SÖZLÜ TARİH ÇALIŞMALARINDA KATILIMCILARDAN KAYNAKLANAN PROBLEMLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Sözlü tarih, dünyada ve Türkiye'de tarih, sosyoloji, antropoloji, halk bilimi, eğitim, edebiyat gibi çeşitli sosyal bilim disiplinlerinde uzun yıllardır kullanılmaktadır. Sözlü tarih çalışmalarının temel veri kaynağı, görüşmelerdir. Görüşmelerin ana bileşeni ise katılımcılardır. Sözlü tarih verileri katılımcılardan toplandığı için çalışmanın kalitesi katılımcıların özelliklerinden ve onların anlattıkları hikâyelerin kanıtlanabilirliğinden önemli ölçüde etkilenmektedir. Alanyazında çeşitli sözlü tarih çalışmalarında katılımcılardan kaynaklanan sorunlar ve bunların olumsuz sonuçları tartışılmaktadır. Ancak bu tartışmaların tamamını aynı çalışmada bir arada görmek mümkün değildir. Bu çalışmanın amacı, sözlü tarih çalışmalarında katılımcılardan kaynaklanan sorunları belirlemeyi ve uygulanabilir çözümler önermeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda kaynaklanan sorunları tanımlamak için ulusal ve uluslararası kitaplar, kitap bölümleri, makaleler, bildiriler ve diğer kaynaklar incelenmiştir. Belirlenen sorunlar; üç aşamaya ayrılarak pratik çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Sözlü tarih, katılımcılar, sorunlar, çözümler, oral history, participants, problems, solutions

PROBLEMS CAUSED BY PARTICIPANTS AND SOLUTIONS IN ORAL HISTORY STUDIES

The oral history method has been employed in many social sciences disciplines like history, sociology, folklore, psychology, music, and education for many years in Turkey and worldwide. Interviews are the primary data source of oral history studies, and their main component is participants. Since the data are collected from the participants, the quality of oral history data is considerably influenced by participants’ characteristics and the provableness of their accounts. Various oral history studies have discussed participant-generated issues and their negative consequences. However, seeing all discussions together in the same study is impossible. The current research aims to establish the participant-derived problems and suggest practical solutions in oral history studies. The researcher used international and national books, chapters, articles, conference papers, and other kinds of studies in this scope, divided the problems into three stages, and suggested practical solutions.

Keywords:

Sözlü tarih, katılımcılar, sorunlar, çözümler, oral history, participants, problems, solutions,

PDF

___

ABRAMS Lynn, Oral History Theory, Routledge, London 2010.
ACUN Fatma, “Tarihin İnşaası Sürecine Belge ve Kullanımı” Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Tarihçilik ve Tarih Yayıncılığı Sempozyumu (Bildiriler), Mehmet Öz (Ed.), Türk Tarih Kurumu, Ankara 18-20 Mart 2010.
ATA Bahri, “Müzelerle ve Tarihi Mekânlarla Tarih Öğretimi: Tarih Öğretmenlerinin “Müze Eğitimine” İlişkin Görüşleri” (Doktora tezi, 2002).
CALABRIA Verusca ve BAILEY Di, “Participatory Action Research and Oral History as Natural Alliesin Mental Health Research”, Qualitative Research, OnlineFirst (2021), ss. 1-18.
ÇULHA ÖZBAŞ Banu, “Tarih Öğretiminde Gerçek Nesnelerin Kullanımı”, Tarih Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, İsmail Hakkı Demircioğlu ve İbrahim Turan (Ed.) (ss. 143-160), Pegem Akademi, Ankara 2020, 5. Bs.
DANACIOĞLU Esra, Geçmişin İzleri: Yanıbaşımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2001.
DERE İlker ve DİNÇ Erkan, “Sosyal Bilgiler Derslerinden Kalanlar: 1960’dan Günümüze Kadar Sosyal Bilgiler Dersini Alanların Hatıraları”, Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, c. 16, (2017), ss. 21-39.
DERE İlker, “Sosyal Bilgiler Derslerinde Bir Öğrenme ve Öğretme Yöntemi Olarak Sözlü Tarih” (Doktora tezi, Uşak Üniversitesi 2017).
DERE İlker, “Sosyal Bilgiler Lisans Eğitiminde Sözlü Tarih: Örnek Bir Uygulama”, International Online Journal of Educational Sciences, c. 10, sy. 3, (2018), ss. 243-262.
DERE İlker, “Sözlü Tarihin Kaynakları: Bir Bibliyografya Çalışması”, tarihyazımı, c. 1, sy. 1, (2019), ss. 79-122.
DERE İlker ve DİNÇ Erkan, “Sözlü Tarihin Geçerliliği ve Güvenilirliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. 21, (2020), ss. 280-285.
DOĞAN Yasin, “Okul Dışı Sosyal Bilgiler Öğretiminde Sözlü Tarih”, Okul Dışı Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ahmet Şimşek ve Selahattin Kaymakcı (Ed.), (ss. 113-142), Pegem Akademi, Ankara 2015.
DÜNDAR Kübra ve ÖZTAŞ Sezai, “Tekirdağlı Kıbrıs Gazilerinin Gözüyle Kıbrıs Barış Harekâtı”, Anadolu ve Balkan Araştırmaları Dergisi, c. 5, sy. 9 (2022), ss. 51-125.
FREUND Alexander, LLEWELLYN, Kristina R. ve REILLY Nolan, “Introduction”, The Canadian Oral History Reader, Alexander Freund, Kristina R. Llewellyn, and Nolan Reilly (Eds.), (ss. 3-25), McGill-Queen’s University Press, Montreal & Kingston 2015.
FRISCH Micheal, “Commentary-sharing Authority: Oral History and The Collaborative Process,” The Oral History Review, c. 30, sy. 1 (2003), ss. 111-113.
FISCHER Charlotte, COSTACHE, Stefania ve MAKRIYIANNI Chara, Sözlü Tarihin Tanıtımı, Çev. Şerif Tuncel, K&L Lithofit, Kıbrıs 2011.
HAJEK Andrea ve DAVIS Angela, “Oral History,” International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, James Wright (Ed.), c. 17, (ss. 284-90), Elsevier, Amsterdam 2015, 2nd edition.
JANESICK Valerie J., “Oral history interviewing: Issues and Possibilities,” The Oxford Handbook of Qualitative Research, Patricia Leavy (Ed.) (ss. 300–314). Oxford University Press, Oxford 2014.
JANOVICEK Nancy, “Oral History and Ethical Practice After TCPS21”. The Canadian Oral History Reader, Kristina R. Llewellyn, Alexander Freund ve Nolan Reilly (Eds) (ss. 73-97), McGill-Queen’s University Press, London 2015.
KABAPINAR Yücel ve SAĞLAMGÖNCÜ Ahmet, “Sosyal Bilgiler Dersinde Eşya Tarihini Araştırmak: Eşyanın da Tarihi mi Olurmuş!”, Erciyes Journal of Education, c. 1, sy. 1, (2017), ss. 1-21.
KIKUMURA Akemi, “Family Life Histories: A Collaborative Venture,” The Oral History Review, c. 14, (1986), ss. 1-7.
LEAVY Patricia, Oral History: Understanding Qualitative Research, Oxford University Press, Oxford 2011.
MACKAY Nancy, QUINLAN Mary Kay ve SOMMER Barbara W, Community Oral History Toolkit: 3, Left Coast Press, Walnut Creek, California 2013.
MORRISSEY Charles T, “Oral History Interviews: from Inception to Closure,” Handbook of Oral History, Thomas L. Charlton, Lois E. Myers ve Rebecca Sharpless (Eds.) (ss. 170-206). Altamira Press, Lanham, MD 2006.
MULVIHILL Thalia M. ve SWAMINATHAN Raji, “Introduction to the Art and Science of Interdisciplinary Oral History,” Oral History and Qualitative Methodologies- Educational Research for Social Justice, Thalia M. Mulvihill ve Raji Swaminathan (Ed.) (ss. 3-17), Routledge, London 2021.
NEUENSCHWANDER John A, “Oral Historians and Long-Term Memory.” Oral History: An Interdisciplinary Anthology, David Dunaway ve Willa Klug Baum (Eds.) (ss. 324-332), American Association for State and Local History, Nashville, Tennessee 1984.
ÖZBAŞ Ayşenur ve ÖZTAŞ Sezai, “Sözlü Tarih ve Tarih Yazımındaki Değişim”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, c. 25, (2021), ss. 154-168.
ÖZBAŞ Ayşenur ve ÖZTAŞ Sezai, “Edirne Kıbrıs Gazilerinin Gözünden Kıbrıs Barış Harekâtı”, Anadolu ve Balkan Araştırmaları Dergisi, c. 4 sy. 8, (2021), ss. 385-417.
ÖZTAŞ Sezai, Görüntülü ve Sesli Tarihsel Kaynaklar”, Tarih İçin Metodoloji, ed. Ahmet Şimşek (Ed.) (ss. 483-492), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2022, 6. Bs.
PORTELLI Alessandro, The Death of Luigi Trastulli, and Other Stories: Form and Meaning in Oral History. State University of New York Press, Albany, N.Y. 1991.
RITCHIE Donald A, Doing Oral History, Oxford University Press, New York, NY 2015.
SCHNEIDER William, “Introduction,” Living with Stories: Telling, Re-telling, and Remembering, William Schneider (Ed.), (ss. 1-17), Utah State University Press, Colorado 2008.
SHOPES Linda, “Making Sense of Oral History,” History Matters: The US Survey Course on the Web, 2002. https://historymatters.gmu.edu/mse/oral/oral.pdf
THOMPSON Paul ve BORNAT Joanna, The Voice of the Past, Oxford University Press, Oxford, 2017, Fourth Edition.
TOSH John, Tarihin Peşinde, çev. Özden Arıkan, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997.
TRACY Sarah J, Qualitative Research Methods: Collecting Evidence, Crafting Analysis, Communicating Impact, John Wiley & Sons, River Street, Hoboken, NJ 2020.
YOW Valerie Raleigh, Recording Oral History: A Guide for The Humanities and Social Sciences, AltaMira Press, Walnut Creek, CA 2005.