], B. No: 2018/10286, 2/7/2020.
  • E.Ü. [GK], B. No: 2016/13010, 17/9/2020.
  • A.A.Y., B. No: 2016/13011, 29/9/2020.
  • H.Ç. B. No: 2017/14907, 30/9/2020.
  • Celal Oraj Altunörgü, B. No: 2018/31036, 12/1/2021.
  • Esra Ünlü, B. No: 2018/4144, 25/2/2021.