Türkiye'de İş Aracılığı Hizmetlerinin Tarihsel Gelişim Sürecinde Kamu Tekelinin Kırılması

1990'lı yıllardan itibaren çalışma hayatında katı ve sınırlayıcı düzenlemelerin yerini, değişen sosyo-ekonomik koşullara uyum sağlayabilecek esnek düzenlemeler almaya başlamıştır. Çalışma hayatındaki esneklik arayışları, iş aracılığı hizmetlerini de etkilemiş; iş aracılığı hizmeti ile ilgili gerek ulusal düzenlemelerde, gerekse uluslararası düzenlemelerde devlet tekeli anlayışından uzaklaşılırken, özel istihdam bürolarının iş piyasasındaki etkinlikleri artmaya başlamıştır. Türkiye 'de ise, iş aracılığı hizmetleri yarım yüzyılı aşkın bir süre devlet tekelinde kalmış; ancak 2000 yılından itibaren çıkartılan yasal düzenlemelerle birlikte iş aracılığı hizmetinde, özel istihdam bürolarının da faaliyet gösterdiği, yeni bir döneme girilmiştir.Bu çalışmada da Türkiye 'de iş aracılığı hizmetleri kronolojik olarak incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmada Türkiye'de iş aracılığı hizmetleri, çıkartılan yasal düzenlemeler ışığında, kamu tekelinin yaşandığı dönem ve kamu tekelinin kırıldığı dönem olmak üzere iki dönem altında ele alınmış ve özel istihdam bürolarının faaliyetleri üzerinde durulmuştur.

Discarding the State Monopoly in the Historical Evolution Process of the Employment Services in Turkey

The flexible regulations, which could be adaptable to the volatile socio-economic conditions, have been taken the place of the strict and restrictive regulations in the working life since the 1990's. The searching for flexibility in the working life has also affected the employment services; the private employment agencies have been getting more effective in the working life while leaving the case of the state monopoly both in the national and the international regulations concerning the employment services. There had been a state monopoly in the employment services for more than a half of a century in Turkey, but with the introduction of the new legal regulations since 2000, a new era has begun in which the private employment agencies has also come into effect in the employment services. In this study, the employment services in Turkey are tried to be examined chronologically. The employment services in Turkey are elaborated within two periods considering the legal regulations, as the state monopoly period and the discarded state monopoly period and the private employment agencies are dwelled on.

PDF

___

Akyiğit, E. (1995). İş Hukuku Açısından Ödünç İş İlişkisi. Ankara:Kamu-İş.
Akyiğit, E. (2001). İçtihadı ve Uygulamalı İş Kanunu Şerhi. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Alper, Y. (2003). Sosyal Sigortalar. Bursa: Ekin Kitabevi.
Alper, Y. (2003). "İş ve İşçi Bulma Kurumu'ndan İş Kurumu'na". İşgüç. C.5, S.2. (http://www.isguc.org).
Altan, Ö.Z. (2004). Sosyal Politika Dersleri. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1592.
Başterzi, S., Şuğle, M.A. (1999). İstihdam ve Danışmanlık Hizmetlerinin Hukuksal ve Toplumsal Yönleri. Ankara:Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi.
Bayer, İ. İHU. İş K. 85 (No.2).
Centel, T. (Ekim 2001). "Türk Çalışma Yaşamı Açısından Son Anayasa Değişikliği". İşveren Dergisi. C.XL, S. 1, ss. 13-14.
Çenberci, M. (1986). İş Kanunu Şerhi. Ankara:Seçkin Kitabevi.
Dereli, T. (Haziran 1997). "The Public Employment Service And The Need To Liberalize Employment Services In Turkey". Kamu-İş. C.4, S.2, ss.69-81.
DPT. (1995 (a)). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Hukuki ve Kurumsal Düzenlemeler (1996-2000). Ankara.
DPT. (1995 (b)). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000). Ankara.
DPT. (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı İşgücü Piyasası Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara:Yayın No:DPT:2548.
Ekin, N. (2001). Türkiye'de İş Piyasasının Yeniden Yapılandırılması:Özel İstihdam Büroları. İstanbul:İTO Yayın No:2001-30.
Erdut, Z. (1998). "İstihdam Politikaları Açısından İşkur: İstihdam Hizmetlerinin Yeniden Örgütlenmesi". III. Endüstri İlişkileri Kongresi (Cumhuriyetin 75. Yılında Endüstri İlişkilerinde ve Emek Piyasalarının Düzenlemesinde Devletin Rolü ve İşlevleri). Ankara:TÜHİS, Yayın No:36, ss. 149-171.
Erdut, T. (Nisan-Mayıs-Haziran 1999). "Özel Bürolar Aracılığıyla İstihdam". Sosyal Güvenlik Dünyası Dergisi. Yıl:2, S.4, ss.73-89.
Gülmez, M. (1991). Türkiye'de Çalışma İlişkileri (1936 Öncesi). Ankara: TODAİE.
Gündoğan, N. (1998). "İşe Yerleştirme Sistemi İçinde Özel İstihdam Bürolarının Yeri ve Önemi". Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. C.XIV, s.1-2, ss.549-566.
Hamann, W. (2004). "Avrupa Birliğinde Profesyonel Ödünç İş İlişkisi". AB-Türkiye & Endüstri İlişkileri. (Editör ve Çeviren: A. Hekimler). İstanbul: Beta Yayınevi, ss.547-566.
Kutal, G. (2004). "Türkiye'de İstihdam Politikaları, Esneklik ve Yeni İstihdam Türleri". AB-Türkiye & Endüstri İlişkileri. (Editör: A. Hekimler). İstanbul: Beta Yayınevi, ss.121-136.
Kutal, M. (Ekim 1983). "1475 Sayılı İş Kanununda Yapılan Son Değişiklikler (II)". İktisat ve Maliye. C.XXX, S.7, ss.284-290.
Kutal, M. (Kasım 2000-Şubat 2001). "Türkiye İş Kurumu Çalışma Hayatımıza Katılırken Bazı Gözlem ve Beklentiler". Tühis İş Hukuku ve İktisat Dergisi. C.16, S.4-5, ss.1-6.
Kutal, M. (Temmuz 2003). "Türk Çalışma Yaşamında Yeni Bir Dönem:4857 Sayılı İş Kanunu". Mercek, ss.20-24.
Makal, A. (1997). Osmanlı İmparatorluğu'nda Çalışma İlişkileri: 1850-1920. Ankara: İmge Kitabevi.
Makal, A. (1999). Türkiye'de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri:1920-l946. Ankara: İmge Kitabevi.
Makal, A. (2002). Türkiye'de Çok Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1946-1963. Ankara: İmge Kitabevi.
Makal, A. (Aralık 2003). Cumhuriyetin 80. Yılında Türkiye'de Çalışma İlişkileri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Tartışma Metinleri No:62.
Okur, A. R. (Kasım 2001). "Sosyal Güvenlik Depremi". Çimento İşveren. C.15, S.6, ss.3-6.
Okur, A. R. (Şubat 2002). "İşkur'un Hukuki Durumu". İşveren Dergisi. C. XL, S.5., ss.33-34.
Sayın, A. K. (2002). Emek Piyasasında Aracılık ve Özel İstihdam Büroları. Ankara:Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Yayın No:324.
Saymen, F. H. (1954). Türk İş Hukuku. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
Sözer, A. N. (Kasım 1994). 'Türkiye'de İş Aracılığı Faaliyetleri". Çimento İşveren. C.8, S.6, ss.3-7.
Talas, C. (1992). Türkiye'nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi. Ankara:Bilgi Yayınevi.
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğü. İstatistik Yıllıkları.
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü. İstatistik Yıllıkları.
Tuncay, A. C. İHU. İş K. 85 (No.l).
Tuncay, A. C. (1991). "Özel Faaliyet Olarak İş ve İşçi Bulma Hakkında Düşünceler". İş Hukuku Dergisi. C.I, ss.325-334.
Tuncay, A. C. (Mart 2002). "Anayasa Mahkemesinin İptal Kararından Sonra Türkiye İş Kurumunun Hukuki Durumu". Çimento İşveren. C.16, S.2., ss.4-10.
Tuncay, A.C. (Nisan 2003). "İş Kanunu Tasarısı'ndaki Ödünç İş İlişkisi ve Eleştirisi". Mercek, ss.56-75.
Tuncay, A.C. (2003). "Kayıtlı İstihdamın Yaratılmasında Geçici İstihdam Türleri ve Özel İstihdam Bürolarının Rolü". İstihdam Yaratılmasında Geçici Çalışma Türleri ve Özel İstihdam Bürolarının Rolü Semineri. Ankara:TİSK Yayın No:283.
Türkmen, H.A. (Ocak-Nisan 2000). "Türk İstihdam Piyasasının Mevcut Durumu ve Yeniden Yapılandırılma İhtiyacı". Yargıtay Dergisi. C.26, S. 1-2, ss.201-233.
Uçum, M., Çakmakçı, R. (2003). Gerekçeli Atıflı-Karşılaştırma Tablolu Eski ve Yeni Kanun Metinleri ile Birlikte İş Kanunu ve İlgili Temel Mevzuat. İstanbul: Legal Yayıncılık.
Zaim, S. (1997). Çalışma Ekonomisi. İstanbul:Filiz Kitabevi.
http://www.iskur.gov.tr/mydocu/bilgiedinme/iskurizin.html (14.01.2005)
http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ssl37m.htm (03.01.2005)
http://europa.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi Icelexapi !prod! CELEXnumdoc&lg=en&numdoc=31991L0383&model=guichett (24.12.2004).
http://europa.eu. int/comrn/ernployment_social/labour_law/postingof workers_en.htm (12.01.2005).
http://www.eiro.eurofound.eu.int/1999/01/study/tn9901201s.html (24.12.2004).
http://www.anayasa.gov.tr/KARARLAR/IPTALITIRAZ/K2000/K2000-27.htm (05.06.2004).
http://www.anayasa.gov.tr/KARARLAR/IPTALITIRAZ/K2000/K2000-36.htm (05.10.2004).
http://plan8.dpt.gov.tr/(22.09.2004).
http://www.ilo.org/ilolex/english/recdisp2.htm (12.01.2005).
http://www.ilo.org/ilolex/english/convdisp2.htm (12.01.2005).
http://europa.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi Icelexapi Iprod! CELEXnumdoc&Ig=en&numdoc=31991L0383&model=guichett (24.12.2004).
http://europa.eu. int/comm/employment_social/labour_law/postingofworkers_en. htm (12.01.2005).
http://www.iskur.gov.tr/OIBFAALIYET.doc (31.01.2005).
http://www.iskur.gov.tr/mydocu/OIBDUYURU2.doc (03.02.2005).