Neslihan KOÇ, Taha Bahadır SARAÇ, Özgür Emre KOÇ

TÜRKİYE’DE ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN BELİRLEYİCİLERİ ÜZERİNE EKONOMETRİK BİR ANALİZ

Sanayi Devrimi’nin yarattığı endüstrileşmiş toplumlarda artan tüketim talebine bağlı olarak yaşanan üretim artışı ile üretim ve tüketim kalıplarındaki değişiklikler, doğal kaynakların bilinçsiz bir şekilde kullanılmasına neden olmuş; çevre sorunlarının hızla artışını da beraberinde getirmiştir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin gelişmiş ülkeleri yakalama isteği, çevresel hassasiyetin geri planda kalmasına sebep olabilmektedir. Türkiye’de özellikle 1980’lerden sonra yaşanan ticari serbestleşme, dış ticaretin ve hızlı kalkınma anlayışının önem kazanmasına yol açmıştır. Çevre kirliliğinin oluşumunda birçok faktör rol oynamakla birlikte sanayileşme ve kentleşmenin birlikte yaşandığı bu süreç, çevresel sorunların artmasının önemli bir nedeni olarak ele alınmaktadır. Bu açıdan çalışmada Türkiye’de 1960-2018 dönemi arası reel hasıla, dış açıklık oranı ve kentleşme düzeyi değişkenlerinin CO2 emisyon hacmi üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmış ve ARDL (Autoregressive-Distributed Lag) sınır testi yöntemi kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisi belirlendikten sonra bağımsız değişkenlere ait uzun dönem katsayıları hesaplanmıştır. Hesaplanan uzun dönem katsayılarına göre çalışmada kullanılan bağımsız değişkenlerin çevre kirliğini artırdığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ekonomik Büyüme, Ticari Açıklık, Kentleşme, CO2 Emisyonu, ARDL, Türkiye, Economic Growth, Trade Openness, Urbanization, CO2 Emissions

AN ECONOMETRIC ANALYSIS ON THE DETERMINANTS OF ENVIROMENTAL POLLUTION IN TURKEY

The increase in production due to the increasing consumption demand in industrialized societies created by the Industrial Revolution and the changes in production and consumption patterns caused the unconscious use of natural resources and the rapid increase in environmental problems. Especially the desire of developing countries to catch up with developed countries may cause environmental sensitivity to be put into the background. Trade liberalization in Turkey, especially after the 1980s, has led to the importance of foreign trade and rapid development. Although many factors play a role in the formation of environmental pollution, this process, in which industrialization and urbanization are experienced together, is considered as an important reason for the increase in environmental problems. In this respect, in this study, it was aimed to examine the effects of real GDP, openness ratio and urbanization level variables on the CO2 emission volume between the period of 1960-2018 in Turkey and ARDL (Autoregressive-Distributed Lag) limit test method was used. After determining the cointegration relationship between the variables as a result of the analysis, the long-term coefficients of the independent variables were calculated. According to the calculated long term coefficients, it was concluded that independent variables used in the study increased environmental pollution.

Keywords:

Economic Growth, Trade Openness, Urbanization, CO2 Emissions,

PDF

___

Agras, J., & Chapman, D. (1999). A dynamic approach to the environmental kuznets curve hypothesis. Ecological Economics, 28(2), 267–277. doi: 10.1016/S0921-8009(98)00040-8
Akel, V., & Gazel, S. (2014). Döviz kurları ile BİST sanayi endeksi arasındaki eşbütünleşme ilişkisi: bir ardl sınır testi yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (44), 23-41.
Ali, R., Bukhsh, K., & Yasin, M. A. (2019). Impact of urbanization on CO2 emissions in emerging economy: evidence from Pakistan. Sustainable Cities and Society, 48, doi:10.1016/j.scs.2019.101553
Al-Mulali, U., Öztürk, İ., & Lean, H. H. (2015). The influence of economic growth, urbanization, trade openness, financial development, and renewable energy on pollution in Europe. Natural Hazards, 79(1), 621–644. doi:10.1007/s11069-015-1865-9.
Antweiler, W., Copeland, B. R., & Taylor, M. S. (2001). Is free trade good for the environment?. The American Economic Review, 91(4), 877-908.
Aslan, A., Altinoz, B., & Özsolak, B. (2020). The nexus between economic growth, tourism development. Energy Consumption, and CO2 Emissions in Mediterranean Countries. Environmental Science and Pollution Research , 28(2), 3243-3252.
Atıcı, C., & Fırat, K. (2007). Türkiye'nin dış ticareti ve çevre kirliliği: çevresel kuznets eğrisi yaklaşımı. Tarım Ekonomisi Dergisi, 13(1 ve 2), 61-69.
Baek, J., Cho, Y., & Koo, W. W. (2009). The environmental consequences of globalization: a country-specific time-series analysis. Ecological Economics, (68), 2255-2264.
Bayramoğlu, T., Yurtkur, A., & K., Asuman (2016), Türkiye’de karbon emisyonu ve ekonomik büyüme ilişkisi: doğrusal olmayan eşbütünleşme analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(4), 31-46.
Black, D., & Henderson, V. (1999). A theory of urban growth. Journal of Political Economy, 107(2), 252–284.
Çetin, M., Aslan, A., & Sarıgül, S. S. (2022). Analysis of the dynamics of environmental degradation for 18 upper middle-ıncome countries: the role of financial development. Environ Sci Pollut Res, 29, 64647–64664. doi: 10.1007/s11356-022-20290-2.
Çetin, M. & Ecevit, E. (2015). Urbanization, energy consumption and co2 emissions in sub-saharan countries: a panel cointegration and causality analysis. Journal of Economics and Development Studies, 3(2), 66-76.
Çetin, M. & Ecevit, E. (2017). The ımpact of financial development on carbon emissions under the structural breaks: empirical evidence from Turkish economy. International Journal of Economic Perspectives, 11(1), 64-78.
Çetin, M., Ecevit, E., & Yücel A. G. (2018). Structural breaks, urbanization and CO2 emissions: evidence from Turkey. Journal of Applied Economics and Business Research, 8(2): 122-139.
Çetin, M., Ecevit, E., & Yaprak Z. O. (2021). Structural breaks, tourism and CO2 emissions: the case of Turkey. International Journal of Ecological Economics and Statistics, 42(3), 1-21.
Çetin, M., Saygın, S., & Demir, H. (2020). Tarım sektörünün çevre kirliliği üzerindeki etkisi: Türkiye ekonomisi için bir eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(3), 329-345. doi: 10.33462/jotaf.678764.
Çetin, M. & Seker, F. (2014). Ekonomik büyüme ve dış ticaretin çevre kirliliği üzerindeki etkisi: Türkiye için bir ARDL sınır testi yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi, 21(2), 213-230.
Çetin, M., Seker, F., & Cavlak, H. (2015). The impact of trade openness on environmental pollution: a panel cointegration and causality analysis. E. Sorhun, Ü. Hacıoğlu ve H. Dinçer (Editörler), Regional economic integration and the global financial system (s. 221-232) içinde. Hershey: Business Science Reference.
Çetin, M., & Yüksel, Ö. (2018). Türkiye ekonomisinde enerji tüketiminin karbon emisyonu üzerindeki etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2). 169-186. doi: 10.30798/makuiibf.409119.
Duan, Y., Ji, T., & Yu, T. (2020). Reassessing pollution haven effect in global value chains. Journal of Cleaner Production, 284, 1-10.
Ertuğrul H. M., Çetin, M., Seker, F., & Dogan, E. (2016). The impact of trade openness on global carbon dioxide emissions: evidence from the top ten emitters among developing countries. Ecological Indicators, 67, 543-555.
Keleş, R. (2000). Kentleşme politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
Liang, W., & Yang, M. (2018). Urbanization, economic growth and environmental pollution: evidence from China. Sustainable Computing: Informatics and Systems, 21, 1-9. doi: 10.1016/j.suscom.2018.11.007
Martínez-Zarzoso, I., & Maruotti, A. (2011). The impact of urbanization on Co2 emissions: evidence from developing countries. Ecological Economics, 70(7), 1344–1353. doi: 10.1016/j.ecolecon.2011.02.009
Mutascu, M. (2018). A time-frequency analysis of trade openness and CO2 emissions in France. Energy Policy, 115, 443–455. doi: 10.1016/j.enpol.2018.01.034
Grossman G.M., & Krueger A.B. (1991). Environmental impacts of a north american free trade agreement. (Nber Working Papers Series. No. 3914).
Gozgor, G., & Can, M. (2016). Export product diversification and the environmental kuznets curve: evidence from Turkey. Environmental Science and Pollution Research, 23(21), 21594–21603. doi: 10.1007/s11356-016-7403-9
Gülmez, A. (2015). OECD ülkelerinde ekonomik büyüme ve hava kirliliği ilişkisi: panel veri analizi. Kastamonu Üniversitesi İİBF Dergisi, 9, 18-30.
Halıcıoğlu, F. (2009). An econometric study of CO2 emissions, energy consumption, income and foreign trade in Turkey, Energy Policy, 37(3), 1156–1164.
Jalil, A., & Mahmud, S. F. (2009). Environment kuznets curve for CO2 emissions: A cointegration analysis for China. Energy Policy, 37(12), 5167–5172. doi: 10.1016/j.enpol.2009.07.044 .
Karamelikli, H., & Kesgingöz, H. (2015). Dış ticaret-enerji tüketimi ve ekonomik büyümenin CO2 emisyonu üzerine etkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 7-17.
Nasir, M., & Ur Rehman, F. (2011). Environmental kuznets curve for carbon emissions in Pakistan: an empirical investigation. Energy Policy, 39(3), 1857–1864. doi: 10.1016/j.enpol.2011.01.025.
Narayan, P. K. (2005). The saving and investment nexus for china: evidence from cointegration tests. Applied Economics, 37(17), 1979–1990.
Okumuş, İ. & Bozkurt, C. (2020). Ekonomik büyümenin çevreye etkilerinin farklı gelişmişlik düzeyindeki ülkeler için incelenmesi . Gaziantep University Journal of Social Sciences , 19(1) , 238-255. doi: 10.21547/jss.593962.
Orman, H. L., Ceylan, S., & Yılmaz Şahin, B. (2019). Dışa açıklık ve çevresel kirlilik ilişkisi: Türkiye örneği, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(3),12-23.
Özataç, N., Gökmenoğlu, K. K., & Taşpınar, N. (2017). Testing the EKC hypothesis by considering trade openness, urbanization, and financial development: the case of Turkey. Environmental Science and Pollution Research, 24(20), 16690–16701. doi: 10.1007/s11356-017-9317-6.
Özcan, B. (2017). ARDL modeli sınır testi yaklaşımı: Türkiye örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anakara : Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Öztürk, S., Çetin, M., & Demir, H. (2022). Income inequality and CO2 emissions: nonlinear evidence from Turkey. Environ Dev Sustain, 24, 11911–11928. doi: 10.1007/s10668-021-01922-y
Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289–326.
Seker, F., Ertuğrul, H. M., & Çetin, M. (2015). The impact of foreign direct ınvestment on environmental quality: a bounds testing and causality analysis for Turkey. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 52, 347-356.
Shahbaz, M., Loganathan, N., Muzaffar, A. T., Ahmed, K., & Ali Jabran, M. (2016). How urbanization affects CO2 emissions in Malaysia? The application of STIRPAT model. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 57, 83–93. doi: 10.1016/j.rser.2015.12.096
Shahbaz, M., Solarin, S. A., Hammoudeh, S., & Shahzad, S. (2017). Bounds testing approach to analyzing the environment kuznets curve hypothesis with structural beaks: The role of biomass energy consumption in the United States. Energy Economics, 68, 548-565.
Sadorsky, P. (2014). The effect of urbanization on CO2 emissions in emerging economies. Energy Economics, 41, 147–153. doi: 10.1016/j.eneco.2013.11.007
Shin, S. (2004). Economic globalization and the environment in China: a comparative case study of Shenyang and Dalian. The Journal of Environment and Development, 13(3): 263-294.
Zhang, P., & Cheng, M. (2009). Energy consumption, carbon emissions, and economic growth in China. Ecological Economics, 68(12), 2706-2712.