Bir Cumhuriyet Projesi Olarak Türkiye'de Kış Turizmi

Çalışma, binlerce yıl önce ulaşım amacıyla geliştirilen kayağın dünyada ve Türkiye’de günümüzün en büyük turizm hareketlerinden birine dönüşmesi sürecini değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yapılan incelemeler, 1850’lerden sonraki sürecin kış turizmi açısından oldukça önemli olduğunu göstermiştir. Bu süreçte, en az 8000 yıllık bir olgu olan kayak Norveç’te modernleşmiş, bugünkü rekreasyonel kayağın öncüsü olan Alp Disiplini gelişmiş, mekanik tesisler ve dağ otelleri kurulmuş ve İsviçre başta olmak üzere Alp bölgesinde kış turizmi hareketi yayılmıştır. Türk dünyası açısından bakıldığında, Altay Dağlarında yaşayan Türk kavimlerinin kayağın ataları arasında yer aldığı, ancak Türkiye’de kayağın 1915 itibariyle askeri amaçla öğrenilmeye başlandığı görülmektedir. Kış turizmi olgusu ise 1930’larda, yeni kurulan Cumhuriyetin modernleşme çalışmalarından biri olarak Uludağ’da gelişmeye başlamıştır. Günümüzde Türkiye’de 51 adet faal kayak alanı, 53 adet de yeni destinasyon fikri/projesi bulunmaktadır. Ulusal kış turizmi literatürü ise 1990’larda gelişmeye başlamış, bir süre bölgesel değerlendirmelerle sınırlı kalmış, 2011 itibariyle sayıca ve içerik olarak zenginleşmeye başlamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kış sporları, Kayak, Kış turizmi, Tarihsel gelişim, Türkiye

Winter Tourism in Türkiye As A Republic Project

The study was carried out to evaluate the process of transforming ski, which was developed for transportation purposes thousands of years ago, into one of the biggest tourism movements in the world and in Türkiye today. Examinations have shown that the period after the 1850s is very significant for winter tourism. In this process, skiing, which is a phenomenon of at least 8000 years, has been modernized in Norway, Alpine Discipline, which is the forerunner of today’s recreational skiing, has developed, ski lifts and mountain hotels have been established, and winter tourism movement has spread in the Alpine region, especially in Switzerland. From the perspective of the Turkish world, it is seen that the Turkish tribes living in the Altai Mountains are among the ancestors of skiing, but skiing in Türkiye began to be learned for military purposes in 1915. The phenomenon of winter tourism, on the other hand, started to develop in Uludağ as one of the modernization efforts of the newly established Republic in the 1930s. Today, there are 51 active ski areas and 53 new destination ideas/projects in Türkiye. The national winter tourism literature, on the other hand, started to develop in the 1990s, was limited to regional evaluations for a while, and started to enrich in number and content as of 2010.

Keywords:

Winter sports, Skiing, Winter tourism, Historical development, Türkiye,

PDF

___

Akdemir, N. (2019). Kış Turizm Merkezlerinde Çevre Duyarlılığı, Yaklaşım ve Çözümler: Palandöken Otelleri Örneği, Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1): 1-16.
Akkuş, G. (2017). Kış Turizmi Destinasyonunda Yaşanan Unutulmaz Turizm Deneyimleri: Kültürlerarası Karşılaştırma, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(3): 223-236.
Akkuş, G. ve Akkuş, Ç. (2018). Kış Turizmi Destinasyonu Paydaşlarının Çevre Yönetimine İlişkin Algılarının Nitel Bir Yöntemle Çözümlenmesi, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1): 117-135.
Aksakallı, Z. (2016). Kurumsal İtibar Algısının İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Kış Turizmi Gelişim Koridoru'nda Yer Alan İllerdeki Dört ve Beş Yıldızlı Oteller Üzerine Bir Araştırma (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aksoy, M. T. (2021). Müşteri Nezaketsizliğinin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Palandöken ve Sarıkamış Kayak Merkezi Çalışanları Üzerine Bir Uygulama (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aksu, V. (2003). Türkiye'nin Kış Turizmi Potansiyeli (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aktaş, E. ve Özdemir, Y. (2011). Bütünden Parçaya Halkevleri Şubeleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2): 187-204.
Allen, E. J. B. (2007). The Culture and Sport Of Skiing: From Antiquity to World War II. Massachusetts: University of Massachusetts Press.
Anadolu Ajansı (2022). Erciyes Kayak Merkezi İki Ayda 1 Milyon 300 Bin Ziyaretçi Ağırladı. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/erciyes-kayak-merkezi-iki-ayda-1-milyon-300-bin-ziyaretci-agirladi/2503959, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2023.
Anadolu Ajansı (2023). Palandöken Kayak Merkezi, 3 ayda yaklaşık 118 bin kişiyi ağırladı. https://www.aa.com.tr/tr/yasam/palandoken-kayak-merkezi-3-ayda-yaklasik-118-bin-kisiyi-agirladi/2879118 Erişim tarihi: 14 Haziran 2023.
Apak, Ö. C. (2016). Kış Turizmine Katılan Yerli Turistlerin Tüketici Davranışları Üzerine Bir Araştırma: Kayseri Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Karabük: Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ayaz, N. ve Apak, Ö. C. (2017). Kış Turizmine Katılan Yerli Ziyaretçilerin Seyahat Davranışları: Erciyes Kayak Merkezi Örneği, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (49): 27-43.
Aydın, A.D. (2008). Sarıkamış’ın Kış Sporları Turizmi Potansiyeli Açısından Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6): 203-210.
Baş, M. (2015). Kış Turizminde Faaliyet Gösteren İşletme Çalışanlarının Hizmet Verme Yatkınlığının Tespiti: Bir Araştırma (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bayraktar, Y. (2016). Motivasyon ile Performans Arasındaki İlişki: Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Kış Turizmi Gelişim Koridoru'nda Yer Alan Dört ve Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bozdemir, E. (2021). Kış Turizminde Faaliyet Gösteren Konaklama İşletmelerinin Rekabet ve Konumlandırma Stratejileri: Türkiye Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
Bozdemir, E. ve Şengül, S. (2021). Kış Turizmi Üzerine Bir Literatür İncelemesi, Journal Of New Tourism Trends, 2(1): 35-74.
Britanicca (2022). Russo-Finnish War. https://www.britannica.com/event/Russo-Finnish-War, Erişim tarihi: 08 Mart 2022.
Çankaya, C. (1993). Türkiye’de Kış Sporlarının Gelişimi ve Bugünkü Durumu (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Çelik, K. (2018). Kış Turizminde Destinasyon Markalaşması: Sarıkamış Kayak Merkezi Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kars: Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çömez, A. (1997). Winter Sports Centers Design for Second Development Area in Uludağ Bursa (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Daz, B. (2022). Kış Sporları Tesislerinde Çalışan Yönetici ve Personellerin Mesleki Benlik Saygısı Düzeyleri ile Yenilikçi Davranış Algı Düzeylerinin İncelenmesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Kış Sporları ve Spor Bilimleri Enstitüsü.
Demiroğlu, O .C. (2013). İklim Değişikliğinin Kış Turizmine Etkisi (Basılmamış Doktora Tez). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Demiroğlu, O. C. (2014). Kış Turizmi. Ankara: Detay Yayıncılık.
Dever, A. ve İslam, A. (2015). Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Kültüründe Spor Algısı, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(5): 46-61.
Dudu, N. (2016). Erzurum'da Kış Turizmi Talep Tahmini (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Duman, S. (2019). Kastamonu'ya Gelen Kayak Turistlerinin Coğrafi İşaretli Ürün Algısı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erdem, N. (2022). Müşteri Deneyimlerinin Nitel Yöntemler ile Analizi: Uludağ Kayak Merkezinde Bir Uygulama (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erkoç, H. İ. (2017). Türk Mitlerindeki Motifler (VI.-VIII. yüzyıllar), Journal of Old Turkic Studies, 1(1): 36-75.
Evren, S. (2016). Türkiye'de Kış Turizmi Destinasyonlarının Rekabetçi Konumlandırması (Basılmamış Doktora Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Evren, S. (2020a). Twenty Years of Winter Tourism Literature: Bibliometric Analysis of SSCI-Indexed Tourism Journals, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(2): 788-804.
Evren, S. (2020b). Türkiye’de Kayak Sporu ve Uludağ Algısının Tarihsel Temelleri: Karlı Dağdaki Ateş Filminin Göstergebilimsel İncelemesi, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(4): 3486-3507.
Evren, S. (2021). Türk Sinemasında Uludağ İmajı: Uludağ’da Çekilen Türk Filmlerinin İçerik Analizi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (47): 289-302.
Evren, S. ve Güldemir, O (2018). Türkiye’de Kış Turizminin Başladığı Yer: Uludağ. İçinde N. Kozak (Editör), Dünden Bugüne Türkiye’de Turizm: Kurumlar, Kuruluşlar, Turizm Bölgeleri, Meslekler (ss. 263-296). İstanbul: Yıkılmazlar Basın Yayın.
Evren, S. ve Kozak, N. (2019). Kış Turizmi Destinasyonlarının Algılanan Performansı: Türkiye’deki Beş Destinasyonun Kıyaslaması, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 30(1): 45-56.
Evren, S., Zeybek, H. İ. ve Sedat, T. A. Ş. (2020). Küçük Ölçekli Kayak Merkezlerinde Destinasyon Rekabetçiliği: Zigana Kış Turizmi Merkezi Örneği, Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 8(2): 1269-1290.
Fram - The Polar Exploration Museum (2022). Expeditions: The First Crossing of Greenland (1888-1889). https://frammuseum.no/polar-history/expeditions/polar-history-expeditions-across-the-greenland-ice-1888-1889/, Erişim tarihi: 08 Mart 2022.
Güngören, Y. (1994). Erciyes Dağı'nın Kayakçılık ve Dağcılık Bakımından Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hudson, S. (2003). Winter Sport Tourism. İçinde: S. Hudson (Ed.). Sport and Adventure Tourism (ss. 89-124). New York: The Haworth hospitality press.
Huntford, R. (2008). Two Planks and a Passion: The Dramatic History of Skiing. Londra: Continuum.
Hürriyet Gazetesi (2018). Türkiye'nin Alpleri'ne Kayak Merkezi Yolda. https://www.hurriyet.com.tr/seyahat/turkiyenin-alplerine-kayak-merkezi-yolda-41036625, Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.
Ibrosheva, Z. A. (2021). Kitle ve Kış Turizmi Destinasyonlarında Yerel Halkın Algıları, Topluluk Katılımı ve Turizm Gelişimine Yönelik Desteğin Karşılaştırmalı Analizi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
International Skiing History Association, (2017). Origin Story: Where Did Skiing Begin? https://www.skiinghistory.org/news/origin-story-where-did-skiing-begin, Erişim tarihi: 16 Mart 2022.
International Skiing History Association, (2022a). Timeline of Important Ski History Dates. https://skiinghistory.org/history/timeline-important-ski-history-dates, Erişim tarihi: 16 Mart 2022.
International Skiing History Association, (2022b). Triple, Quad, 6-Seat Chairs: A Mini-History. https://skiinghistory.org/history/triple-quad-6-seat-chairs-mini-history, Erişim tarihi: 16 Mart 2022.
İnal, O. (2019). Mount Uludağ: The Making of Turkey’s St. Moritz. İçinde; P. Strobl ve A. Podkalicka (Eds.). Leisure Cultures and the Making of Modern Ski Resorts, Palgrave Macmillan, Cham, Switzerland.
Kafa, N. ve Bozkurt, M. (2022). Kış Turizmine Katılan Gençlerin Seyahat Motivasyonları ve Memnuniyetleri: Uludağ Örneği, Turizm ve İşletme Bilimleri Dergisi, 2(1): 19-37.
Kara, E. (2020). Kış Turizminin Yerel Kalkınmaya Etkisi: Ordu İli Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Karaçor, E. (2021). Kars Sarıkamış Bayraktepe (Cıbıltepe)'nin Kış Turizmi Açısından Değerlendirilmesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Karasakaloğlu, B. (2020). Kış Turizmi Çalışmaları Üzerine Bibliyometrik Bir İnceleme, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 17(3), 407-426.
Keskin, E. (2021). Destinasyon Pazarlaması Açısından Destinasyon İmajı ve Kış Turizmi: Yıldız Dağı Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Koşan, A. (1994). Turizm Faktörünün Bölgeler Arası Dengesizliği Gidermede Etkisi ve Erzurum Palandöken-Kış Sporları Turizm Merkezi Projesi (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kuşku, S. (2012). Bir Zamanlar Uludağ 1925-2012. Bursa: Bursa Kent Konseyi.
Kuşku, S. (2013). Bir Zamanlar Uludağ 1929-1963. Bursa: Bursa Kent Konseyi.
New England Skiing Museum (2001). Cronology of Selected Ski Lifts. http://newenglandskimuseum.org/wp-content/uploads/2012/06/ski_lift_timeline.pdf, Erişim tarihi, 16 Mart 2022.
OECD (2007).Climate Change and the European Alps: Adapting Winter Tourism and Natural Hazard Management. Paris: Author.
Oğuz, A. (2018). Kış Turizm Merkezi Seçimi için Kriter Ağırlıklarının Bulanık AHP Kullanılarak Belirlenmesi, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYİ Özel Sayısı: 789-802.
Özçoban, E. (2019). Türkiye’de Kış Turizmi ve Erciyes Kayak Merkezi Üzerine Bir Değerlendirme, Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(3), 1606-1625.
Özer, M. N. (2019). Deneyimsel Pazarlamada Müşteri Tatmininin Müşteri Sadakatine Etkisi: Erzurum'da Kış Turizmine Yönelik Hizmet Veren Otellerde Uygulamalı Bir Araştırma (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Bayburt: Bayburt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Paksadze, M. (2019). Gürcistan Kış Turizmine Katılan Uluslararası Turistlerin Beklenen Faydalara Göre Pazar Bölümlendirmesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Sağlık, E. ve Kocaman, G. (2014). Kayak Merkezlerinde Turistlerin Hizmet Kalite Algısının Belirlenmesi: Palandöken Kayak Merkezinde Bir Uygulama, Atatürk İletişim Dergisi, (6): 67-87.
Sağlık, E. ve Türkeri, İ. (2015). Destinasyon İmajının ve Kişiliğinin Destinasyon Aidiyeti Üzerine Etkisi: Palandöken Kayak Merkezi Örneği, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 12(1): 25-42.
Scott, D. ve McBoyle, G. (2007). Climate Change Adaptation in the Ski Industry, Mitig Adapt Strat Glob Change, (12): 1411–1431.
Suna, Ş. N. (2022). Rekreatif Amaçlı Kayak Sporu Yapan Bireylerin Serbest Zaman İlgilenim ve Mutluluk Düzeylerinin İncelenmesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Elazığ: Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Şaktimur, Ş. (1994). Türkiye’de Kayak Sporunun Tarihçesi. Ankara: ADKK Yayınları.
Şebin, K. (2009). Erzurum Kış Sporları Turizmi ile İlgili Yöre Halkının Tutum ve Beklentileri (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2023). Kış Sporları Turizm Merkezlerine İlişkin Genel Bilgiler, https://yigm.ktb.gov.tr/TR-10177/kis-sporlari-turizm-merkezlerine-iliskin-genel-bilgiler.html, Erişim tarihi: 02 Ocak 2023.
Tant, C.L., Van Gerpen-Henn, C. ve Lamack, D. (1992). Sports Performance Series: The Telemark Turn, Strength & Conditioning Journal, 14(3): 6-9.
Tanyeri, Y. (2018). Kayak Tarihi. Ankara: Gazi Kitapevi.
Temür, K. (2022). Kayak Merkezlerinden Yararlanan Bireylerin Hizmet Algıları ve Memnuniyet Düzeylerinin İncelenmesi: Yıldız Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Toivonen, T. (1998). War and Equality: The Social Background of the Victims of the Finnish Winter War, Journal of Peace Research, 35(4): 471-482.
Toy, H. (2013). Kayak Merkezi Müşterilerinin Tatmin Düzeylerinin Bazı Demografik Değişkenlerle İlişkisinin Karşılaştırılması (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Trafton, T.A. (1998). A Kinematic Analysis of a Telmark Ski Turn (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Montana: Montana State University.
Tranos, E. ve Davoudi, S. (2014). The Regional Impact of Climate Change on Winter Tourism in Europe, Tourism Planning & Development, 11(2):163-178.
Ulema, Ş., Uzut, İ. ve İnançlı, S. (2020). Kış Turizmi Kapsamında Destinasyonlara Yönelik E-Şikayetlerin Analizi: Uludağ Kayak Merkezi Örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3): 2945-2959.
Ülker, İ. (2006). Dağlarımız: Dağ sporları ve Dağ Turizmi, Yüksek Dağlarımız ve Kayak Merkezleri. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Üzel, M. N. (2003). Dünyada ve Türkiye'de Kış Turizmi ve Örnek Alan Erciyes Turizm Merkezi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Vanat, L. (2022). 2022 International Report on Snow & Mountain Tourism, https://www.vanat.ch/RM-world-report-2022.pdf, Erişim tarihi: 10 Mayıs 2023.
Yenice, Z. ve Ercoşkun, Ö. Y. (2019). Türkiye’de Kış Turizmi Merkezlerinin İklim Değişikliğine Dirençliliğinin Değerlendirilmesi, Bolu Köroğlu Dağı ve Erzurum Palandöken Örnekleri, Resilience, 3(2): 269-285.
Yıldırım, E. (2020). Kurıkanların Türk Tarihindeki Yeri ve Önemi, Türkiyat Mecmuası, 30(1): 287-302.
Yurttakalan, S. (2018). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Prosesi Tekniği ile Kayak Merkezlerinin Tercih Edilme Yönelimlerinin Değerlendirilmesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kars: Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.