Liderlik Çalışmalarında Takipçi (Follower) Merkezli Yaklaşıma İlişkin Bir Değerlendirme

Öz Liderlik çalışmaları üzerine kapsamlı bir literatür bulunmaktadır. Liderlik özellikleri ve davranışları, kimliği, süreçleri, ekolleri, felsefik ve metodolojik sorunlar gibi lider merkezli çerçeveler bu literatürün parçasıdır. Lider merkezli olan literatür kapsamında takipçilerin nasıl konumlandığının tartışılmasına da ihtiyaç duyulmaktadır. Liderlik literatüründe pasif/edilgen unsurlar olarak konumlandırılan takipçiler, kendilerini ve örgüte dair süreçleri belirleyen aktörler olarak literatürde yeterince yer almamaktadırlar. Bu çalışma, liderin etkisinde varlık tesis eden takipçi tanımının dışına çıkarak takipçilik kuramını (followership theory) ele almakta ve takipçilerin liderliğin tesisinde nasıl roller üstlendiklerinin bir değerlendirmesini içermektedir. Araştırmanın amacı liderlik çalışmalarının sosyal ve tarihsel çerçevesini inceleyerek liderlik literatürüne dair epistemik odakların hangi ayrıcalıklı yapılar üzerine inşa edildiğini ve örgütlendiğini tartışmaya açmaktır. Bu tartışmada izlenilen yöntem liderlik literatürünün sosyal ve tarihsel çerçevesini içeren ve liderlik ekollerini ele alan metinler ile takipçilik kuramındaki role dayalı yaklaşım (role-based approach), inşacı yaklaşım (constructionism) ve evrimsel (evolutionary) analiz tartışmalarını içeren kaynakların incelenmesine dayanmaktadır. Bu makalenin literatüre katkısı, liderlik çalışmaları alanında ayrıcalıklı epistemik odakların tartışılmaya açılması ve takipçilere yönelik bir literatürün görünür kılınmasıdır. Sonuç olarak bu çalışmada, liderlik ve takipçilik birbirlerini tamamlayan ve birbirlerinin inşasında belirleyici olan örgüt işlerliğinin iki kurucu unsuru olarak ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Liderlik, Takipçilik Kuramı, Takipçilik, Takipçi

PDF

___

Antonakis, J., Avolio, B. J., ve Sivasubramaniam, N. (2003). Context and leadership: An examination of the nine-factor full-range leadership theory using the Multifactor Leadership Questionnaire. The Leadership Quarterly, 14, 261–295. doi: 10.1016/S1048-9843(03)00030-4 Antonakis, J. ve Day, D.V (2008). Leadership: Past, present and future. John Antonakis ve David V. Day (Ed.), The Nature of Leadership içinde (ss.3-27). Thousand Oaks : SAGE Publications.

Ayman, R. ve Lauritsen, M. (2008). Contingencies, Context, Situation, and Leadership. John Antonakis ve David V. Day (Ed.), The Nature of Leadership içinde (ss.138-166). Thousand Oaks: SAGE Publications.

Bass, B. M., ve Bass, R. (2008). The Bass Handbook of Leadership: Theory, Research, and Managerial Applications (4. Baskı). New York, NY: Free Press.

Bastardoz, N. ve Van Vugt, M. (2019). The nature of followership: Evolutionary analysis and review. Leadership Quarterly, 30(1), 81-95. doi: 10.1016/j.leaqua.2018.09.004

Brewer, John D. (2004). Ethnography. Catherina Cassell ve Gillian Symon (Ed.), Essential Guide to Qualitative Methods in Organizational Research içinde (ss.312-323): London: Sage Publications Brown, D. J. (2008). In the minds of followers: Follower-Centric Approaches to Leadership. J. Antonakis ve D. V. Day (Ed.), The Nature of Leadership içinde (ss.82-109). California: Sage Publications Clegg, S. (2006). Organization theory. B. Turner (Ed.), The Cambridge Dictionary of Sociology içinde (ss.424-425). New York: Cambridge University Press. Code, L. (2017). Epistemic responsibility. Ian James Kidd, José Medina, and Gaile Pohlhaus, Jr. (Ed.), The Routledge Handbook of Epistemic Injustice içinde (ss.89-100 ). Oxford: Routledge

Dvir, T. ve Shamir, B. (2003). Follower developmental characteristics as predicting transformational leadership: A longitudinal field study. The Leadership Quarterly, 14(3), 327–344. Doi: 10.1016/S1048-9843(03)00018-3

Epitropaki, O. Martin, R. ve Thomas, G. (2008). Relational leadership. John Antonakis ve David V. Day (Ed.), In The Nature of Leadership içinde (ss.109-137). Thousand Oaks: SAGE Publications.

Galinsky, A.D., Rus, D. ve Lammers, J. (2011). Power: A central force governing psychological, social, and organizational life. David D. Cremer, Rolf van Dick, J. Keith Murningan (Ed.), Social Psychology and Organizations içinde (ss.17-39). New York: Routledge. Gardner, W.L., Lowe, K.B., Moss, T.W., Mahoney, K. T. ve Cogliser, C.C. (2010). Scholarly leadership of the study of leadership: A review of The Leadership Quarterly's second decade, 2000–2009. The Leadership Quarterly, 21, 921-958. doi: 10.1016/j.leaqua.2010.10.003

Gert, H. ve Mills, C. W. (1953). Character and Social Structure: The Psychology of Social Institutions. New York: Harcourt, Brace and Company.

Graen, G. B. ve Uhl-Bien, M.(1995). Relationship-based approach to leadership: Development of leader–member exchange (LMX) theory of leadership over 25 years: Applying a multi-level multi-domain perspective. The Leadership Quarterly, 6(2), 219–247. Erişim adresi: https://digitalcommons.unl.edu/managementfacpub/57

Grant, A. M. ve Ashford, S. J. (2008). The dynamics of proactivity at work. Research in Organizational Behavior, 28, 3–34. doi: 10.1016/j.riob.2008.04.002  

Hackman, J. R. ve Wageman, R. (2007). Asking the right questions about leadership. American Psychologist, 62, 43–47. doi: 10.1037/0003-066X.62.1.43

Handel, M. J. (2003). Introduction. Michael, J. Handel (Ed.), The Sociology of Organizations: Classics, Contemporary and Critical Readings içinde (ss.1-5). Thousand Oaks: SAGE Publications. Herold, D. M. (1977). Two-way influence processes in leader-follower dyads. Academy of Management Journal, 20(2), 224-237. doi: 10.5465/255396 Hoptin, C., Christie, A. ve Barling, J. (2012). Submitting to the follower label: Followership, positive effect, and extra-role behaviors. Zeitschrift für Psychologie, 220(4), 221–230. doi: 10.1027/2151-2604/a000116 House, R. J., ve Aditya, R. N. (1997). The social scientific study of leadership: Quo vadis? Journal of Management, 23(3), 409–473. doi: 10.1016/S0149-2063(97)90037-4 

Jaeggi, R. (…). What is (good) institution? Erişim adresi: https://www.philosophie.hu-berlin.de/de/lehrbereiche/jaeggi/mitarbeiter/jaeggi_rahel/RWhat%20is%20a%20-good-%20institution.pdf (Erişim tarihi: Şubat 20, 2019).

Kidd, J. I., Medina, J. ve Pohlhaus, G. (2017). Introduction to the Routledge handbook of epistemic injustice. Ian James Kidd, José Medina, and Gaile Pohlhaus, Jr. (Ed.), The Routledge Handbook of Epistemic Injustice içinde (ss.1-11). Abingdon, Oxon: Routledge

Medina, J. (2017). Epistemic injustice and epistemologies of ignorance. In Paul, C. Taylor, Linda Martin Alcoff, Luvell Anderson, The Routledge Companion to Philosophy of Race (ss.247-261). New York: Routledge. Morgan, G. (1990). Organizations in Society. New York, NY: Macmillan Education Lewin, K. (1947). Frontiers in group dynamics: Concept, method and reality in social science; Social Equilibria and Social Change. Human Relations, 1(5). doi: 10.1177/001872674700100103

Liden, R. C. ve Antonakis, J. (2009). Considering context in psychological leadership research. Human Relations, 62(11), 1587–1605. doi: 10.1177/0018726709346374 Longino, H. (1990). Science as Knowledge: Values and Objectivity in Scientific Inquiry. New Jersey: Princeton University Press. Oc, B. ve Bashshur, M. R. (2013). Followership, leadership and social influence. Leadership Quarterly, 24, 919-934. doi: 10.1016/j.leaqua.2013.10.006 Poggi, G. (2006). Authority. B. Turner (Ed.), The Cambridge Dictionary of Sociology içinde (s.27-30). New York: Cambridge University Press. Shotwell, A. (2017). Forms of knowing and epistemic resources. Ian James Kidd, José Medina, and Gaile Pohlhaus, Jr.(Ed.), The Routledge Handbook of Epistemic Injustice içinde (ss.79-89 ). Oxford: Routledge Sturm, R. E. ve Antonakis, J. (2015). Interpersonal power: A review, critique, and research agenda. Journal of Management, 41(1), 136–163. doi: 10.1177/0149206314555769  

Sturm, R. E. ve Monzani, L. (2008). Power and leadership. J. Antonakis ve D. V. Day (Ed.), The Nature of Leadership içinde (ss.272-300). California: Sage Publications.

Tepper, B. J., Duffy, M. K. ve Shaw, J. D. (2001). Personality moderators of the relationship between abusive supervision and subordinates' resistance. The Journal of Applied Psychology, 86(5), 974–983. doi: 10.1037/0021-9010.86.5.974

Turan, S. ve Bektaş, F. (2014). 9. Bölüm: Liderlik. Selahattin Turan (Ed.), Eğitim Yönetimi: Teori, Araştırma ve Uygulama içinde (ss.293-336). Ankara: PEGEM Yayınları.

Turner, B. (2006). Institutions. B. Turner (Ed.), The Cambridge Dictionary of Sociology içinde (ss.301-304). New York: Cambridge University Press.

Uhl-Bien, M., Riggio, R.E., Lowe, K. B. ve Carsten, M. K. (2013). Followership theory: A review and research agenda. The Leadership Quarterly, 25(2014), 83–104. doi: 10.1016/j.leaqua.2013.11.007

Weber, M. (1968). On Charisma and Institution Building. Chicago: The University of Chicago Press. Van Vugt, M. (2008). Evolutionary, Biological, and Neuroscience Perspectives. J. Antonakis ve D. V. Day (Ed.), The Nature of Leadership içinde (ss.189-219). California: Sage Publications

Van Vugt, M. (2006). Evolutionary origins of leadership and followership. Personality and Social Psychology Review, 10(4), 354-371. doi: 10.1207/s15327957pspr1004_5

Yukl, G. (2013). Leadership in Organizations. Essex: Pearson Education Limited

Zaccaro, S.J., Samantha, D. ve Kolze, M. (2008). Leaders Traits and Attributes. J. Antonakis ve D. V. Day (Ed.), The Nature of Leadership içinde (ss.29-55). California: Sage Publications

Zaleznik, A. (1971). Power and Politics in Organizational Life. McKinsey Quarterly, 7(4), 52-69.